ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Phường Hoàn Kiếm là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của Thủ đô Hà Nội, tập trung nhiều cơ quan Trung ương về hành pháp, tư pháp, các đại sứ quán và các cơ quan Đảng, chính quyền thành phố Hà Nội.

Lý do lấy tên phường mới là Hoàn Kiếm là do địa danh Hoàn Kiếm gắn với hồ Hoàn Kiếm. Việc lấy tên đơn vị hành chính mới là phường Hoàn Kiếm giúp dễ nhận diện khi xác định vị trí. Đây là địa danh có truyền thống văn hóa lịch sử cách mạng, đại diện cho cả nước và Thủ đô; đảm bảo giữ được tính đặc trưng, đặc thù và bản sắc văn hóa tiêu biểu của địa phương như: những giá trị văn hóa biểu trưng cho nét thanh lịch của người Tràng An, vốn là niềm tự hào của đất kinh kỳ - Kẻ Chợ, cùng với những di sản đô thị có kiến trúc độc đáo, khu phố cổ, phố nghề thủ công truyền thống, các phố chuyên doanh, các di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc... của 36 phố phường cổ kính, gắn liền với lịch sử phát triển của kinh thành Thăng Long xưa.

Vị trí địa lý, diện tích, dân số phường Hoàn Kiếm

Phường Hoàn Kiếm giáp các phường: Hồng Hà, Ba Đình, Cửa Nam của thành phố Hà Nội. Phường Hoàn Kiếm có diện tích tự nhiên là 1,91 km²; quy mô dân số là 105.301 người.

Phường Hoàn Kiếm được hình thành trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các phường: Hàng Mã, Hàng Bồ, Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Buồm, Hàng Gai, Lý Thái Tổ (quận Hoàn Kiếm); phần lớn diện tích tự nhiên và dân số của các phường: Đồng Xuân, Tràng Tiền, Cửa Đông, Hàng Bông, Hàng Trống (quận Hoàn Kiếm); một phần diện tích tự nhiên và dân số của các phường: Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm); Điện Biên (quận Ba Đình), trong đó:

• Phường Điện Biên (Quận Ba Đình): Diện tích: 0,04 km²; quy mô dân số: 2.026
• Phường Cửa Nam (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,004 km²; quy mô dân số: 71
• Phường Hàng Bông (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,15 km²; quy mô dân số: 9.649
• Phường Hàng Trống (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,32 km²; quy mô dân số: 9.445
• Phường Cửa Đông (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,15 km²; quy mô dân số: 9.776
• Phường Hàng Bồ (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,09 km²; quy mô dân số: 8.164
• Phường Hàng Bạc (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,09 km²; quy mô dân số: 9.212
• Phường Hàng Mã (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,17 km²; quy mô dân số: 9.747
• Phường Đồng Xuân (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,16 km²; quy mô dân số: 10.925
• Phường Hàng Buồm (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,12 km²; quy mô dân số: 9.915
• Phường Hàng Đào (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,07 km²; quy mô dân số: 6.481
• Phường Hàng Gai (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,09 km²; quy mô dân số: 7.009
• Phường Tràng Tiền (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,21 km²; quy mô dân số: 3.867
• Phường Lý Thái Tổ (Quận Hoàn Kiếm): Diện tích: 0,25 km²; quy mô dân số: 9.014

Đặc điểm kinh tế, xã hội phường Hoàn Kiếm

Phường Hoàn Kiếm được sắp xếp từ các phường có lịch sử phát triển lâu đời, gắn liền với lịch sử phát triển của Thủ đô. Đây cũng là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của Thủ đô Hà Nội và là nơi tập trung nhiều cơ quan Trung ương về hành pháp, tư pháp, các đại sứ quán và các cơ quan Đảng, chính quyền thành phố Hà Nội.

Là địa danh quan trọng tiêu biểu của thành phố được chọn để tổ chức những sự kiện trọng đại của Thủ đô và đất nước như: các lễ mít tinh kỷ niệm các ngày lễ lớn, lễ diễu hành, các sự kiện giao lưu văn hóa, tuần lễ văn hóa; các lễ hội, triển lãm về thiết kế, ẩm thực, du lịch, âm nhạc, thể thao, thời trang; các chương trình biểu diễn nghệ thuật lớn đặc sắc.

