Liên Hợp Quốc: Israel phạm tội diệt chủng ở Gaza
Ủy ban Điều tra quốc tế độc lập của Liên hợp quốc ngày 16/9 công bố báo cáo xác định Israel phạm tội "diệt chủng" ở Gaza, nhằm "hủy diệt người Palestine".
Bản phân tích pháp lý dài 72 trang là kết luận mạnh mẽ nhất của Liên hợp quốc cho đến nay về cuộc xung đột ở Dải Gaza. Báo cáo được công bố trong bối cảnh Israel ngày 15/9 đã phát động cuộc tấn công trên bộ vào thành phố Gaza, làm leo thang cuộc xung đột kéo dài gần hai năm qua, đồng thời đẩy bất kỳ lệnh ngừng bắn nào với Hamas ra xa tầm tay.
Tội ác diệt chủng ở Dải Gaza
"Gaza đang bốc cháy", Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz tuyên bố khi chiến dịch trên bộ nhằm chiếm thành phố Gaza được kích hoạt. Các cuộc pháo kích dội xuống và xe tăng tiến vào từ vùng ngoại ô sau nhiều tuần Israel tăng cường không kích phá hủy các tòa nhà cao tầng và bổ sung lực lượng để chuẩn bị cho chiến dịch mới. Trong suốt cuộc chiến kéo dài gần hai năm qua, lực lượng Israel đã thực hiện nhiều cuộc không kích quy mô lớn vào thành phố Gaza, gây ra tình trạng di cư hàng loạt và tàn phá nặng nề. Lần này, Israel đã cam kết kiểm soát toàn bộ thành phố, nơi mà các chuyên gia đánh giá rằng đang trải qua nạn đói.
Anh Bashir Hajjaj - Nhân viên cứu hộ chia sẻ: "Đêm nay ở khu vực này bị pháo kích dữ dội nên việc tiếp cận rất khó khăn. Chúng tôi đã phải tìm kiếm nhiều người, cả người chết và bị thương. Việc tiếp cận hiện trường rất khó khăn do pháo kích liên tục".
Ông Abu Al-Abd Zakqut - Người dân Palestine cho hay: "Đó là nhà của Abu Mohammed Hamad, còn đây là nhà của chú tôi, Abu Kamal. Hai ngôi nhà ba tầng đã bị san phẳng. Khi cả gia đình họ đang ngủ thì bom dội xuống. Tại sao? Tôi không biết họ đã mang máy bay, vũ khí hay chất nổ gì đến đây để tàn sát người dân Gaza".
"Số lượng bệnh nhân và người bị thương đổ đến Bệnh viện Al-Shifa đang ngày càng tăng. Chúng tôi chỉ có ba phòng phẫu thuật và một danh sách dài những người bị thương nặng đang nằm chờ. Chúng tôi thậm chí phải lựa chọn việc cứu sống bệnh ai."
Bác sĩ Ismail Ramadan - Bác sĩ cấp cứu, Bệnh viện Al-Shifa, Gaza.
Chiến dịch tấn công trên bộ ở Gaza bắt đầu ở thời điểm các chuyên gia độc lập do Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc ủy nhiệm công bố báo cáo kết luận Israel phạm tội diệt chủng ở Gaza. Theo kết luận của Uỷ ban điều tra, Israel đã phạm phải bốn trong 5 hành vi "diệt chủng" được nêu trong Công ước về Ngăn ngừa và Trừng phạt tội ác diệt chủng năm 1948. Đó là: giết người, gây tổn hại nghiêm trọng về thể chất hoặc tinh thần, cố ý áp đặt những điều kiện sống được tính toán để gây ra sự hủy diệt toàn bộ hoặc một phần đối với người Palestine và áp đặt các biện pháp nhằm ngăn chặn việc sinh nở. Theo Ủy ban điều tra, các quan chức cấp cao của Israel, bao gồm cả Thủ tướng Benjamin Netanyahu, đã kích động những hành động này.
"Tôi thấy những điểm tương đồng với nạn diệt chủng ở Rwanda. Chúng tôi không chỉ đơn thuần chọn lọc những điểm tương đồng này. Chúng xuất phát từ Công ước về Diệt chủng, một công ước rất rõ ràng về những gì cấu thành nên tội diệt chủng, bao gồm ý định bao trùm là tiêu diệt một nhóm người, toàn bộ hoặc một phần. Trong cuộc diệt chủng ở Rwanda, nhóm đó là người Tutsi, và ở đây, nhóm đó là người Palestine."
