ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ông Trump chỉ trích chính quyền tiền nhiệm đã “cung cấp quá nhiều” vũ khí cho Kiev, đồng thời khẳng định ưu tiên hàng đầu hiện nay là đảm bảo năng lực phòng thủ cho nước Mỹ.

Phát biểu tại Căn cứ Không quân Andrews trước khi lên chuyên cơ Không lực Một để đến Iowa, ông Trump tuyên bố: “Cựu Tổng thống Joe Biden đã rút gần hết ngân sách quốc gia để gửi vũ khí ra nước ngoài. Chúng ta không thể tiếp tục như vậy. Đã đến lúc Mỹ phải đặt lợi ích an ninh quốc gia của mình lên hàng đầu”.

Theo ông Trump, lệnh đình chỉ viện trợ lần này bao gồm việc giữ lại một số loại khí tài quan trọng như tên lửa phòng không tầm xa, pháo dẫn đường chính xác và các thiết bị chiến lược được đánh giá là “thiết yếu” cho cả Ukraine lẫn năng lực phòng thủ của Mỹ.

Dù khẳng định việc “không hoàn toàn cắt đứt hỗ trợ”, ông Trump cho biết Washington sẽ “đánh giá lại” quy mô và cách thức viện trợ trong thời gian tới, đồng thời khuyến khích Ukraine tìm kiếm giải pháp hòa bình với Nga thông qua đàm phán.

Động thái của Mỹ diễn ra giữa lúc Nga gia tăng sức ép quân sự

Tuyên bố của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng xung đột leo thang trên thực địa. Trong đêm 2/7, quân đội Nga đã tiến hành một loạt đợt tấn công bằng pháo và máy bay không người lái (UAV) vào Kiev và các khu vực lân cận. Giới chức Ukraine cho biết một số mục tiêu quân sự đã bị phá hủy, trong khi nhiều thành phố bị đặt trong tình trạng cảnh báo tên lửa đạn đạo.

Giới phân tích cho rằng các đòn tấn công này có thể là động thái gia tăng áp lực từ phía Moscow, sau khi có thông tin chính quyền Mỹ đình chỉ các gói viện trợ vũ khí mới. Ukraine hiện vẫn đang chờ thông báo chính thức từ phía Washington và đã gửi yêu cầu làm rõ tới Bộ Ngoại giao Mỹ.

Phát biểu trong một cuộc họp báo tại Kiev, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ukraine cảnh báo: “Nếu viện trợ phòng không bị cắt giảm, chúng tôi sẽ phải đối mặt với nguy cơ nghiêm trọng từ các đợt không kích quy mô lớn của Nga. Ukraine không thể tự bảo vệ không phận nếu thiếu sự hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ và các đồng minh”.

Cuộc điện đàm Mỹ – Nga: Lâu nhưng không đột phá

Trong cùng ngày 3/7, ông Trump đã có cuộc điện đàm dài gần một giờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Đây là cuộc trao đổi công khai thứ sáu giữa hai lãnh đạo kể từ khi ông Trump quay trở lại Nhà Trắng.

“Tôi vừa có một cuộc gọi khá lâu với ông Putin. Chúng tôi đã nói rất nhiều, nhưng vẫn chưa thấy có tiến triển nào rõ rệt về việc chấm dứt xung đột ở Ukraine”, ông Trump chia sẻ ngắn gọn với báo chí.

Phía Điện Kremlin mô tả cuộc điện đàm là “thẳng thắn và mang tính xây dựng”, đồng thời cho biết hai nhà lãnh đạo đã trao đổi về một loạt vấn đề, bao gồm tình hình ở Trung Đông, vai trò của Iran và đặc biệt là cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine.

Theo ông Yuri Ushakov – cố vấn chính sách đối ngoại của Điện Kremlin, ông Putin đã tái khẳng định lập trường của Nga: sẵn sàng tham gia đàm phán hòa bình với Ukraine, nhưng với điều kiện Kiev phải từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO và công nhận “các lợi ích lãnh thổ hợp pháp của Nga” tại vùng Donbas và bán đảo Crimea.