Phường Hoàn Kiếm tập trung nhiều đầu mối giao thông kết nối, đa dạng nhiều hình thức, cũng là địa danh tập trung nhiều trung tâm thương mại, buôn bán lớn hiện đại bên cạnh những khu chợ truyền thống. Nơi đây sở hữu nhiều điểm di tích lịch sử cấp Quốc gia và cấp Quốc gia đặc biệt với hệ thống di tích, di sản đậm đặc nhất thành phố. Các làng xóm định cư truyền thống vẫn còn giữ lại thiết chế văn hóa cổ, đặc biệt là khu phố cũ (phố Pháp) là đặc trưng đậm nét của văn hóa châu Âu du nhập hài hòa với văn hóa bản địa.

Đặc điểm kinh tế phường Hoàn Kiếm

Phường tập trung nhiều phố nghề truyền thống lâu đời và cũng là khu vực buôn bán giao thương lớn, sầm uất trong lịch sử Thăng Long - Kẻ Chợ. Hiện nay, các tuyến phố trên địa bàn phường vẫn là nơi diễn ra nhiều hoạt động kinh doanh, thương mại và là đầu mối giao thương buôn bán lớn với các địa phương khác trong cả nước, đây là những tiềm năng tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội theo hướng thương mại - du lịch - dịch vụ, trong đó đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa và du lịch.

Phường Hoàn Kiếm phát huy vai trò và vị thế là trung tâm lớn về chính trị, hành chính, văn hóa và kinh tế của Thủ đô Hà Nội. Với bề dày lịch sử phát triển, nơi đây từng là đầu mối giao thương, buôn bán, thương mại và dịch vụ sầm uất của khu vực phía Bắc từ thời Thăng Long - Kẻ Chợ, đồng thời trên địa bàn có nhiều phố nghề truyền thống gắn liền với khu phố cổ và nhiều chợ dân sinh lâu đời. Trên địa bàn phường hình thành thêm nhiều loại hình thương mại - dịch vụ mới như chợ đêm Đồng Xuân, tuyến phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm,... góp phần củng cố vai trò của phường Hoàn Kiếm như một trung tâm thương mại năng động, đồng thời là điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Phường có hệ thống hạ tầng giao thông kết nối nhiều đầu mối quan trọng, đa dạng đủ các loại hình: đường bộ, đường sắt và đường thủy; đây là cơ sở kết nối phường Hoàn Kiếm với các phường khác trong thành phố và với các địa phương lân cận.

Phường Hoàn Kiếm phát huy lợi thế từ hệ thống di tích, di sản văn hóa dày đặc và lâu đời, kết hợp với các không gian vui chơi, sinh hoạt văn hóa - giải trí, tuyến phố đi bộ... để hình thành các sản phẩm kinh tế đêm, du lịch văn hóa và ẩm thực đặc trưng của thành phố. Những hoạt động này góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao chất lượng sống cho người dân và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng thương mại, dịch vụ và du lịch.

Đặc điểm văn hóa - xã hội phường Hoàn Kiếm

Về văn hóa, trải qua hơn 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội luôn có sự hiện diện của phường Hoàn Kiếm mới, nơi chứa đựng những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đặc trưng, sâu sắc và tinh túy nhất của văn hóa Thăng Long - Hà Nội. Đây là nền văn hóa - văn hiến được hình thành và phát triển liên tục qua nhiều thời kỳ lịch sử, thể hiện sự kế thừa bền vững qua các thế hệ.

Tiêu biểu trên địa bàn là hệ thống thiết chế văn hóa, các không gian kiến trúc có giá trị như khu phố cổ, khu phố cũ, khu vực hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận. Đặc biệt, phường còn nổi bật với văn hóa ẩm thực truyền thống phong phú, đa dạng. Hoàn Kiếm cũng là nơi hội tụ của những người thợ thủ công từ nhiều vùng miền, hình thành nên các làng nghề, phố nghề - tiền thân của diện mạo đô thị đặc trưng “ba mươi sáu phố phường” Hà Nội ngày nay.

Nơi đây tập trung nhiều đơn vị biểu diễn nghệ thuật truyền thống dân gian như: Nhà hát múa rối Thăng Long; Nhà hát cải lương Chuông Vàng; Nhà hát kịch Hà Nội...

