Mỹ chuẩn bị cho hành động mới ở Venezuela?
Mỹ đang chuẩn bị khởi động "giai đoạn hành động tiếp theo" nhằm vào Venezuela trong nỗ lực chống nạn buôn bán ma túy trái phép vào Mỹ, truyền thông Mỹ dẫn lời 4 quan chức nước này cho biết.
Đặc biệt, Mỹ đã liệt một băng nhóm của Venezuela là tổ chức khủng bố. Động thái này vấp phải phản ứng gay gắt từ phía Venezuela và Tổng thống Maduro. Dư luận cho rằng, động thái này sẽ làm dấy lên lo ngại về khả năng biện minh cho hành động quân sự của Mỹ.
Mỹ tiếp tục gây sức ép với chính phủ Venezuela
Truyền thông dẫn lời hai quan chức chính phủ Mỹ giấu tên cho biết, để mở đầu cho giai đoạn hành động tiếp theo, Mỹ có thể sẽ thực hiện "hành động bí mật" chống lại Venezuela, không loại trừ khả năng "lật đổ chế độ Maduro". Các lựa chọn có thể bao gồm các hoạt động phá hoại, chiến tranh mạng, chiến tranh tâm lý và chiến tranh thông tin.
Hiện tại, thời điểm và phạm vi chính xác của giai đoạn hành động tiếp theo của Mỹ vẫn chưa rõ ràng, cũng chưa rõ liệu hành động này đã nhận được sự chấp thuận cuối cùng từ Tổng thống Trump hay chưa. Tuy nhiên, trước đó, ông Trump từng tuyên bố rằng, ông không loại trừ khả năng tấn công quân sự vào Venezuela và đã cho phép CIA tiến hành các hoạt động bí mật bên trong Venezuela.
Trong một động thái gia tăng sức ép với chính quyền Venezuela, ngày 24/11, chính phủ Mỹ đã chỉ định nhóm Cartel de los Soles (tạm dịch là Tập đoàn Mặt trời) là tổ chức khủng bố nước ngoài, viện dẫn lý do tổ chức này tham gia buôn lậu ma túy vào Mỹ và cáo buộc tổ chức này "do ông Maduro lãnh đạo", điều mà Tổng thống Maduro luôn phủ nhận. Trước đó, chính quyền Tổng thống Trump đã nhiều lần chỉ trích Tổng thống Venezuela Maduro và cáo buộc ông Maduro "đứng đầu một mạng lưới buôn lậu ma túy". Tuy nhiên, ông Maduro kiên quyết bác bỏ những lời buộc tội như vậy, đồng thời cáo buộc Mỹ tạo dựng nên các "kịch bản bịa đặt" nhằm biện minh cho các cuộc tấn công vào tàu thuyền trong vùng biển khu vực và đe dọa chủ quyền của Venezuela.
Phó Tổng thống Venezuela Delcy Rodriguez bác bỏ sự chỉ định của Mỹ đối với nhóm Cartel de los Soles, đồng thời cáo buộc Washington tái sử dụng những cáo buộc cũ và đánh lạc hướng sự chú ý khỏi hoạt động buôn bán ma túy ở các quốc gia khác.
"Hôm nay, Mỹ lại đưa ra một luận điệu khác, nói rằng Cartel de los Soles là một tổ chức khủng bố. Họ thật nực cười! Họ cứ lặp đi lặp lại và đó là lý do tại sao họ đi từ thất bại này đến thất bại khác".
Phó Tổng thống Venezuela Delcy Rodriguez.
Theo phía Mỹ, tổ chức Cartel de los Soles có trụ sở tại Venezuela, có sự góp mặt của nhiều quan chức cấp cao của Caracas. Tổ chức này đã hỗ trợ vật chất cho các tổ chức khủng bố nước ngoài đe doạ hoà bình và an ninh của Mỹ. Chỉ định nhóm này là tổ chức khủng bố đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt ngoại giao và kinh đối với tổ chức này, chẳng hạn như đóng băng tài sản của tổ chức này.
Khi được hỏi về việc có định điều động Lực lượng Đặc nhiệm Mỹ đến Venezuela để trấn áp tổ chức Cartel de los Soles hay không, ông Trump trả lời rằng “điều đó có thể xảy ra”. Ông Trump tuyên bố rằng, dựa trên chỉ định này, Mỹ cũng có thể nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng ở Venezuela có liên quan đến ông Maduro và nhóm Cartel de los Soles. Có nghĩa là động thái này có thể báo trước hành động quân sự của Mỹ nhằm vào chính phủ Venezuela. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth trước đây đã tuyên bố rằng, việc chỉ định Cartel de los Soles là "tổ chức khủng bố nước ngoài" sẽ cung cấp cho Mỹ "một loạt các lựa chọn mới".
