'Lời thề thứ 9' mang hơi thở thời đại
Vở kịch “Lời thề thứ 9” ra mắt vào đúng giai đoạn giao thời của lịch sử. Ngay từ lần đầu công diễn vở kịch đã lập tức trở thành hiện tượng sân khấu không phải chỉ bởi sự táo bạo trong đề tài, cấu tứ mới lạ trong kịch bản, sự thẳng thắn, tinh tế trong lời thoại mà còn bởi nội dung cốt lõi của vở diễn đã chỉ ra những bài học về sự vô cảm, chạm đến giá trị phổ quát và vĩnh cửu của xã hội.
Bên cạnh lời thề thứ 9 còn lời thề về tình yêu thương, đoàn kết, thân ái.
“Sao mọi người lại cam chịu đến thế?”- chiến sĩ Hiến - con trai Chủ tịch tỉnh - đã kêu lên như vậy khi thấy gia đình người đồng đội của mình bị Chủ tịch xã áp bức, vu oan mà vẫn cam chịu không dám chống lại, chỉ dám đi kêu oan.
Chiến sĩ Đôn cũng phải bi quan, cảm thán: “Thế mà bảo nhân dân ta anh hùng, đất nước ta tươi đẹp! Đất nước không đẹp, mà nhân dân chẳng anh hùng, nhân dân nhát!”.
Chiến sĩ Hiến, chiến sĩ Đôn là những người lính trên tuyến đầu của mặt trận bảo vệ Tổ quốc, họ sẵn sàng đối mặt với sự hiểm nguy, với cái chết để bảo vệ đất nước. Vậy mà: Gia đình chiến sĩ Xuyên, người chiến sĩ vừa bị thương trong một trận đánh mấy hôm trước đã bị Chủ tịch xã vu oan, cướp đất, thậm chí tống ông bố, người đã từng là bộ đội kháng chiến chống Pháp, vào căn hầm ngay sau ủy ban xã. Bà mẹ đi kêu oan khắp nơi, từ xã lên huyện, lên tỉnh nhưng rồi đơn của bà lại quay vòng về xã.
Bất bình trược cảnh gia đình đồng đội bị o ép, áp bức, ba chiến sĩ trẻ Đôn, Xuyên, Hiến đã bàn cách đi trấn lột để lấy tiền về quê tự giải quyết nỗi oan cho bố của Xuyên. Họ đã vi phạm vào lời thề thứ 9 trong quân đội: “Kính trọng dân, giúp đỡ dân, bảo vệ dân, không lấy của dân, không dọa dân, không quấy nhiễu dân”. Nhưng từ tận đáy lòng mình ba người lính tin rằng việc làm của mình là không sai, vì bên cạnh lời thề thứ 9 còn lời thề thứ 7: “Hết lòng yêu thương đồng đội, đoàn kết giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc chiến đấu”.
“Lời thề thứ 9” mang niềm trăn trở về mối quan hệ giữa tiền tuyến và hậu phương người lính. Vở diễn đã khai thác thành công nỗi niềm tâm trạng của những người lính hằng ngày phải đối diện với chiến tranh ác liệt, trong khi luôn mang trong lòng những dự cảm, âu lo về cuộc sống hậu phương, về số phận người thân và gia đình họ.
Với hàng ngàn đêm diễn trên cả nước, hàng chục vạn lượt khán giả, nhiều thế hệ nghệ sĩ tên tuổi nối tiếp nhau thể hiện, liên tục được tái dựng và luôn giữ được sức hấp dẫn mãnh liệt, bất chấp thời gian và sự thay đổi của bối cảnh xã hội, “Lời thề thứ 9” đã trở thành một biểu tượng với rất nhiều kỷ lục của sân khấu chính luận Việt Nam.
“Lời thề thứ 9” được Lưu Quang Vũ sáng tác năm 1986.
Nhà hát Tuổi trẻ công diễn vở kịch này lần đầu năm 1988, dưới sự dàn dựng của cố đạo diễn NSND Xuân Huyền, sự tham tham gia diễn xuất của các gương mặt diễn viên sáng giá nhất của làng kịch Việt Nam như: NSND Đức Trung, NSƯT Chí Trung, NSƯT Anh Tú...
Vở kịch đã ngay lập tức tạo nên cơn sốt chưa từng có và được hàng loạt nhà hát, đoàn kịch dựng lại và công diễn, được giới chuyên môn và khán giả cả nước đón nhận, đánh giá cao.
