Doanh nghiệp Mỹ điêu đứng vì thuế đối ứng với Việt Nam

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/4 đã công bố kế hoạch áp thuế thương mại toàn diện từ 10-50% đối với nhiều quốc gia, trong đó có hàng chục đối tác thương mại lớn của Mỹ. Trong đó, Việt Nam chịu mức thuế đối ứng 46%, thuộc hàng cao nhất trong số hàng chục nền kinh tế bị áp thuế đối ứng.

“Có đi có lại. Điều đó có nghĩa là họ làm điều đó với chúng ta và chúng ta làm điều đó với họ”, ông Trump nói khi phát biểu tại Vườn Hồng, Nhà Trắng.

Mức thuế đối ứng được đưa ra dựa trên các hoạt động thương mại mà ông Trump cho là không công bằng với nước Mỹ. Mức thuế này sẽ bằng một nửa mức thuế mà các quốc gia đó áp dụng cho hàng xuất khẩu của Mỹ.

Trong bài phát biểu của mình, ông đã bảo vệ tất cả các mức thuế của mình là “tử tế”, nói rằng nhìn chung, các mức thuế này thấp hơn mức thuế quan và các rào cản thương mại khác mà các quốc gia khác áp đặt đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Thuế đối ứng là gì?

Thuế quan “có đi có lại”, hay còn gọi là thuế đối ứng là một chiến lược ăn miếng trả miếng của chính quyền Trump nhằm khắc phục tình trạng mất cân bằng thương mại bằng cách áp dụng mức thuế quan cao hơn.

Biểu đồ mà ông Trump trình bày tại sự kiện cho thấy, hàng hóa từ Việt Nam nhập khẩu vào thị trường Mỹ giờ đây sẽ phải chịu mức thuế lên tới 46%. Ông Trump cho biết, mức thuế này gần bằng một nửa mức thuế thực tế 96% mà Việt Nam áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Trong khi đó, hàng hoá Trung Quốc phải chịu mức thuế 34%, đáp lại mức thuế 67% mà Trung Quốc áp dụng đối với hàng hóa Mỹ.

Tổng thống Mỹ cũng tuyên bố Liên minh châu Âu (EU) đã áp mức thuế suất thực tế 39% đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ, do đó Mỹ sẽ áp mức thuế suất 20% để đáp trả khối này.

Không rõ Nhà Trắng đã tính toán mức thuế quan mà các quốc gia khác áp đặt lên Mỹ như thế nào khi chúng được ông Trump trích dẫn trong bài phát biểu ngày 2/4. Nhưng theo một tuyên bố được đăng trên trang web của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, cơ quan này đã sử dụng một công thức để tính toán mức thuế quan cần thiết để cân bằng thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các đối tác thương mại của mình.

Công thức này đã tính đến nhiều yếu tố có thể khiến các sản phẩm của Mỹ gặp bất lợi, như các yêu cầu về quy định, đánh giá môi trường, sự khác biệt về thuế suất tiêu dùng và thao túng tiền tệ.

Dù cho chính quyền Trump đã tính toán các mức thuế như thế nào, nhưng theo nhà kinh tế trưởng của Mỹ tại Oxford Economics, ông Ryan Sweet, ngay cả cách tiếp cận áp “thuế đối ứng một nửa” cũng “hung hăng hơn nhiều” so với những gì nhiều nhà kinh tế và thị trường dự đoán.

“Về cơ bản, chính quyền Trump đang ném thuế quan vào các đối tác thương mại của chúng tôi”, ông Sweet cho biết. Nếu họ giữ nguyên, “điều này sẽ khiến nền kinh tế bị tổn thương, nhưng không phải là cú đấm hạ gục. Tôi không nghĩ rằng nó sẽ dẫn đến suy thoái, nhưng nền kinh tế sẽ cảm nhận được điều đó. Người tiêu dùng sẽ cảm nhận được điều đó. Các nhà sản xuất sẽ cảm nhận được điều đó”.

