ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Lý do lấy tên phường mới là Cửa Nam là do Cửa Nam là tên gọi một tuyến phố cũng là một phường thuộc quận Hoàn Kiếm; Cửa Nam ở gần Cửa Đông Nam của thành Thăng Long đời Nguyễn. Cửa Nam nguyên là đất của thôn Yên Trung Thượng, tổng Tiền Nghiêm (sau đổi là Vĩnh Xương) huyện Thọ Xương cũ. Theo đó, việc lựa chọn tên Cửa Nam vừa bảo đảm tên gọi của đơn vị hành chính có giá trị lịch sử, truyền thống, văn hóa; vừa bảo đảm phù hợp với nguyên tắc ưu tiên sử dụng một trong các tên gọi của các đơn vị hành chính trước khi sáp nhập để đặt tên cho xã, phường mới, hạn chế tối đa tác động ảnh hưởng tới người dân, doanh nghiệp do phải chuyển đổi giấy tờ.

Vị trí địa lý, diện tích, dân số phường Cửa Nam

Phường Cửa Nam giáp các phường: Hồng Hà, Hai Bà Trưng, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Hoàn Kiếm của thành phố Hà Nội và có diện tích tự nhiên là 1,68 km²; quy mô dân số là 52.751 người.

Phường Cửa Nam được hình thành trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các phường: Trần Hưng Đạo, Hàng Bài, Phan Chu Trinh (quận Hoàn Kiếm); phần lớn diện tích tự nhiên và dân số của phường Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm); một phần diện tích tự nhiên và dân số của các phường: Hàng Bông, Hàng Trống, Tràng Tiền (quận Hoàn Kiếm); Phạm đình Hổ, Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng), trong đó:

• Phường Cửa Nam (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,21 km²; quy mô dân số: 10.851
• Phường Hàng Bông (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,03 km²; quy mô dân số: 250
• Phường Hàng Trống (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,03 km²; quy mô dân số: 382
• Phường Tràng Tiền (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,18 km²; quy mô dân số: 6.145
• Phường Phan Chu Trinh (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,43 km²; quy mô dân số: 9.135
• Phường Hàng Bài (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,27 km²; quy mô dân số: 11.644
• Phường Trần Hưng Đạo (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,47 km²; quy mô dân số: 12.846
• Phường Nguyễn Du (Quận Hai Bà Trưng): Diện tích: 0,04 km²; quy mô dân số: 512
• Phường Phạm đình Hổ (Quận Hai Bà Trưng): Diện tích: 0,02 km²; quy mô dân số: 986

Đặc điểm kinh tế, xã hội phường Cửa Nam

Phường Cửa Nam là một trong những đơn vị hành chính nằm tại khu vực trung tâm của Thủ đô Hà Nội. Phường nằm tại vị trí giao thoa giữa các khu vực có chức năng quan trọng, tiếp giáp trực tiếp với hồ Hoàn Kiếm - biểu tượng văn hóa, lịch sử của Thủ đô; đồng thời Cửa Nam nằm dọc trên các tuyến phố lớn như Tràng Thi - Hàng Bài - Phan Chu Trinh - Lý Thường Kiệt, kết nối chặt chẽ với các khu phố cổ, khu phố Pháp và vùng đô thị hiện đại đang phát triển.

Phường Cửa Nam là đầu mối liên kết các khu vực đô thị trọng điểm của Hà Nội. Trên địa bàn phường tập trung nhiều di tích được xếp hạng cấp quốc gia tiêu biểu, là nơi giao thoa nhiều thiết chế văn hóa lớn, hiện đại cấp quốc gia và thành phố cùng các trụ sở cơ quan Trung ương, các tổ chức ngoại giao, các trung tâm văn hóa nghệ thuật, hệ thống trung tâm thương mại, tài chính, ngân hàng cao cấp hàng đầu của thành phố. Đây cũng là nơi tập trung hệ thống hạ tầng dịch vụ xã hội y tế và giáo dục hàng đầu của cả nước, bao gồm các bệnh viện trung ương tuyến đầu với trang thiết bị hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ trình độ chuyên môn cao; các trường phổ thông công lập hàng đầu của thành phố. 