Tác phẩm “Lời thề thứ 9” của Lưu Quang Vũ đã được nhận giải thưởng về đề tài chiến tranh cách mạng của Bộ Quốc phòng năm 1995.
Cùng với nhiều sáng tác của mình, tháng 9/2000, Lưu Quang Vũ được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học-nghệ thuật. Ông tác giả trẻ tuổi nhất trong số những người được nhận phần thưởng cao quý này.
Mỗi nhân vật trong “Lời thề thứ 9” là một tấm gương phản chiếu sự đấu tranh nội tâm mãnh liệt. Trong đó, nhân vật trung tâm của vở là những người lính dám sống hết mình vì đồng đội, sẵn sàng xả thân để bảo vệ những điều tốt đẹp của cuộc đời. Tác phẩm cũng đả kích thói bảo thủ, nguyên tắc của một số lãnh đạo. Họ áp dụng kỷ luật trong mọi việc, chấn chỉnh từng lời ăn tiếng nói của cấp dưới nhưng lại không có sự thấu hiểu, tinh tế.
Chuyện kịch có nhiều lớp, nhiều tầng đan xen lẫn nhau, tái hiện sinh động từ cuộc sống quân ngũ đến bối cảnh nông thôn Việt Nam thời kỳ những năm 1980 khiến khán giả không ngừng cảm thán, xúc động.
Vở diễn không lên gân, không hô khẩu hiệu, nhưng mỗi câu thoại, mỗi tình tiết lại là những lát cắt sâu vào tâm can người xem, để rồi từ đó, khơi dậy khát vọng sống tử tế, hành động có trách nhiệm với xã hội và cộng đồng. Qua đó, Lưu Quang Vũ không chỉ kể một câu chuyện sân khấu, mà dựng lên cả một “phiên tòa” đạo đức để mỗi người xem phải tự vấn chính mình.
“Lời thề thứ 9” luôn nguyên vẹn giá trị thời sự
Vở kịch “Lời thề thứ 9” được Lưu Quang Vũ viết từ giữa thập niên 80, nhưng vấn đề, câu chuyện mà vở kịch đề cập không hề bị lớp bụi thời gian che phủ, mà ngày càng trở nên sắc bén, giá trị trong xã hội hiện đại. Ông đã thẳng thắn lên án và đưa lên sân khấu những thói xấu như sự giả dối, quan liêu, háo danh, cậy chức quyền, cùng sự vô cảm giữa con người với con người.
NSND Đức Trung, người dựng vở kịch Lời thề thứ 9 năm 1988 đã khẳng định: "Vở kịch đến hôm nay vẫn còn nguyên tính thời sự nóng hổi bởi thông điệp chống tham nhũng, tiêu cực. Vở diễn nói lên được sự bức xúc trăn trở của người dân với những việc làm chưa thực sự tốt của chính quyền cơ sở”.
NSƯT Chí Trung - Nguyên Giám đốc nhà hát Tuổi trẻ - người phục dựng và là trợ lý đạo diễn cho vở kịch khẳng định "Lưu Quang Vũ giỏi ở chỗ tiên đoán được tương lai vì trong tác phẩm của ông có tính dự báo nên nó không lạc hậu nên vẫn sống ở mọi thời điểm”.
NSND Lê Khanh người từng đóng nhân vật bà Hoài trong vở “Lời thề thứ 9” cho rằng: Lưu Quang Vũ đã nhào nặn nhân vật điển hình trong xã hội. Bà Hoài đại diện cho lớp người thấp cổ bé họng, người phụ nữ khí phách, nhẫn nại, không khuất phục trước khó khăn. Thời chiến tranh, họ là hậu phương, đội nắng che mưa nuôi giấu chiến sĩ, cán bộ. Vậy mà sang thời bình, một bộ phận vì cái lợi trước mắt quên đi những tháng ngày đã qua. Ba lần bảy lượt bà đi khiếu nại bị cán bộ hắt hủi, hạch sách, nạt nộ. Thế nhưng, càng gặp điều tai ương nhân vật càng quyết tâm đi tìm công lý đến cùng.
