Nhìn lại bức tranh chính trị, quân sự thế giới 2023 | Nhìn ra thế giới | 28/12/2023

Tổng thống Mỹ Dondald Trump với chính sách thuế quan khó lường và nỗ lực thay đổi trật tự thế giới, đã và đang gây ra những tác động lan tỏa đối với nhiều cuộc bầu cử ở nước ngoài, đặc biệt là ở các quốc gia là đồng minh và đối tác quan trọng của Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi cuối tuần qua đã bất ngờ tuyên bố sẽ rút khỏi vai trò trung gian hòa giải trong tiến trình hòa bình Nga - Ukraine. Vậy điều gì đứng sau sự thay đổi có phần đột ngột nhưng cũng không quá bất ngờ này của chính quyền Trump?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Trí tuệ nhân tạo không chỉ mang đến tiện ích cho cá nhân mà còn giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của xã hội thông qua việc giải quyết những thách thức phức tạp.

Khoa học vũ trụ đã và đang đạt được những bước tiến quan trọng trong hành trình khám phá và bảo vệ sự sống của con người. Những bước tiến này không chỉ khẳng định sức mạnh công nghệ mà còn khơi dậy hy vọng về một tương lai bền vững.

Năm 2024, theo báo cáo mới nhất của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), tổng chi tiêu quốc phòng toàn cầu đã đạt mức kỷ lục mới, với tỷ lệ tăng trưởng cao nhất trong vòng 15 năm qua. Trong bức tranh ấy, Ukraine nổi lên như quốc gia có mức tăng chi tiêu mạnh nhất, phản ánh sự hỗ trợ quy mô lớn từ phương Tây.

Ukraine và Mỹ đã ký một thỏa thuận cho phép Washington tiếp cận các loại khoáng sản quý hiếm và tài trợ cho các nỗ lực tái thiết tại quốc gia bị xung đột kéo dài tàn phá này. Lễ ký kết diễn ra tại Washington, DC, vào ngày 30/4 sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng, với sự không chắc chắn vẫn tồn tại cho đến phút cuối. Thoả thuận này bao gồm những nội dung gì? Quan hệ đối tác kinh tế giữa Washington và Kiev sẽ ra sao? Thỏa thuận sẽ có tác động như thế nào đến địa chính trị thế giới?

Đảng Tự do của Thủ tướng đương nhiệm Mark Carney đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội của Canada hôm 28/4. Một yếu tố được cho là có vai trò xúc tác cho chiến thắng của đảng Tự do và ông Mark Carney là bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Canada và Mỹ do chính sách thuế quan và ý tưởng của ông Trump nhằm sáp nhập Canada thành "tiểu bang thứ 51" của Mỹ.

Một Tổng thống Trump “mạnh dạn hơn, cực đoan hơn, quyết tâm hơn” trong 100 ngày đầu tiên của mình so với năm 2017, đó là những gì cả thế giới đã chứng kiến và phải thừa nhận.

Tình hình tại khu vực Nam Á đang trở nên đặc biệt nóng bỏng. Vụ tấn công đẫm máu nhằm vào nhóm du khách ở khu vực tranh chấp Kashmir hôm 22/4 đã đẩy Ấn Độ và Pakistan - hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân - vào một cuộc đối đầu nguy hiểm.

Năm 2025, châu Á phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng giá lương thực nghiêm trọng, gây ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống người dân và nền kinh tế khu vực. Gạo, lương thực thiết yếu của hàng tỷ người châu Á, đang trở thành tâm điểm của đợt biến động giá cả chưa từng có.

Giáo hoàng Francis, vị giáo hoàng thứ 266 của Giáo hội Công giáo La Mã, qua đời ngày 21/4 ở tuổi 88, khép lại 12 năm trị vì với dấu ấn về sự giản dị, tâm huyết và những cải cách. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong cộng đồng Công giáo và toàn thế giới.

Tỷ phú Elon Musk hôm 22/4 cho biết, ông sẽ cắt giảm đáng kể thời gian làm việc cho Bộ Hiệu quả Chính phủ và sẽ dành nhiều thời gian hơn cho việc điều hành các công ty của mình. Động thái này diễn ra trong bối cảnh kết quả kinh doanh của hãng xe Tesla mà ông Musk sở hữu ngày càng tụt dốc, làm dấy lên câu hỏi: vai trò của ông Musk tại chính phủ Mỹ đã kết thúc?