Theo kế hoạch, thuế quan toàn cầu 10% sẽ có hiệu lực vào lúc 12:01 sáng ngày 5/4, giờ miền Đông nước Mỹ, còn thuế đối ứng sẽ bắt đầu có hiệu lực vào ngày 9/4.

Thuế quan là gì?

Thuế quan là thuế áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia khác. Các công ty nhập khẩu những hàng hóa đó có xu hướng chuyển ít nhất một phần chi phí cao hơn đó cho người tiêu dùng, đó là lý do tại sao các nhà kinh tế cảnh báo rằng, thuế quan có thể gây ra lạm phát. Một số nhà kinh tế dự đoán, các hộ gia đình có thu nhập thấp sẽ cảm thấy bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

“Doanh thu thuế và giá tăng từ thuế quan sẽ làm giảm khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, gây áp lực lên tăng trưởng kinh tế và việc làm trong phần còn lại của năm 2025”, nhà kinh tế trưởng của Comerica Bank Bill Adams nhận định.

Trong khi đó, chính quyền Trump đã lập luận rằng, thuế quan sẽ làm tăng doanh thu và thúc đẩy sản xuất trong nước Mỹ.

Áp thuế đối ứng với Việt Nam, nhiều nhà sản xuất Mỹ điêu đứng

Trong nhiều năm, Việt Nam đã trở thành lựa chọn thay thế cho các công ty đang cố gắng tránh xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam vào Mỹ đã tăng lên 136,6 tỷ USD vào năm 2024, tăng khoảng 19% so với năm 2023.

Giờ đây, khi Tổng thống Donald Trump mở rộng mục tiêu thuế quan của mình, điều đó có thể sớm làm tăng chi phí cho các tập đoàn lớn trong lĩnh vực may mặc, đồ nội thất và đồ chơi và một số nhà sản xuất có thể sẽ chuyển những khoản tăng đó cho người tiêu dùng dưới hình thức tăng giá.

Các mức thuế sẽ ảnh hưởng đến các công ty vào thời điểm nhiều người tiêu dùng trở nên có ý thức về giá trị và có chọn lọc trong việc chi tiêu do lạm phát dai dẳng và lo ngại về nền kinh tế. Mặc dù hiện tại vẫn chưa rõ công ty nào sẽ tăng giá do thuế quan, nhưng các doanh nghiệp có thể không muốn gánh chịu chi phí cao hơn vì họ dự báo chi tiêu sẽ ảm đạm trong những tháng tới.

Theo CNBC, một số thương hiệu quen thuộc sẽ cảm thấy khó khăn vì thuế quan được áp đối với Việt Nam, trong đó có Nike. Hãng này sản xuất khoảng một nửa số giày dép của mình tại Trung Quốc và Việt Nam, trong đó khoảng 25% đến từ Việt Nam.

Mức thuế mới sẽ là một trở ngại nữa đối với gã khổng lồ về giày và quần áo thể thao, trong bối cảnh Nike vừa đưa ra dự báo đáng thất vọng cho quý hiện tại. Thuế quan mở rộng có thể làm đình trệ hoặc làm chậm nỗ lực của Nike nhằm hồi sinh thương hiệu và cải thiện doanh số dưới thời CEO mới Elliott Hill, người vừa nắm quyền vào mùa thu năm ngoái. Cổ phiếu Nike đã giảm hơn 6% trong phiên giao dịch mở rộng ngày 2/4.

Không chỉ có Nike, Adidas và các công ty giày dép lớn khác cũng phụ thuộc rất nhiều vào Việt Nam.

Theo Hiệp hội Nhà phân phối và Bán lẻ Giày dép Mỹ, gần 1/3 lượng giày dép nhập khẩu vào Mỹ đến từ Việt Nam vào năm 2023, đây là dữ liệu toàn năm gần nhất có sẵn.

Hãng sản xuất giày dép Steve Madden hồi đầu tháng 11 tuyên bố sẽ cắt giảm lượng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ tới 45% trong năm tới. Steve Madden đưa ra thông báo trên chỉ vài ngày sau khi ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, trong bối cảnh trong chiến dịch tranh cử, ông Trump từng cam kết sẽ áp dụng mức thuế quan cao đối với các quốc gia như Trung Quốc.