“Lời thề thứ 9” mang tính triết học với những câu chuyện nhân văn, đầy tình người
Cuối cùng Chủ tịch Hà cũng đã thức tỉnh và thốt lên: “Tôi có lỗi! Chính tôi là người có lỗi nhưng không hiểu vì quá tự tin hay trái tim tôi đang dần nguội lạnh…”
Nói về nhân vật Chủ tịch xã do mình thủ vai, NSƯT Đức Khuê cho rằng: "Ông Hà tự tin bởi từng là sư đoàn trưởng. Ông cho rằng việc lãnh đạo người dân cũng tương tự như chỉ huy một đội quân. Sự tự tin thái quá khiến ông xa rời người dân, thờ ơ, vô cảm với những vấn đề của họ. Ông tự thấy trái tim đã chai sạn, hờ hững với cả những điều thiêng liêng mà ông từng quyết đổ máu để bảo vệ. Ông Chủ tịch xã dù không làm điều sai trái, tàn ác nhưng sự vô cảm trước nỗi đau của nhân dân, trước sự kiện xảy ra trong xã hội thì đó cũng đã là một tội ác."
"Lời thề thứ 9" khiến cho mọi khán giả từ người trẻ đến người già đều phải suy nghĩ. Họ đều thấy được những cảm xúc, cung bậc, những mâu thuẫn trong xã hội; sự tranh đấu của những giá trị xã hội.
Chuyện về người lính già từng quả cảm, hết mình vì nhân dân trở thành tha hóa. Lãnh đạo cơ sở thì quan liêu như ông Hà, thư của dân gửi cho mình cũng nhờ vợ và cấp dưới đọc hộ. Và những kẻ kéo bè kéo cánh, tham lam trục lợi, bất chấp mọi sự, chà đạp lên những người từng là đồng đội của mình như Quách Văn Tuần.
Nhưng cũng ở đấy, vẫn có những người lính trẻ vẫn vẹn nguyên tình yêu tổ quốc, tình yêu nhân dân mong muốn đất nước hòa bình, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Có những người dân vẫn một lòng tin vào Đảng, vào Nhà nước, tin rằng lẽ phải rồi sẽ chiến thắng...
Vậy nên, vở diễn dù có những cao trào, kịch tính, có những lúc cảm thấy bức bối nghẹt thở, nhưng vẫn khiến người xem thấy nhẹ nhõm, lạc quan, bởi còn thấy rất nhiều điều tốt đẹp xung quanh mình, còn đó tình đồng đội, tình làng nghĩa xóm... giúp nhau vượt qua hoạn nạn, khó khăn.
Vở kịch không chỉ làm khán giả xúc động mà còn khiến mọi người phải suy nghĩ, hành động và thay đổi. Và đó chính là điều quý giá nhất mà một vở kịch – một tác phẩm nghệ thuật chân chính – có thể mang lại cho xã hội.
Ba thập niên đã trôi qua kể từ ngày Lưu Quang Vũ vĩnh viễn ra đi, nhưng tinh thần của “Lời thề thứ 9” vẫn còn đó – như một ngọn lửa được truyền từ quá khứ đến hiện tại, từ sân khấu đến đời sống xã hội.
Vở kịch "Lời thế thứ 9" của Lưu Quang Vũ được Nhà hát kịch Tuổi trẻ phục dựng và đang tiếp tục công diễn vào những ngày đầu tháng 6 năm 2025.
Sự tham gia của lớp diễn viên trẻ Thanh Sơn, Đức Anh, Duka, Quỳnh Dương, Huy Hoàng, Lệ Quyên, Thu Quỳnh, Anh Thơ, Thanh Dương, Thanh Tú, Bá Anh, NSƯT Đức Khuê , NSƯT Thanh Bình… sẽ khiến vở kịch được thổi một luồng gió mới, một diện mạo phù hợp hơn với đời sống hiện đại.
Diễn viên Thanh Sơn cho biết: Bộ ba nhân vật Đôn, Xuyên, Hiến đã thể hiện được chất lính với tình yêu thương đồng đội, lòng yêu nước, sự thẳng thắn, dám đối diện với cái xấu, tìm mọi cách để đòi lại sự công bằng. Anh cảm thấy rất tự hào khi được đóng vai chiến sĩ Hiến - con Chủ tịch nhưng có lối sống chan hòa, luôn sẵn lòng giúp đỡ đồng đội. Tham gia vở kịch, anh cảm nhận và hiểu được suy nghĩ, cách sống của những người lính, những thanh niên của một thời…Anh sẽ cố gắng để vai diễn gần hơn với lớp trẻ hôm nay và tin rằng các bạ trẻ, mỗi người sẽ rút ra thông điệp riêng cho mình.
NSƯT Sĩ Tiến, Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ chia sẻ: Khán giả trẻ rất thú vị khi được xem lại câu chuyện của thế hệ đi trước, tiếp thêm nguồn văn hóa, giá trị đạo đức, lối sống, thấy gần gũi và thấy được những điều mình cần điều chỉnh. Chúng ta có rất nhiều vở diễn có giá trị và việc truyền hình trực tiếp với chất lượng âm thanh, hình ảnh hiện đại sẽ đem đến cho khán giả cảm giác gần gũi với sự hồi hộp cùng đầy đủ các dư vị, cảm xúc như xem tại rạp.
“Lời thề thứ 9” - Một vở kịch không màu mè, không sáo rỗng, đầy uy lực, đủ sức khiến nhiều người phải giật mình... rồi bừng tỉnh.
Khi xã hội đổi thay từng ngày, khi con người dễ bị cuốn trôi trong vòng xoáy danh vọng, quyền lực và thỏa hiệp... “Lời thề thứ 9” như một lời cảnh tỉnh, nhắc nhở không khoan nhượng: Hãy dám sống tử tế, dám giữ lời thề đã từng tuyên thệ, nếu không, chúng ta sẽ chẳng là ai giữa cuộc đời này.
Nghệ thuật sân khấu không chỉ là tiếng nói của cảm xúc, của tâm hồn mà còn là tấm gương soi chiếu xã hội, khơi dậy suy nghĩ, thúc đẩy hành động tích cực.
Lời kết
Sau sự thành công của chương trình mở màn với vở kịch “Tôi và chúng ta”, Chương trình Sân khấu truyền hình của Đài Hà Nội sẽ dành tặng khán giả vở kịch “Lời thề thứ 9” của kịch tác gia Lưu Quang Vũ do các diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ biểu diễn, phát trực tiếp với công nghệ 4K vào 20h ngày 8/6/2025 trên sóng Phát thanh, Truyền hình và các nền tảng số của Đài Hà Nội.
Thời gian tới, Đài Hà Nội sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị nghệ thuật Trung ương và Thành phố tiếp tục triển khai chương trình “Sân khấu truyền hình” với nhiều tác phẩm đặc sắc, kinh điển, nổi tiếng thuộc các loại hình kịch nói, chèo, tuồng, cải lương phát sóng trên các nền tảng số của Đài Hà Nội
Chương trình Sân khấu truyền hình của Đài Hà Nội đã và đang trở thành cầu nối giữa nghệ thuật và đời sống, đưa những món ăn tinh thần giá trị với chất lượng âm thanh, hình ảnh tốt nhất tới khán giả. Chương trình góp phần lan tỏa mạnh mẽ các giá trị văn hóa trong xã hội, xây dựng những chuẩn mực chân - thiện - mỹ, hướng tới mục tiêu xây dựng một Việt Nam văn minh, giàu mạnh, phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
“Sân khấu truyền hình” của Đài Hà Nội – nơi văn hóa nghệ thuât hòa nhịp cùng đời sống xã hội của Thủ đô, đất nước và thời đại.
Thực hiện: Hồng Vân
Ảnh: Văn Tuyến
Thiết kế: Thanh Nga
"Lời thề thứ 9" khai thác thành công nỗi niềm tâm trạng của những người lính hằng ngày phải đối diện với chiến tranh ác liệt, trong khi luôn mang trong lòng những dự cảm, âu lo về cuộc sống hậu phương, về số phận người thân và gia đình họ.
Taylor Swift cuối cùng đã nắm quyền sở hữu toàn bộ bản ghi gốc của 6 album đầu tay sau 6 năm tranh đấu và nỗ lực không ngừng nghỉ.
Vai diễn khách mời của Lady Gaga trong mùa hai 'Wednesday' đã được hé lộ tại một sự kiện khiến khán giả vô cùng mong chờ.
Bộ sưu tập áo dài "Vì hòa bình" gồm 20 thiết kế lấy cảm hứng từ khát vọng sống trong hòa bình, từ sự gắn bó với dân tộc và những trải nghiệm thực tế của NTK Đỗ Như Quỳnh.
"Lời thề thứ 9" của cố nhà văn, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ sẽ xuất hiện trong chương trình Sân khấu truyền hình vào 20h ngày 8/6/2025.
Vở nhạc kịch “Giấc mơ Chí Phèo” sẽ tái ngộ khán giả Thủ đô trong hai đêm 6 và 7/6, tại Nhà hát Hồ Gươm (40 Hàng Bài, Hoàn Kiếm, Hà Nội).
0