"Chính quyền Trump rất muốn chứng minh rằng, họ đang áp dụng một mô hình mới trong việc đối phó với vấn đề chống ma túy. Lực lượng Tuần duyên Mỹ không còn là lực lượng chủ chốt trong các nhiệm vụ này nữa, mà Hải quân và Không quân Mỹ đã được huy động để hỗ trợ và theo nhiều cách tiếp quản các nhiệm vụ này. Và tôi nghĩ rằng mô hình mới này tồn tại là bởi vì chính quyền muốn chứng minh rằng việc chỉ định các tổ chức khủng bố nước ngoài cho các băng đảng ở Mỹ Latinh sẽ dẫn đến hậu quả, trong trường hợp này là hậu quả chết người".
Ông Ryan C. Berg - Giám đốc chương trình châu Mỹ và trưởng sáng kiến tương lai của Venezuela tại CSIS.
Các nhà phân tích nhận định rằng, Mỹ có thể đang cố gắng lợi dụng điều này để củng cố lý do hành động quân sự nhằm vào Venezuela. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, Mỹ không có quyền viện cớ chống lại các tổ chức khủng bố để điều quân sang một quốc gia khác.
Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở Caribe
Bên cạnh việc gây sức ép với chính quyền Tổng thống Maduro, trong nhiều tháng qua, Mỹ đã gia tăng sự hiện diện quân sự ở Caribe và Nam Mỹ, với việc điều nhiều tàu chiến và tàu sân bay đến đây, viện dẫn lý do tiến hành chiến dịch chống lại việc cung cấp ma túy bất hợp pháp từ khu vực này vào Mỹ. Ngoài ra, quân đội Mỹ cũng đang nâng cấp căn cứ hải quân cũ ở Pueto Rico thuộc vùng Caribe.
Mỹ đã điều tàu Gerald R. Ford - tàu sân bay lớn nhất của Hải quân Mỹ đến Caribe vào ngày 16/11, tham gia cùng ít nhất 7 tàu chiến khác, 1 tàu ngầm hạt nhân và máy bay F-35. Quân đội Mỹ đã thực hiện ít nhất 21 cuộc tấn công vào các tàu mà Mỹ cho là tàu chở ma túy ở Caribe và dọc theo vành đai Thái Bình Dương kể từ tháng 9, khiến ít nhất 83 người thiệt mạng.
Các cuộc không kích nhằm vào các tàu chở ma túy bị cáo buộc đã làm gia tăng căng thẳng với Venezuela và Colombia. Các nhóm nhân quyền và một số đồng minh Mỹ bày tỏ lo ngại rằng, các cuộc tấn công của Mỹ có thể vi phạm luật pháp quốc tế.
Bên cạnh điều động tàu chiến và tàu sân bay đến Caribe, quân đội Mỹ cũng đang nâng cấp căn cứ hải quân cũ Roosevelt Roads từ thời Chiến tranh Lạnh đã bị bỏ hoang 20 năm ở Pueto Rico, thuộc vùng Caribe. Hôm 24/11, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Tướng Dan Caine đã đến thăm căn cứ hải quân này. Đây là chuyến thăm thứ hai của ông Caine tới khu vực này kể từ khi Mỹ tăng cường triển khai quân sự tại Caribe. Theo Axios, hiện có khoảng 10.000 quân nhân Mỹ đang đồn trú tại Puerto Rico.
Roosevelt Roads được coi là một trong những căn cứ hải quân lớn nhất thế giới của Mỹ cho đến khi Hải quân Mỹ rút khỏi cơ sở này vào năm 2004. Một quan chức Mỹ cho biết, căn cứ này chiếm một vị trí chiến lược và cung cấp một không gian rộng lớn để tập kết thiết bị. Ngoài việc nâng cấp khả năng cất và hạ cánh tại Roosevelt Roads, Mỹ đang xây dựng các cơ sở tại các sân bay dân sự ở Puerto Rico và St Croix thuộc Quần đảo Virgin thuộc Mỹ. Hai vùng lãnh thổ này nằm cách Venezuela khoảng 800 km.
Ông Caine cũng đến thăm Trinidad và Tobago vào ngày 25/11 để thảo luận về ổn định khu vực và chống tội phạm xuyên quốc gia với các nhà lãnh đạo của nước này. Trinidad và Tobago giáp Venezuela qua Vịnh Paria, với đường bờ biển chỉ cách nhau khoảng 10 km tại điểm gần nhất.
Ngày 21/11, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã cảnh báo các hãng hàng không rằng, máy bay chở khách phải đối mặt với rủi ro khi bay trong không phận Venezuela do hoạt động quân sự gia tăng và tình hình an ninh ngày càng xấu đi trong và xung quanh Venezuela. Sau đó, một số hãng hàng không từ Brazil, Colombia, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và các quốc gia khác đã hủy một số chuyến bay giữa nước họ và Venezuela.
Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) cho biết, ngày 24/11 Venezuela đã yêu cầu các hãng hàng không hủy chuyến bay phải nối lại hoạt động trong vòng 48 giờ, nếu không các chuyến bay của họ có thể bị cấm bay vào không phận Venezuela.
Các nhà quan sát nhận định đợt tăng cường quân sự của Mỹ trong khu vực này là lớn nhất kể từ năm 1994, khi Mỹ điều động hai tàu sân bay và hơn 20.000 quân đến Haiti để tham gia "Chiến dịch Giữ vững Dân chủ". Việc xây dựng mới ở Puerto Rico và Quần đảo Virgin cho thấy, sự chuẩn bị có thể cho phép quân đội Mỹ thực hiện các hoạt động bên trong Venezuela.
"Mỹ đang tham gia vào một cuộc tăng cường quân sự rất lớn ở Nam Caribe. Khoảng 10% lực lượng được triển khai của Hải quân Mỹ hiện đang nằm trong khu vực chịu trách nhiệm của Southcom. Đây không phải là điều mà khu vực này thường thấy. Thông thường, Mỹ có sự hiện diện quân sự ít hơn nhiều ở khu vực này".
Ông Ryan C. Berg - Giám đốc chương trình châu Mỹ và trưởng sáng kiến tương lai của Venezuela tại CSIS.
Khi được yêu cầu bình luận về việc mở rộng quân sự trong khu vực, Nhà Trắng cho biết, Tổng thống Donald Trump đã hứa trong chiến dịch tranh cử rằng sẽ đối đầu với các băng đảng ma túy trong khu vực. Hôm Ngày 24/11, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump hài lòng với các cuộc tấn công vào các tàu bị tình nghi chở ma túy ở Caribe và các cuộc tấn công như vậy sẽ tiếp tục.
Các kịch bản có thể xảy ra
Trước các động thái của Mỹ, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro cáo buộc ông Trump đã cố gắng kích động thay đổi chế độ ở Venezuela thông qua các mối đe dọa quân sự và tăng cường bành trướng quân sự ở Mỹ Latinh. Chính phủ Venezuela cho biết hiện đang nghiên cứu các kế hoạch để chống lại hành động quân sự của Mỹ.
Được biết, chính phủ Venezuela đang nghiên cứu các kế hoạch chiến lược để chống lại một "cuộc xâm lược" tiềm tàng của Mỹ, bao gồm cả "chiến tranh bí mật" mà Tổng thống Maduro đã nhiều lần nhắc đến trong các bài phát biểu trên truyền hình.
Cuối tháng 8, Tổng thống Maduro đã kêu gọi người dân Venezuela tham gia lực lượng dân quân để bảo vệ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ. Đầu tháng 9, ông Maduro tuyên bố rằng hơn 8 triệu người đã tham gia lực lượng dân quân hoặc lực lượng dự bị của Lực lượng Vũ trang Quốc gia Bolivar. Đầu tháng 11, ông Maduro đã ký "Luật Chỉ huy Quốc phòng Toàn diện" và ra lệnh thành lập một số bộ chỉ huy quốc phòng tích hợp bao gồm công dân, quân nhân và quan chức chính phủ để đối phó với "xung đột vũ trang" có thể xảy ra.
Ngày 25/11, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã dẫn đầu một cuộc diễu hành quân sự - dân sự tại Caracas, tuyên thệ bảo vệ đất nước trước bất kỳ mối đe dọa nào của chủ nghĩa đế quốc và kêu gọi sự đoàn kết giữa người dân, chính trị gia và lực lượng vũ trang.
"Chính quyền Maduro đã phản ứng bằng cách huy động, hoặc những gì họ nghĩ là huy động, lực lượng dân quân. Chúng tôi rất nghi ngờ liệu những lực lượng dân quân này có thực sự chiến đấu trong một kịch bản kiểu xâm lược hay không. Tuy nhiên, họ vẫn phản ứng bằng cách chiếu các video huy động ở các trung tâm đô thị lớn. Họ đã công khai rất nhiều về vị trí đặt hệ thống phòng không. Họ đã chiếu rất nhiều video về lực lượng vũ trang Venezuela chuẩn bị cho xung đột. Họ cũng kêu gọi khu vực này lên án mạnh mẽ hơn việc triển khai lực lượng Mỹ".