Ngày 23/4, các quan chức Mỹ, Anh, Đức, Pháp và Ukraine đã nhóm họp tại London, Anh để thảo luận về con đường chấm dứt xung đột Nga - Ukraine. Những quyết định được đưa ra vào phút chót của các bên liên quan cho thấy vẫn còn những chia rẽ khó dung hòa giữa Mỹ, Nga, Ukraine và châu Âu, liên quan đến cách thức kết thúc cuộc chiến đã kéo dài hơn 3 năm.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth vừa tiếp tục dính nghi vấn lộ kế hoạch mật liên quan tới các cuộc không kích nhằm vào lực lượng Houthi ở Yemen trong cuộc trò chuyện trên nhóm trò chuyện Signal. Câu hỏi về tương lai chính trị của ông Pete Hegseth đang được đặt ra và có nhiều đồn đoán rằng, Nhà Trắng có thể đang tìm kiếm ứng viên mới để đảm nhận vai trò người đứng đầu Lầu Năm Góc.

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance đang có chuyến thăm Ấn Độ. Trong bối cảnh khả năng Mỹ tăng thuế quan đang hiện hữu, các cuộc đàm phán trong khuôn khổ chuyến thăm dự kiến sẽ diễn ra đầy căng thẳng.

Lệnh ngừng bắn đơn phương mà Nga tuyên bố nhân dịp lễ Phục sinh Chính thống giáo đang trở thành dấu mốc quan trọng, hé lộ những toan tính chiến lược và khả năng đối thoại trong bối cảnh chiến sự Ukraine vẫn giằng co. Dư luận thế giới đang theo dõi liệu đây có phải là khởi đầu cho một tiến trình hòa bình, hay chỉ là khoảng lặng ngắn ngủi trước khi xung đột leo thang trở lại?

Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến hi vọng về sự phục hồi của thị trường thời trang xa xỉ trong năm nay trở nên xa vời, đe dọa sự sụt giảm nhu cầu đối với các mặt hàng thời trang, kim cương và đồng hồ cao cấp.

Nhật Bản và Hàn Quốc đang xem xét các biện pháp phù hợp để ứng phó với các đòn thuế quan của ông Trump. Không chỉ doanh nghiệp, người dân Hàn Quốc, Nhật Bản cũng rất lo lắng, đặc biệt khi ngành ô tô đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Các chuyên gia kinh tế đã cảnh báo, chính sách thuế quan của Mỹ sẽ đe doạ đến tăng trưởng kinh tế của các quốc gia này.

Ukraine ngày 17/4 thông báo, nước này và Mỹ đã ký một bản ghi nhớ nhằm hướng tới việc đạt thoả thuận khoáng sản, mở đường cho hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực kim loại chiến lược, có thể mang lại lợi ích kinh tế và an ninh cho cả hai bên. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều câu hỏi về chủ quyền tài nguyên, mối quan hệ với EU và khả năng dẫn đến sự phụ thuộc mới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa được tạp chí Time vinh danh trong danh sách “100 người có ảnh hưởng nhất năm 2025”. Đây là lần thứ 7 ông lọt vào danh sách này. Tạp chí Time lập luận rằng "không có Tổng thống hiện đại nào nắm quyền kiểm soát chính phủ Mỹ một cách mạnh mẽ như ông".

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy kế hoạch áp thuế đối với nhiều mặt hàng quan trọng như chất bán dẫn, thiết bị điện tử để khôi phục sản xuất trong nước. Tuy nhiên, việc chuyển dịch dây chuyền sản xuất từ các nước khác về Mỹ không phải là điều dễ dàng.

Những động thái của chính quyền Tổng thống Trump đối với ngành giáo dục đang làm dấy lên lo ngại về việc chấm dứt vị thế lãnh đạo của Mỹ trong nghiên cứu và khoa học, thể hiện rõ mâu thuẫn đang leo thang giữa chính quyền của Tổng thống Trump và nhiều trường đại học ở Mỹ.

Từng được mệnh danh là “công xưởng thế giới”, Trung Quốc hiện nay đang chuyển mình thành cường quốc công nghệ cao. Từ một nền kinh tế gia công, Trung Quốc đang từng bước trở thành cường quốc công nghệ cao – nơi không chỉ lắp ráp mà còn phát minh, thiết kế và định hình tiêu chuẩn của tương lai.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều bất ổn, Trung Quốc bước vào năm 2025 với tâm thế chủ động, tự tin và định hướng rõ ràng. Những thành tựu sơ bộ trong quý I phần nào cho thấy nền kinh tế nước này vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định, cơ cấu chuyển dịch tích cực, đổi mới công nghệ diễn ra mạnh mẽ - phản ánh rõ nét mô hình phát triển mang “đặc sắc Trung Quốc”.