Bà Navi Pillay - Chủ tịch Ủy ban điều tra về các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng.
Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc Volker Turk đã kêu gọi Israel ngay lập tức chấm dứt cuộc tấn công trên bộ nhằm vào thành phố Gaza, đồng thời cảnh báo rằng đang có thêm bằng chứng về các tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người và có thể hơn thế nữa. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cho biết những gì đang xảy ra ở Gaza là khủng khiếp và cuộc chiến ở vùng lãnh thổ này của Palestine là không thể dung thứ về mặt đạo đức, chính trị và pháp lý.
"Những gì xảy ra ở Gaza thật kinh hoàng. Chúng ta đang chứng kiến sự tàn phá có hệ thống ở thành phố Gaza. Chúng ta đang chứng kiến cảnh sát hại hàng loạt dân thường theo cách mà tôi chưa từng thấy trong bất kỳ cuộc xung đột nào kể từ khi tôi là Tổng Thư ký. Và chúng ta đang chứng kiến những trở ngại nghiêm trọng đối với việc phân phối viện trợ nhân đạo, hậu quả là người dân Palestine đang phải chịu đựng một tình cảnh khủng khiếp với nạn đói, không được tiếp cận bất kỳ hình thức hỗ trợ y tế nào, phải tiếp tục di dời và nguy cơ mất mạng bất cứ lúc nào."
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres.
Chiến sự bùng phát ngày 7/10/2023 sau vụ tấn công do Hamas dẫn đầu ở miền Nam Israel khiến 1.139 người thiệt mạng và hơn 200 người bị bắt làm con tin. Kể từ đó, các đợt oanh kích dữ dội đã khiến ít nhất 64.871 người Palestine thiệt mạng và 164.610 người bị thương. Năng lực quân sự của Hamas đã suy yếu đáng kể, nhưng quân đội Israel tin rằng còn khoảng 2.000 đến 3.000 chiến binh thuộc lực lượng này vẫn đang ẩn náu ở thành phố Gaza cũng như các đường hầm mà họ sử dụng. Người ta ước tính có khoảng 1 triệu người Palestine đang sinh sống tại khu vực thành phố Gaza trước khi có cảnh báo sơ tán trước cuộc tấn công, song quân đội Israel cho rằng khoảng 350.000 người đã rời khỏi thành phố này. Một bản đồ quân sự của Israel cho thấy, quân đội nước này hy vọng sẽ kiểm soát toàn bộ Dải Gaza ngoại trừ một vùng dọc theo bờ biển.
Israel đối mặt sự cô lập toàn cầu
Trong bối cảnh Israel tiếp tục đẩy mạnh cuộc chiến ở Dải Gaza, sự phẫn nộ ở cả trong nước và quốc tế ngày càng gia tăng. Không chỉ trên mặt trận ngoại giao, Israel đang bị cô lập ở nhiều lĩnh vực khác như kinh tế, thể thao, văn hóa, khoa học, học thuật và du lịch.
Thân nhân của những người Israel vẫn bị giam giữ ở Gaza đã trải qua nhiều đêm biểu tình trước dinh thự của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, kêu gọi nhà lãnh đạo 76 tuổi chấm dứt chiến dịch ở Gaza, đàm phán và đưa các con tin trở về nhà.
"Chúng tôi nghe tiếng bom đạn ngày càng dữ dội khắp Gaza. Con chúng tôi đang ở đó. Thủ tướng Netanyahu, thay vì cứu con chúng tôi, lại ném bom vào nơi chúng đang bị giam giữ. Chúng tôi sẽ không rời khỏi nơi này cho đến khi ông Netanyahu đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh và đưa những con tin cuối cùng quay trở về."
Bà Anat Angrest - Mẹ của con tin Matan Angrest.
Các cuộc biểu tình diễn ra trên khắp Israel trong nhiều ngày qua, là minh chứng cho thấy chính quyền của Thủ tướng Netanyahu đang vấp phải sự cô lập từ cả công chúng và giới quân sự trong nước. Những người biểu tình cho rằng ông Netanyahu và nội các Israel không muốn đạt được thỏa thuận ngừng bắn mà thay vào đó vẫn tiếp tục tăng cường mục quân sự tiêu ở Dải Gaza.