Bởi vậy, phường Hoàn Kiếm hôm nay là nơi có số lượng di tích, di sản lớn và đậm đặc nhất của Thủ đô văn hiến, cũng là nơi hội tụ hai di tích cấp Quốc gia đặc biệt đó là: Di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn cùng với Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật đền Bạch Mã (là di tích đứng hàng đầu trong Thăng Long tứ trấn).

Trên địa bàn phường Hoàn Kiếm có 32 di tích vật thể được xếp loại cấp quốc gia cùng nhiều di sản phi vật thể quý và đặc sắc khác như: Ô Quan Chưởng, Nhà Thờ Lớn, tượng đài Lý Thái Tổ, Bưu điện Hà Nội, chợ Đồng Xuân, khu phố cổ Hà Nội, Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục; di tích nhà số 48 Hàng Ngang... Trong đó, khu phố cổ còn lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống tồn tại bên trong từng ngôi nhà, từng gia đình và con người thông qua những nét sinh hoạt thường nhật, những lối sống, phong tục tập quán, nghề truyền thống, những hoạt động ẩm thực, lễ hội phong phú... được người Hà Nội đúc kết, lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác và cho tới hôm nay.

Nhận thức được vai trò, ý nghĩa của những công trình văn hóa, lịch sử, thời gian qua, phường Hoàn Kiếm đã chú trọng công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy các giá trị di sản văn hóa trên địa bàn. Phường đã phục hồi 14 lễ hội, tổ chức gắn với các ngày lễ lớn: lễ hội Vua Lê đăng quang, lễ hội đền Bạch Mã, lễ hội đình Yên Thái, đình Kim Ngân, lễ hội Trung thu phố cổ,... 

Nhiều không gian văn hóa sáng tạo mới được xây dựng trên cơ sở kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, hướng tới là đô thị kiểu mẫu và xây dựng đô thị thông minh của Thủ đô Hà Nội. Đây là những tiềm năng vô giá, là nguồn lực đầu vào quan trọng cho các thế hệ người dân Thủ đô hôm nay và mai sau sẽ tiếp tục phát huy sự sáng tạo nguồn lực văn hóa thành những sản phẩm công nghiệp văn hóa có giá trị cao về kinh tế, biến những nguồn lực quý thành động lực, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Về y tế, hệ thống y tế phường Hoàn Kiếm tập trung một số bệnh viện lớn tuyến đầu của cả nước với cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao như: Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương. Cùng với đó là hệ thống các trạm y tế đạt chuẩn quốc gia về y tế cơ sở. Ngoài ra có các phòng khám đa khoa, chuyên khoa, hệ thống các nhà thuốc tư nhân phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh của người dân trên địa bàn phường.

Về giáo dục, công tác giáo dục và đào tạo trên địa bàn phường Hoàn Kiếm luôn được quan tâm, chú trọng, học sinh phường Hoàn Kiếm đạt thành tích cao và nhiều huy chương tại các cuộc thi trong nước và quốc tế.

Trên địa bàn có những trường học phổ thông tiêu biểu như: Trường Tiểu học Trần Quốc Toản, số 33 phố Nhà Chung; Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc, số 2 Ngõ Hàng Chỉ; Trường Tiểu học Hồng Hà, số 40 phố Lãn Ông; Trường Tiểu học Tràng An, số 29 phố Nhà Chung; Trường Tiểu học Thăng Long, số 20 Ngõ Trạm; Trường Tiểu học Trưng Vương, số 25 - 27 Lý Thái Tổ; Trường THCS Lê Lợi, số 17 Nguyễn Thiện Thuật; Trường THCS Nguyễn Du, số 44 - 46 Hàng Quạt; Trường THCS Hoàn Kiếm, số 2 phố Nhà Thờ; Trường THCS Thanh Quan, số 29 Hàng Cót,...

• Trụ sở Đảng ủy - UBND phường Hoàn Kiếm: Số 126 Hàng Trống
• Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Hoàn Kiếm: đồng chí Vũ Đăng Định
• Phó Bí thư, Chủ tịch UBND phường Hoàn Kiếm: đồng chí Trịnh Hoàng Tùng
• Chủ tịch Ủy ban MTTQ phường Hoàn Kiếm: đồng chí Nguyễn Thị Ngọc Anh.

Theo Viện nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội