Ranh giới lý - tình trong vụ án 'gà lôi trắng'
Bên cạnh ý kiến ủng hộ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật nguy cấp, cũng có nhiều quan điểm cho rằng, bản án sơ thẩm vụ án "gà lôi trắng" là quá nghiêm khắc.
Tòa án khu vực 5, tỉnh Hưng Yên đã tuyên phạt 6 năm tù đối với bị cáo Thái Khắc Thành ở Nghệ An vì hành vi “nuôi nhốt, buôn bán 13 con gà lôi trắng”. Bản án sơ thẩm đã thu hút sự chú ý của dư luận với rất nhiều ý kiến trái chiều.
Bên cạnh ý kiến ủng hộ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm, thì cũng có nhiều quan điểm cho rằng, bản án sơ thẩm quá nghiêm khắc, chưa xét tới hoàn cảnh của bị cáo và chưa áp dụng nguyên tắc “hồi tố có lợi cho người phạm tội”. Bởi đến thời điểm vụ án được đưa ra xét xử, giống gà lôi trắng đã được cho phép đăng ký nhân nuôi ở mức hạn chế.
Trước những thông tin trên, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm, Tòa án Nhân dân tỉnh cũng đã thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với anh Thái Khắc Thành, chuyển từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm.
Điều này đã cho thấy sự cầu thị, lắng nghe của các cơ quan thực thi pháp luật. Song từ vụ án "gà lôi trắng" cũng đặt ra câu hỏi về sự thống nhất trong áp dụng quy định pháp luật, đồng thời cũng là lời cảnh tỉnh cho nhiều người về việc cần tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã, quý hiếm.
Chiều 13/8, anh Thái Khắc Thành đã được tại ngoại để trở về nhà tại thôn Thịnh Tâm (xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An). Đón anh từ đầu ngõ là người mẹ già, vợ và ba con nhỏ cùng bà con hàng xóm. Cảm xúc mừng vui đoàn tụ xen lẫn những giọt nước mắt của người thân.
Với anh Thành, sau 4 tháng rưỡi bị tạm giam và bị tòa sơ thẩm tuyên phạt 6 năm tù, việc được cho tại ngoại để chờ phúc thẩm thực sự là một bất ngờ. Nên mong muốn lớn nhất của anh lúc này là được giảm nhẹ hình phạt trong phiên phúc thẩm tới đây.
Trong khi đó, với những người hàng xóm thân thiết với gia đình anh Thái Khắc Thành, việc một người nông dân chất phác, gia cảnh nghèo vướng vòng lao lý chỉ vì thiếu hiểu biết là nỗi đau xót.
Với nhiều người dân xã Đô Lương, qua vụ án "gà lôi trắng" họ cũng muốn được phổ biến, tuyền truyền kiến thức pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã, quý hiếm.
Nhiều luật sư cho rằng, thời điểm anh Thành bị bắt vào tháng 4 năm nay, gà lôi trắng vẫn là động vật nguy cấp, quý hiếm thuộc nhóm IB nghiêm cấm khai thác và sử dụng. Tuy nhiên, thời điểm anh Thành bị tòa sơ thẩm xét xử vào ngày 8/8 thì đã áp dụng Thông tư 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, gà lôi trắng thuộc nhóm IIB - hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại, vì vậy cần được xem xét giảm nhẹ hình phạt đối với anh Thành.
Luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật - Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết: "Vào thời điểm vi phạm cuối năm 2024 thì người vi phạm đã thực hiện hành vi nhân giống động vật hoang dã (gà lôi trắng) thuộc danh mục quản lý đặc quyền mà chưa có giấy phép và chưa chứng minh được nguồn gốc hợp pháp. Do đó, họ đã vi phạm các Nghị định của Chính phủ. Tuy nhiên, Thông tư 27 năm 2025 đã trực tiếp điều chỉnh về việc quản lý loài vật này, giảm mức độ nguy cấp của gà lôi xuống".
Như vậy, có thể thấy vụ án "gà lôi trắng" đã cho thấy việc cần thống nhất các quy định của pháp luật trong hoạt động xét xử để không dẫn đến những tranh cãi và đảm bảo tính công bằng cũng như sự nghiêm minh của pháp luật. Việc cho phép anh Thái Khắc Thành tại ngoại để chờ phúc thẩm là tín hiệu tích cực, cho thấy cơ quan tố tụng sẵn sàng xem xét lại để đảm bảo công lý thấu tình đạt lý.
Song vụ án cũng là lời nhắc nhở về việc thượng tôn pháp luật, theo đó hoàn cảnh bản thân chỉ là tình tiết để xem xét giảm nhẹ hình phạt chứ không phải là sự biện hộ cho hành vi vi phạm pháp luật.