Cửa Nam giữ vai trò quan trọng trong cấu trúc đô thị, kết nối trực tiếp các khu vực có tính chất đặc trưng cao như khu phố cổ, khu phố Pháp, các trung tâm chính trị - hành chính quốc gia và khu vực đô thị hiện đại. Phường nằm trên trục phát triển liên thông giữa các không gian đô thị trung tâm, là nơi hội tụ và giao thoa giữa các giá trị kiến trúc, lịch sử, tôn giáo truyền thống và hạ tầng hiện đại của Thủ đô.

Đặc điểm kinh tế phường Cửa Nam

Phường Cửa Nam có mô hình kinh tế dịch vụ - thương mại cao cấp là chủ yếu, phản ánh rõ tính chất của một khu vực trung tâm. Trên địa bàn tập trung các trung tâm thương mại lớn và phố mua sắm nổi tiếng như Tràng Tiền Plaza, Hàng Bài, Hàng Bông; các khách sạn lớn xen lẫn những tuyến phố ẩm thực đặc trưng như Lý Thường Kiệt, Tống Duy Tân. Đây là những địa điểm văn hóa ẩm thực quen thuộc của du khách và người dân Thủ đô.

Là địa bàn tập trung hệ thống thiết chế văn hóa lớn, hệ thống rạp chiếu phim, nhà hát, cơ sở tổ chức sự kiện: Cung Văn hóa Hữu Nghị Việt Xô, Rạp Tháng Tám, Nhà hát Hồ Gươm, Nhà hát Lớn - những địa điểm thu hút dịch vụ tổ chức sự kiện, biểu diễn hàng đầu của Thủ đô.

Các tuyến phố như Hàm Long, Tràng Thi, Lý Thường Kiệt cũng là nơi tập trung nhiều trụ sở cơ quan, văn phòng, ngân hàng, đơn vị truyền thông, giáo dục và y tế, góp phần làm phong phú cơ cấu kinh tế đô thị văn hiến - văn minh - hiện đại và tạo nguồn thu ngân sách ổn định.

Đặc điểm văn hóa - xã hội phường Cửa Nam

Về văn hóa, phường Cửa Nam hội tụ giá trị văn hóa - lịch sử - cách mạng đặc sắc và phong phú bậc nhất Hà Nội, với số lượng di tích dày đặc, nhiều công trình được xếp hạng Quốc gia, cấp thành phố, gắn với các giai đoạn phát triển lịch sử trọng đại của dân tộc: Nhà hát Lớn và Quảng trường Cách mạng Tháng Tám; Nhà tù Hỏa Lò (phần còn lại); Ngôi nhà số 5D Hàm Long; Các tấm bia của chùa Hàm Long; Ngôi nhà số 90 phố Hàng Bông, Thợ Nhuộm;…

Trên địa bàn phường tập trung hệ thống di sản văn hóa phong phú, như: Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô được khánh thành năm 1985 là công trình văn hóa - kiến trúc quy mô lớn, biểu tượng của tình hữu nghị quốc tế và tinh thần công đoàn; Rạp Tháng Tám, Nhà hát Lớn; Nhà hát Hồ Gươm,... là những địa điểm thu hút dịch vụ tổ chức sự kiện, biểu diễn nghệ thuật hàng đầu của Thủ đô hiện nay.

Là nơi tập trung nhiều công trình tôn giáo - tín ngưỡng tiêu biểu gồm : đình - chùa - đền Vũ Thạch, nơi thờ danh tướng thời Hai Bà Trưng; chùa Quán Sứ, Trung tâm Phật giáo Việt Nam; chùa Hàm Long; nhà thờ Hàm Long - các cơ sở tôn giáo lâu đời có giá trị kiến trúc - nghệ thuật đặc sắc; đình Nam Hương, chùa Lý Triều Quốc Sư, đền Phù Ủng, chùa Bà Đá... đều là những di tích được xếp hạng cấp Quốc gia hoặc cấp thành phố; cùng với cụm di tích hồ Thiền Quang - chùa Thiền Quang - chùa Quang Hoa - chùa Pháp Hoa được Bộ Văn hóa công nhận từ năm 1989.

Bên cạnh hệ thống di tích, phường còn nổi bật với những không gian văn hóa đương đại mang dấu ấn riêng, trong đó tiêu biểu là kem Tràng Tiền - một sản phẩm gắn liền với ký ức đô thị và đời sống thường nhật của người Hà Nội. Không chỉ đơn thuần là món ăn quen thuộc, kem Tràng Tiền đã trở thành một phần của văn hóa phố cổ, là biểu tượng ẩm thực gợi nhớ vẻ đẹp thanh lịch, tinh tế của người Hà Nội xưa và nay.