Tuy nhiên, một trong những quốc gia mà Steve Madden đã đẩy nhanh quá trình chuyển hướng là Việt Nam, cùng với Campuchia, Mexico và Brazil, CEO Edward Rosenfeld cho biết tại thời điểm đó.

Tính đến tháng này, Việt Nam là nhà cung cấp lớn thứ hai cho công ty mẹ của Ugg và Hoka là Deckers Brands. Công ty có 68 đối tác chuỗi cung ứng tại Việt Nam, chỉ đứng sau 125 nhà cung cấp tại Trung Quốc. Cổ phiếu Deckers đã giảm gần 9% trong giao dịch mở rộng.

VF Corporation, bao gồm các thương hiệu giày dép, quần áo và phụ kiện như The North Face, Timberland, Vans và Jansport, cũng phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc và Việt Nam. Theo một tiết lộ về sản xuất từ ​​tháng 12/2024, khoảng 38% nhà cung cấp của công ty này ở Trung Quốc và 17% ở Việt Nam, chiếm tới 55% mức độ tiếp xúc giữa hai quốc gia. Cổ phiếu của công ty đã giảm hơn 8% trong phiên giao dịch mở rộng ngày 2/4.

Ngành công nghiệp đồ nội thất Mỹ cũng ngày càng phụ thuộc vào Việt Nam. Theo dữ liệu từ Hiệp hội đồ nội thất gia đình Mỹ, một nhóm thương mại vận động hành lang đại diện cho các nhà bán lẻ đồ gia dụng, vào năm 2023, 26,5% lượng đồ nội thất nhập khẩu của Mỹ đến từ Việt Nam, gần bằng mức 29% đến từ Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là khoảng 56% lượng đồ nội thất nhập khẩu của Mỹ đến từ cả hai khu vực cộng lại.

Hồi tháng 2 vừa qua, Giám đốc điều hành của Wayfair Niraj Shah cho biết, xu hướng chuyển dịch sang các quốc gia bên ngoài Trung Quốc ngày càng tăng kể từ khi ông Trump ban hành thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Ông cho biết những quốc gia như Campuchia, Indonesia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam “đã trở thành điểm đến cho các nhà máy”. Cổ phiếu của Wayfair đã giảm khoảng 12% trong giao dịch mở rộng. Trong một tuyên bố, Wayfair cho biết, họ đang “theo dõi chặt chẽ bối cảnh thương mại đang phát triển”. Công ty cho biết thêm rằng, họ “có vị thế tốt để tiếp tục cung cấp cho khách hàng sự kết hợp tốt nhất có thể về giá trị, chủng loại và trải nghiệm”.

Các nhà sản xuất đồ chơi Mỹ cũng đã dựa vào Việt Nam để sản xuất nhiều hàng hóa hơn được nhập khẩu và bán cho trẻ em và người lớn trên khắp nước Mỹ. Hasbro, SpinMaster, Mattel và Crayola là những công ty hợp tác với GFT Group, một trong những nhà sản xuất đồ chơi lớn nhất ở Đông Nam Á. Ngoài các cơ sở sản xuất lâu đời tại Trung Quốc, GFT hiện có 5 cơ sở sản xuất tại miền Bắc Việt Nam, sử dụng hơn 15.000 công nhân.

Ông Peter Baum là Giám đốc tài chính và Giám đốc điều hành của Baum Essex, một nhà sản xuất có trụ sở tại New York với giấy phép sản xuất các sản phẩm cho các thương hiệu như Nautica, Betsey Johnson và Steve Madden. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của chính quyền Trump vào năm 2019, ông Baum đã chuyển các nhà máy từ Trung Quốc sang Philippines, Campuchia, Việt Nam và Ấn Độ. Nói với CNBC ngày 2/4, ông cho biết thuế quan đối ứng sẽ gây thiệt hại lớn cho công ty của ông.

“Đây là cách bạn bắt đầu một cuộc suy thoái toàn cầu. Sau 80 năm và 5 thế hệ, ông Trump vừa khiến chúng tôi phá sản”, ông Baum nói.