Mỹ đang đối mặt với một đợt bùng phát dịch sởi nghiêm trọng, với số ca nhiễm tăng vọt cùng một số trường hợp tử vong, gây lo ngại sâu sắc trong cộng đồng y tế cũng như công chúng. Các quan chức y tế công cộng đang tích cực truyền thông nhằm khuyến khích phụ huynh đưa trẻ đi tiêm phòng, đồng thời bác bỏ những thông tin sai lệch về vaccine.

Theo giới quan sát, việc ông Trump tạm dừng kế hoạch áp thuế đối ứng đánh dấu sự khởi đầu cho khả năng chính quyền Mỹ sẽ từ bỏ lập trường thương mại cứng rắn, nhưng vẫn để lại sự không chắc chắn đối với sự ổn định của kinh tế toàn cầu trong dài hạn.

Những động thái “ăn miếng trả miếng” về thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc đang đẩy hai siêu cường này vào một cuộc chiến thương mại bế tắc, được dự báo sẽ gây tổn hại nghiêm trọng với cả hai bên và tác động không nhỏ đối với kinh tế toàn cầu.

Vào lúc 0h01 ngày 9/4, theo giờ miền Đông (tức 11h01 ngày 10/4, theo giờ Việt nam), Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ đã chính thức triển khai kế hoạch thu thuế nhập khẩu theo sắc lệnh thuế đối ứng áp dụng với 86 quốc gia. Liệu ông Trump sẽ đi xa đến đâu trong cuộc chiến thuế quan và thế giới sẽ phải làm gì để hạn chế những tác động từ chính sách thương mại căng thẳng của Mỹ?

Tổng chi phí của chiến dịch quân sự của quân đội Mỹ nhằm tấn công lực lượng Houthi ở Yemen đã tăng lên gần 1 tỉ USD trong chưa đầy 3 tuần, trong khi phạm vi hiệu quả lại không lớn để có thể ảnh hưởng năng lực quân sự của đối phương.

Thuế quan của Mỹ đối với ô tô nhập khẩu đã chính thức có hiệu lực. Dựa trên mã các mặt hàng chịu thuế được Mỹ công bố, các chuyên gia phân tích, mức thuế quan ô tô của chính quyền ông Trump sẽ có tác dụng lên 460 tỉ USD giá trị xe và phụ tùng ô tô nhập khẩu hằng năm.

Những tác động khi Mỹ cắt giảm viện trợ nước ngoài của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) không chỉ giới hạn trong các quốc gia nhận viện trợ, mà còn khiến dịch bệnh có thể bùng phát trở lại trên toàn cầu. Cơ quan phòng chống AIDS của Liên hợp quốc cảnh báo nếu nguồn tài trợ không được khôi phục, số người bị cướp đi sinh mạng do HIV/AIDS có thể tăng gấp 10 lần trong 4 năm tới.

Bà Marine Le Pen, lãnh đạo đảng cực hữu của Pháp đã bị tuyên án bốn năm tù và phải nộp phạt 100.000 euro do liên quan đến vụ biển thủ công quỹ của Nghị viện châu Âu để trả lương cho nhân viên; đồng thời bị cấm tranh cử trong thời gian 5 năm. Bản án đối với bà Le Pen là đòn giáng mạnh vào tham vọng tranh cử tổng thống của bà, gây chấn động khắp chính trường Pháp.

Chính sách thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tạo ra một cú sốc lớn đối với thương mại toàn cầu. Với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết", ông Trump áp đặt hàng loạt mức thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu, nhằm bảo vệ và thúc đẩy sản xuất nội địa, bù đắp khoản thâm hụt nợ công của Mỹ. Sâu xa hơn, Mỹ muốn dùng công cụ thuế để gây sức ép, buộc các đối tác thương mại phải đàm phán lại theo hướng có lợi hơn cho Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch áp thuế thương mại toàn diện từ 10%, cao nhất tới 50%, đối với các đối tác thương mại của Mỹ. Động thái này vấp phải sự chỉ trích của nhiều quốc gia và khu vực, gây lo ngại về nguy cơ leo thang cuộc chiến thương mại toàn cầu nếu các đối tác thương mại của Mỹ quyết định thực hiện các biện pháp đáp trả.

Tương lai thỏa thuận đất hiếm giữa Mỹ và Ukraine tiếp tục mờ mịt khi cả hai bên đều cáo buộc nhau gây khó dễ cho nhau. Trong khi Mỹ cáo buộc Ukraine đang cố gắng rút khỏi thỏa thuận, Ukraine cũng nhiều lần chỉ trích việc Mỹ liên tục thay đổi các điều khoản. Tương lai của thỏa thuận này đi đến đâu đang là một câu hỏi lớn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ngày 2/4 sẽ áp thuế quan có đi có lại (hay còn gọi là thuế đối ứng) với tất cả các quốc gia, dập tắt hy vọng rằng chỉ những nền kinh tế có sự mất cân bằng thương mại lớn nhất với Mỹ mới bị nhắm mục tiêu. Chính phủ các nước khẩn trương áp dụng các biện pháp khác nhau để ứng phó, như thúc đẩy kinh tế trong nước, tìm kiếm các đối tác mới, tìm cách thuyết phục ông Trump thay đổi ý định.

Myanmar đang đối mặt với một trong những thảm họa tự nhiên nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua, khi trận động đất mạnh 7,7 độ xảy ra hôm 28/3 gây ra những thiệt hại nặng nề. Hạ tầng bị tàn phá nghiêm trọng đang cản trở nỗ lực cứu hộ, trong khi người dân tại các khu vực bị ảnh hưởng đang rơi vào tình cảnh vô cùng khó khăn.

Ngày 28/3, một phái đoàn Mỹ do Phó Tổng thống JD Vance dẫn đầu đã có chuyến thăm đến đảo Greenland, vùng lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch, bất chấp sự phản đối của chính quyền và người dân địa phương. Chuyến thăm đã gây căng thẳng ngoại giao giữa chính quyền Copenhagen và Nhà Trắng.

Một trận động đất kinh hoàng mạnh 7,7 độ richter xảy ra vào chiều ngày 28/3 đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho Myanmar và nước láng giềng Thái Lan. Myanmar và Thái Lan đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại khu vực động đất và huy động mọi nguồn lực để khắc phục hậu quả của thiên tai.

Thủ tướng Anh cho biết, hơn 30 quốc gia từ châu Âu và các khu vực khác đã bày tỏ mong muốn tham gia vào "Liên minh tự nguyện" để hỗ trợ cho Ukraine. Tuy nhiên, kế hoạch triển khai lực lượng đến Ukraine vấp phải sự phản đối của Nga, Mỹ, cùng những rào cản chính trị và kinh tế ngay từ nội bộ các nước tham gia "Liên minh tự nguyện".

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đối mặt với những chỉ trích gay gắt sau khi một nhà báo tiết lộ rằng ông vô tình được thêm vào một nhóm thảo luận chứa thông tin về kế hoạch quân sự tối mật. Liệu quy trình bảo vệ thông tin mật trong chính quyền Mỹ có lỗ hổng? Và ai sẽ phải chịu trách nhiệm về sự cố rò rỉ này?

Hội đồng Liên bang Đức đã nhất trí thông qua luật sửa đổi Hiến pháp nhằm nới lỏng quy định “phanh nợ”, mở đường cho tăng chi tiêu quốc phòng. Như vậy, Đức có thể giải ngân hàng tỷ USD để tăng cường sức mạnh quân sự tại thời điểm được coi là bước ngoặt đối với quốc gia này.

Các quan chức Mỹ và Nga đã kết thúc cuộc đàm phán kéo dài 12 giờ tại thủ đô Riyadh của Ả rập Xê út nhằm bảo đảm lệnh ngừng bắn một phần ở Ukraine. Ngoài ra, Washington đang tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn trên biển Biển Đen riêng biệt trước khi đạt được một thỏa thuận rộng hơn.

Cuộc chiến đối đầu giữa Tổng thống Donald Trump và ngành tư pháp Mỹ đang leo thang, khi Nhà Trắng công khai chỉ trích các thẩm phán và thách thức thẩm quyền tòa án.

Hội nghị công nghệ GTC 2025 diễn ra tại California (Mỹ) không chỉ là nơi NVIDIA giới thiệu các sản phẩm và công nghệ mới, mà còn là diễn đàn để các nhà khoa học, kỹ sư, lập trình viên và lãnh đạo ngành công nghệ thảo luận về sử dụng chíp của NVIDIA để phát triển AI.

Hành trình trở về Trái đất sau 9 tháng lưu lại ngoài không gian của hai phi hành gia NASA đã thu hút sự chú ý của toàn thế giới, trở thành biểu tượng cho sự kiên cường và khả năng thích ứng trong những tình huống khó khăn.

Liên minh châu Âu công bố chiến lược "Sẵn sàng 2030" nhằm phá vỡ sự phụ thuộc vào Mỹ về an ninh, tập trung vào việc mua thêm thiết bị quốc phòng. Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Trump ám chỉ rằng Mỹ đang đặt ưu tiên về an ninh ở nơi khác, cụ thể là ở biên giới của chính họ và ở châu Á, vì vậy châu Âu sẽ phải tự lo cho bản thân và Ukraine trong tương lai.