Cửa Nam cũng lưu giữ những không gian sinh hoạt văn hóa lễ hội truyền thống gắn với đình - đền - chùa cổ và không gian tâm linh đô thị đặc trưng. Tiêu biểu có thể kể đến: Lễ hội Vua Lê đăng quang, lễ hội đền Phù Ủng, lễ hội đền Phả Trúc Lâm, lễ hội chùa Lý Triều Quốc Sư,... được tổ chức thường niên hoặc theo chu kỳ, góp phần nuôi dưỡng bản sắc văn hóa Thăng Long - Hà Nội.

Trên địa bàn phường có nhiều cơ sở di tích cách mạng, lưu giữ nhiều di tích lịch sử gắn liền với các phong trào đấu tranh vì độc lập, dân chủ trong thế kỷ XX. Trên địa bàn hiện có hàng loạt địa chỉ đỏ tiêu biểu như: Nhà tù Hỏa Lò - một trong những nhà giam lớn nhất Đông Dương thời Pháp thuộc, nơi giam giữ nhiều chiến sĩ cách mạng tiêu biểu, nay là bảo tàng lịch sử đặc biệt quan trọng; Cổng Trại Bảo an binh, số nhà 90 Thợ Nhuộm, số 7 Nguyễn Gia Thiều, số 2 Tràng Thi, 71 Hàng Trống, Rạp Tháng Tám, Trường THCS Trưng Vương, Trường THCS Ngô Sỹ Liên - đều là các di tích đặc biệt, có lịch sử lâu đời hoặc gắn với các hoạt động cách mạng trong thời kỳ tiền khởi nghĩa và kháng chiến chống Pháp.

Về y tế, hệ thống y tế trên địa bàn phường thuộc nhóm hàng đầu của Hà Nội. Nơi đây tập trung nhiều bệnh viện lớn tuyến đầu của cả nước với cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao như: Bệnh viện Mắt Hà Nội, số 37 Hai Bà Trưng; Bệnh viện Tim Hà Nội, số 92 Trần Hưng Đạo; Bệnh viện Đa khoa Hà Nội, số 29 Hàn Thuyên; Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam - Cuba Hà Nội, số 37 Hai Bà Trưng; Bệnh viện K - Cơ sở 1, số 9A, 9B Phan Chu Trinh; Bệnh viện Phụ sản Trung ương, số 43 Tràng Thi; Bệnh viện Công an thành phố Hà Nội, số 89 Lý Thường Kiệt. Cùng với đó là hệ thống trạm y tế phường đạt chuẩn quốc gia về y tế cơ sở. Ngoài ra còn có các phòng khám đa khoa, chuyên khoa, hệ thống các nhà thuốc tư nhân phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh của người dân trên địa bàn phường Cửa Nam.

Về giáo dục, công tác giáo dục đào tạo trên địa bàn phường luôn được đầu tư quan tâm, nơi đây cũng tập trung nhiều trường học công lập chất lượng cao, tiêu biểu như: Trường Tiểu học Tràng An (số 29 phố Nhà Chung); Trường Tiểu học Quang Trung (số 39 Quang Trung); Trường THCS Ngô Sĩ Liên (số 27 - 29 phố Hàm Long); Trường THCS Trưng Vương (số 26 Hàng Bài); Trường THCS Hoàn Kiếm (số 2 phố Nhà Thờ); Trường THPT Việt Đức (số 47 phố Lý Thường Kiệt); Trường THPT Trần Phú - Hoàn Kiếm (số 8 phố Hai Bà Trưng); Trường THPT Marie Curie (số 3 Trần Quốc Toản). Bên cạnh đó, trên địa bàn có các trường cao đẳng, đại học, học viện tiêu biểu như: Trường Đại học Dược Hà Nội (số 13 - 15 Lê Thánh Tông); Trường Đại học Mỹ Thuật Việt Nam (số 42 Yết Kiêu); Viện Đào tạo Quốc tế - Học viện Tài Chính (số 8 Phan Huy Chú); Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội (số 7 Hai Bà Trưng).

• Trụ sở Đảng ủy - UBND phường Cửa Nam: Số 21 Bà Triệu
• Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam: đồng chí Phạm Tuấn Long
• Phó Bí thư, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam: đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn
• Chủ tịch Ủy ban MTTQ phường Cửa Nam: đồng chí Nguyễn Văn Dũng.

Theo Viện nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội