Vụ án gà lôi trắng: Ranh giới bảo tồn và phạm pháp
Cùng là nhân nuôi động vật quý hiếm, nhưng có người lại bị xử phạt, thậm chí lĩnh vướng vòng lao lý, trong khi có nơi, có người lại được biểu dương vì đóng góp cho công tác bảo tồn. Vậy, đâu là ranh giới giữa hành động xuất phát từ bảo vệ thiên nhiên với hành vi vi phạm pháp luật?
Từ vụ án phạt 6 năm tù đối với hành vi nuôi 13 gà lôi trắng của anh Thái Khắc Thành ở Nghệ An vừa qua, câu chuyện bảo tồn động vật hoang dã lại đặt ra nhiều tranh luận. Vì sao có người được ghi nhận, biểu dương vì nhân nuôi bảo tồn động vật quý hiếm, nhưng cũng có người lại vi phạm pháp luật? Lý giải vấn đề này theo các chuyên gia còn tùy thuộc vào mục đích nhân nuôi. Như hiện nay nhiều người đang hiểu nhầm việc nuôi gà lôi bảo tồn giúp cân bằng hệ sinh thái và nhân nuôi thương mại chỉ phục vụ mục sinh kế.
Ông Nguyễn Văn Thái – Giám đốc Trung tâm bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam cho hay: “Nhân nuôi bảo tồn khác với nhân nuôi thương mại. Nhân nuôi sinh sản bảo tồn là nhân nuôi và tái thể nó về tự nhiên, giúp cân bằng đa dạng sinh học. Nhân nuôi về mục đích thương mại là sử dụng cho các mục đích cá nhân và không được tái thả nên không có chức năng thực hiện trong hệ sinh thái, cũng như là tạo ra sự cân bằng đa dạng sinh học".
Chính vì vậy, việc vi phạm pháp luật hay không còn tùy thuộc vào mục đích nuôi và công tác nhân nuôi động vật hoang dã, đặc biệt là loài quý hiếm, đã được Nhà nước quy định chặt chẽ. Người dân nếu muốn nuôi phải đăng ký, được cơ quan chức năng cấp phép, kiểm soát nguồn gốc và điều kiện nuôi. Nếu tự ý nhân nuôi, buôn bán hay quảng bá dưới danh nghĩa “bảo tồn”, cá nhân vẫn có thể bị coi là vi phạm pháp luật.
Ông Nguyễn Văn Thái, Giám đốc Trung tâm bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam, chia sẻ thêm: “Nguồn gốc những con vật được nhân nuôi phải hợp pháp, có sự xin phép. Nhưng đối với trường hợp ở Nghệ An, anh này không hề nói việc nhân nuôi là để tái thả lại tự nhiên, nên không mang lại giá trị bảo tồn giống loài này.”
Thực tế cho thấy, bảo tồn động vật hoang dã không chỉ là việc chăm nuôi một vài cá thể, mà quan trọng hơn là duy trì quần thể trong tự nhiên, bảo vệ hệ sinh thái gốc. Hiện tại ở Việt Nam một số loài gà lôi vẫn thuộc nhóm động vật rừng quý hiếm, dù tình trạng của gà lôi trắng đã được chuyển sang nhóm IIB (hạn chế khai thác thương mại), ở Vườn thú Hà Nội cũng đang chăm sóc, bảo tồn nhiều cá thể gà lôi, nhưng riêng gà lôi trắng chỉ có hai cá thể và phải được chăm sóc hết sức cẩn thận.
Chị Nguyễn Thị Thủy, Đội chăn nuôi chim – gà, Xí nghiệp chăn nuôi và phát triển động vật số 2, Vườn thú Hà Nội cho biết: “Gà lôi nhân nuôi khó hơn so với gà rừng hoặc là gà thông thường khác. Gà lôi ăn sẽ ít hơn và thức ăn nó cũng kén hơn, và nó sẽ nhát hơn những giống gà rừng. Gà lôi trắng thì ở chỗ đơn vị tôi là còn hai cá thể".
Có thể thấy, việc chấp hành nghiêm các quy định pháp luật về bảo tồn không chỉ giúp hạn chế tình trạng buôn bán, lợi dụng danh nghĩa bảo tồn để trục lợi, mà còn góp phần giữ gìn đa dạng sinh học. Để bảo vệ động vật hoang dã, quý hiếm, luật pháp đã quy định chặt chẽ việc nhân nuôi. Người dân cần hiểu rõ ranh giới giữa bảo tồn và vi phạm, từ đó tuân thủ các quy định, góp phần giữ gìn đa dạng sinh học.