Ông Ryan C. Berg - Giám đốc chương trình châu Mỹ và trưởng sáng kiến tương lai của Venezuela tại CSIS.
Các nhà phân tích đã đưa ra một số kịch bản có thể xảy ra với Venezuela. Thứ nhất là dưới áp lực mạnh mẽ từ Mỹ, Tổng thống Maduro có thể từ bỏ quyền lực của mình. Tuy nhiên, ông Maduro tuyên bố rằng, nếu ông từ chức, các đối thủ chính trị của Mỹ ở Cuba và Nicaragua có thể mất quyền tiếp cận nguồn dầu mỏ được Venezuela trợ cấp và đối mặt với một tình hình có khả năng bất ổn.
Thứ hai, nếu Mỹ thực sự tấn công các mục tiêu trên bộ ở Venezuela, thì cần lưu ý rằng Quân đội Venezuela hiện đại chưa từng tham gia xung đột trước đây và họ rất có thể sẽ quyết định rằng lợi ích, tương lai của họ nằm ở một người nào đó khác ngoài Tổng thống Nicolas Maduro. Và trong kịch bản đó, họ có thể đưa Tổng thống Maduro ra trước công lý.
Hoặc một kịch bản khác là Mỹ không tấn công các mục tiêu trên bộ, mà tiếp tục chiến dịch trên biển. Tổng thống Maduro vẫn nắm quyền bất chấp chiến dịch gây áp lực. Trong trường hợp đó, Tổng thống Maduro có thể sẽ đưa ra các phản ứng mạnh mẽ hơn nhằm củng cố quyền lực và bảo vệ chính quyền của mình.
Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, việc Mỹ tiến hành một cuộc xâm lược toàn diện vào Venezuela là không khả thi vì sẽ tốn kém cả về nhân lực và tài chính, trái với luật pháp quốc tế khi Mỹ can thiệp quân sự vào một quốc gia có chủ quyền với những lý do mơ hồ.
"Tôi nghĩ một cuộc xâm lược toàn diện khó có thể xảy ra vì hai lý do. Thứ nhất, nó không phù hợp với phương châm hoạt động của Tổng thống Trump. Ông Trump đã từ bỏ các cuộc giao tranh dài hạn, không giới hạn với lực lượng bộ binh, kể từ chiến dịch tranh cử năm 2016. Và tôi không nghĩ điều đó cũng nằm trong phương châm hoạt động của ông hiện nay. Cũng cần lưu ý rằng nó không phù hợp với mô hình triển khai. Mặc dù việc triển khai rất lớn, nhưng không có nhiều lực lượng bộ binh tiềm năng. Hiện tại, trong khu vực, Mỹ có khoảng 10.000 quân, ít nhất là được công khai xác định. Con số đó gần như không đủ để tiến hành bất kỳ hình thức xâm lược nào vào lãnh thổ Venezuela".
Ông Ryan C. Berg - Giám đốc chương trình châu Mỹ và trưởng sáng kiến tương lai của Venezuela tại CSIS.
Một cuộc can thiệp quân sự vào Venezuela cũng có thể khiến Mỹ đánh mất ảnh hưởng ở Tây bán cầu. Colombia, Peru và một số quốc gia khu vực đã lên án việc Mỹ cân nhắc lựa chọn quân sự với Venezuela. Nếu Mỹ thực sự tiến hành, phản ứng sẽ dữ dội hơn nhiều, ngay từ chính các đối tác thân cận hàng đầu của Washington ở khu vực.
Ngày 25/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ông sẵn sàng đàm phán trực tiếp Tổng thống Venezuela Maduro. Đáp lại, ông Maduro cũng tuyên bố sẵn sàng đối thoại với Washington. Tuyên bố của ông Trump khiến cộng đồng quốc tế khó dự đoán về chính sách tiếp theo của Mỹ đối với Venezuela. Tuy nhiên, trước những động thái tiếp tục gây sức ép quân sự của Mỹ đối với Venezuela, giới phân tích cho rằng, Mỹ nên cân nhắc các lựa chọn khác để giải quyết vấn đề Venezuela, chẳng hạn như áp đặt lệnh trừng phạt đa phương với sự phối hợp của các chính phủ châu Âu và Mỹ Latinh, thay vì can thiệp quân sự mà “lợi bất cập hại”.