Trên bình diện quốc tế, Israel tiếp tục bị cô lập về mặt ngoại giao. Một số nước phương Tây vốn có truyền thống thân thiện với Israel, bao gồm Pháp, Anh và Canada, dự định chính thức công nhận Nhà nước Palestine vào cuối tháng này.
Ngày 15/9, Hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp Liên đoàn Ả Rập và Tổ chức Hợp tác Hồi giáo diễn ra tại Doha, Qatar đã ra tuyên bố chung lên án Israel, bác bỏ việc tái định cư người Palestine và kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ công cuộc tái thiết Dải Gaza. Tuyên bố chung của hội nghị cũng kêu gọi đình chỉ tư cách thành viên Liên hợp quốc của Israel.
Không chỉ ngoại giao, Israel còn bị cô lập ở nhiều lĩnh vực khác, trong đó đặc biệt là kinh tế, thể thao và văn hóa. Làn sóng quay lưng từ người tiêu dùng đang đẩy sản phẩm của Israel khỏi các kệ siêu thị trên toàn cầu. Một số quốc gia, trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ, đã và đang ngừng xuất khẩu nguyên liệu thô sang Israel. Tây Ban Nha đã hủy hợp đồng mua các hệ thống phóng tên lửa trị giá gần 700 triệu euro của công ty Israel Elbit Systems. Động thái này nâng tổng giá trị các hợp đồng vũ khí của Tel Aviv mà Madrid “xé bỏ” trong những tháng gần đây lên gần 1 tỷ euro. Các quốc gia phương Tây khác, trong đó có Anh và Canada, cũng đã ngừng xuất khẩu vũ khí sang Israel trong những tháng qua. Đức cũng hạn chế xuất khẩu vũ khí cho Israel.
Về văn hóa, Israel đã “thấm đòn” bởi làn sóng tẩy chay. Một bản kiến nghị chung của 4.000 nhà làm phim đã kêu gọi từ chối mọi sự hợp tác với Israel và các ban nhạc Israel không còn được mời tham dự các liên hoan phim quốc tế. Tại Cuộc thi Ca khúc Truyền hình châu Âu (Eurovision), nhiều nước dọa tẩy chay cuộc thi nếu Israel tham gia.
Ngày 15/9, Thủ tướng Netanyahu đã lần đầu tiên phải thừa nhận rằng Israel đang bị cô lập và cảnh báo rằng điều này có thể kéo dài nhiều năm.
"Chúng tôi cũng biết rằng hiện nay đang có một nỗ lực nhằm 'bao vây' Israel bởi nhiều thực thể và quốc gia. Vậy, họ đã đạt được sự cô lập toàn cầu chưa? Không. Mỹ ủng hộ chúng tôi, cũng như nhiều quốc gia khác. Nhưng hiện tại chúng tôi đang gặp phải một vấn đề trọng tâm ở Tây Âu, và chúng tôi đang và sẽ tiếp tục hành động để gỡ bỏ vòng vây này. Cũng như chúng tôi đã thành công với cuộc bao vây quân sự, chúng tôi cũng sẽ thành công với cuộc bao vây ngoại giao."
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Giới phân tích tin rằng hai năm xung đột có thể làm suy yếu an ninh lâu dài của Israel bởi điều này gia tăng sự thù địch trong thế giới Ả Rập và Hồi giáo, cũng như bào mòn sự ủng hộ của các đồng minh Israel, đặc biệt là Mỹ, Anh và Đức. Bi kịch nằm ở chỗ: cuộc khủng hoảng này hoàn toàn có thể tránh được. Chỉ cần tự đặt mình là bên sẵn sàng đàm phán tiến tới chấm dứt xung đột, miễn là các nhu cầu an ninh chính đáng được đáp ứng, Israel sẽ tránh được nguy cơ trượt dài vào thảm họa.
Giải pháp khả thi nhất cho hòa bình ở Trung Đông
Ngày 12/9 vừa qua, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Tuyên bố New York về giải quyết hòa bình vấn đề Palestine và thực hiện giải pháp hai nhà nước đối với hòa bình Trung Đông. Việc thông qua văn kiện này có ý nghĩa to lớn, thể hiện ý chí mạnh mẽ của các thành viên Liên hợp quốc đối với vấn đề Israel - Palestine và hòa bình ở Trung Đông nói chung, là tuyên ngôn đanh thép trước các hành động làm lu mờ triển vọng giải pháp hai nhà nước mà chính quyền Tel Aviv đang tiến hành.
Với kết quả 142 phiếu thuận, 10 phiếu chống và 12 phiếu trắng, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua tuyên bố do Pháp và Ả Rập Xê Út bảo trợ. Tuyên bố của Đại hội đồng Liên hợp quốc lên án cuộc tấn công của Hamas vào miền Nam Israel ngày 7/10/2023. Tuyên bố cũng chỉ trích việc Israel bao vây, kéo theo nạn đói và gây ra thảm họa nhân đạo ở Gaza. Tuyên bố phác thảo giải pháp hai nhà nước, theo đó chính quyền Palestine sẽ quản lý và kiểm soát toàn bộ các vùng lãnh thổ Palestine, với một ủy ban hành chính chuyển tiếp được thành lập ngay sau lệnh ngừng bắn ở Gaza đạt được.
Để thực hiện mục tiêu này, tuyên bố ủng hộ đề xuất triển khai một phái bộ do Liên hợp quốc hậu thuẫn để bảo vệ người Palestine, bảo đảm an toàn cho dân thường, cả người Palestine và Israel, cũng như hỗ trợ chuyển giao quyền lực cho Palestine, giám sát lệnh ngừng bắn và thỏa thuận hòa bình trong tương lai. Điểm quan trọng là Đại hội đồng Liên hợp quốc khẳng định ủng hộ và kêu gọi các nước công nhận một nhà nước Palestine độc lập, coi đây là “thành phần thiết yếu và không thể thiếu” trong việc đạt được giải pháp hai nhà nước. Tuyên bố nêu rõ “các hành động đơn phương bất hợp pháp đang gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với việc thành lập nhà nước Palestine độc lập”.
"Lộ trình này bao gồm một lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza và việc trả tự do cho tất cả các con tin. Nó bao gồm việc thành lập một nhà nước Palestine vững mạnh và có chủ quyền, giải giáp Hamas và loại trừ quyền quản lý ở Gaza. Tuyên bố cũng bao gồm việc bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước Ả Rập và bao gồm việc thực hiện các đảm bảo an ninh tập thể, trong đó có cả Israel."
Ông Jerome Bonnafont - Đại sứ Pháp tại Liên hợp quốc.
Tuy nhiên, Israel bác bỏ Tuyên bố New York. Đại sứ Israel tại Liên hợp quốc Danny Danon chỉ trích rằng văn kiện này là phiến diện và chỉ có lợi cho Hamas.
Trong khi đẩy mạnh các hành động quân sự ở Gaza thì tại Bờ Tây, chính phủ Israel đã có những bước đi làm xói mòn giải pháp hai nhà nước. Mới đây, Tel Aviv đã khởi động lại dự án E1 với hơn 3.400 đơn vị nhà ở mới. Dự án này từng bị đình trệ nhiều thập kỷ do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của quốc tế, bởi nếu được triển khai, sẽ chia cắt Bờ Tây và cô lập Đông Jerusalem, nơi người Palestine mong muốn trở thành thủ đô của nhà nước tương lai. Trong chuyến thăm tới Bờ Tây, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố “không muốn thấy một nhà nước Palestine ở nơi thuộc về Israel”.
"Chúng tôi đã nói sẽ không có nhà nước Palestine, và chúng tôi xin nhắc lại sẽ không có nhà nước Palestine. Nơi này là của chúng tôi. Chúng tôi sẽ chăm lo cho đất nước, an ninh và di sản của mình."
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Giải pháp hai nhà nước là ý tưởng thiết lập hai nhà nước có lãnh thổ tách biệt, trong đó một cho người Israel và một cho người Palestine. Khái niệm này xuất hiện trước khi nhà nước Israel thành lập năm 1948, thời điểm kết thúc quyền ủy trị của người Anh đối với Palestine. Tuy nhiên, bạo lực và chiến tranh bùng phát trong những thập kỷ sau đó đã cản trở nỗ lực này.
Quân đội Israel không đưa ra mốc thời gian cụ thể cho cuộc tấn công nhằm triệt hạ khả năng chiến đấu của Hamas tại Dải Gaza, song truyền thông nước này ước tính chiến dịch này có thể kéo dài nhiều tháng. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ có thêm nhiều người Palestine bị cướp đi sinh mạng, trong khi triển vọng thực hiện giải pháp hai nhà nước là Israel và Palestine cùng chung sống bên cạnh nhau trong hòa bình và an ninh, đang trở nên dần xa vời.