Tuy nhiên, giới chức Mỹ tỏ ra thận trọng trước thiện chí từ Moscow. Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ giấu tên nhận định: “Cuộc điện đàm là bước khởi đầu, nhưng không thể kỳ vọng vào sự thay đổi lớn nếu Nga vẫn duy trì các điều kiện không thể chấp nhận được đối với Ukraine”.

Liệu quan hệ Mỹ - Nga có đang được củng cố?

Cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Putin lần này được cho là nằm trong khuôn khổ một loạt nỗ lực nối lại kênh đối thoại song phương giữa Washington và Moscow. Trước đó, các quan chức hai bên đã thảo luận về hợp tác năng lượng, không gian và thậm chí đề xuất một “trao đổi truyền thông văn hóa” – bao gồm việc trình chiếu phim tuyên truyền về giá trị truyền thống tại mỗi nước.

Tuy nhiên, những khác biệt căn bản trong lập trường đối với cuộc xung đột Ukraine vẫn là rào cản lớn. Phía Nga nhấn mạnh họ sẽ không nhượng bộ, trong khi Mỹ chưa thấy đủ cơ sở để nối lại các cuộc đàm phán thực chất.

Tổng thống Trump cũng cho biết, các cuộc trao đổi sẽ tiếp tục nhưng cảnh báo: “Chúng tôi sẽ không đánh đổi nguyên tắc hoặc an ninh của mình để đổi lấy những hứa hẹn chưa rõ ràng”.

Phản ứng từ Ukraine và châu Âu: Quan ngại và thận trọng

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine ông Volodymyr Zelensky, hiện đang có mặt tại Copenhagen để gặp gỡ lãnh đạo EU, cho biết ông hy vọng sẽ sớm có cuộc trao đổi trực tiếp với ông Trump trong vài ngày tới.

“Tôi muốn hiểu rõ hơn về quyết định từ phía Mỹ. Chúng tôi mong muốn sự minh bạch và sự ổn định trong mối quan hệ hợp tác chiến lược”, ông Zelensky phát biểu.

Ông cũng cảnh báo việc đình chỉ viện trợ, đặc biệt là các hệ thống phòng không, sẽ “tạo cơ hội cho các đợt không kích mới của Nga” và khiến tình hình nhân đạo tại Ukraine trở nên tồi tệ hơn.

Các đồng minh châu Âu của Ukraine – trong đó có NATO và Liên minh châu Âu – đã bày tỏ sự lo ngại về tác động của quyết định từ Washington. Một nhà ngoại giao cấp cao của EU nhận định: “Nếu Ukraine không được tiếp sức về quân sự, sự cân bằng trên chiến trường có thể bị phá vỡ nhanh chóng”.

Chính sách mới, bước ngoặt chiến lược hay dấu hiệu chia rẽ nội bộ?

Theo một số nguồn tin, lệnh đình chỉ một phần viện trợ quân sự đã được nội các ông Trump phê duyệt từ ngày 3/3/2025, với mục tiêu “tái cân bằng chiến lược quốc phòng nội địa” và “thúc đẩy Ukraine ngồi lại bàn đàm phán với Nga, có thể tại Thổ Nhĩ Kỳ”.

Trước đó, trong cuộc họp kín tại Phòng Bầu dục ngày 28/2, ông Trump được cho là gây tranh cãi khi đưa ra yêu cầu: Ukraine phải chấm dứt xung đột thì mới được tiếp tục nhận viện trợ. Cuộc họp kết thúc mà không đạt được đồng thuận, làm dấy lên những đồn đoán về sự chia rẽ trong nội bộ chính quyền Mỹ.

Giới phân tích nhận định, việc đình chỉ viện trợ là dấu hiệu cho thấy chính sách đối ngoại của ông Trump đang bước vào giai đoạn “tái cấu trúc”, đặt nặng hơn vào lợi ích trong nước và hướng tới các giải pháp chính trị thay vì quân sự cho cuộc xung đột của Ukraine. Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn là: liệu chính sách này có đem lại hiệu quả chiến lược như mong đợi, hay sẽ khiến cán cân địa chính trị tại Đông Âu nghiêng về phía Nga?