Mỹ chuẩn bị ra đòn với Iran?

Mỹ chuẩn bị can dự trực tiếp vào xung đột Israel – Iran?

Xung đột quân sự giữa Iran và Israel đã bước vào giai đoạn cực kỳ nguy hiểm, có khả năng phát triển thành một cuộc đối đầu khu vực rộng lớn hơn. Độ chính xác và phạm vi của các cuộc tấn công của Israel cho thấy họ muốn làm suy yếu tiềm lực quân sự và chiến lược của Iran. Sự trả đũa của Iran cho thấy năng lực hoạt động, ý chí chính trị và sự kiên cường của quốc gia này.

Ngay trước khi Israel phát động chiến dịch quy mô lớn vào Iran hôm 13/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn ra tín hiệu sẵn sàng tiếp tục đàm phán hạt nhân với Tehran. Vòng đàm phán thứ sáu giữa hai nước dự kiến diễn ra tại Oman vào ngày 15/6.

Ngay cả sau khi các cuộc tấn công ban đầu của Israel bắt đầu, ông Trump vẫn kêu gọi Tehran tăng cường nỗ lực để đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, những tuyên bố từ ngày 16/6 đến nay đã cho thấy sự thay đổi đáng kể trong quan điểm của nhà lãnh đạo Mỹ.

Ngay trước khi đột ngột rời khỏi hội nghị thượng đỉnh G7 được tổ chức tại Canada, ông Trump đã kêu gọi cư dân Tehran, nơi có khoảng 10 triệu người sinh sống, sơ tán ngay lập tức. Ông Trump sau đó triệu tập cuộc họp với các quan chức an ninh quốc gia hàng đầu tại Phòng Tình hình Nhà Trắng.

Tổng thống Mỹ tiếp tục thể hiện quan điểm cứng rắn hơn nữa khi ngày 17/6, ông tuyên bố trên nền tảng Truth Social của mình rằng “chúng tôi có toàn quyền kiểm soát bầu trời Iran”, dường như ám chỉ rằng Mỹ đã là một bên trong cuộc xung đột. Ông thậm chí còn tuyên bố biết chính xác vị trí của Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, ám chỉ rằng nhà cầm quyền hàng đầu của Iran là “một mục tiêu dễ dàng”, mặc dù “chúng tôi sẽ không giết ông ấy, ít nhất là không phải bây giờ”. “Nhưng chúng tôi không muốn tên lửa bắn vào dân thường hoặc binh lính Mỹ”. “Sự kiên nhẫn của chúng tôi đang cạn kiệt”, ông Trump khẳng định. Tổng thống Mỹ sau đó tiếp tục kêu gọi “đầu hàng vô điều kiện!” trong bài đăng tiếp theo dường như nhằm vào Iran.

Theo một số nhà quan sát, trong bối cảnh ông Trump cảnh báo rằng sự kiên nhẫn của Mỹ với Iran đang “cạn dần” còn Iran không coi đầu hàng là một lựa chọn khả thi vì nhiều lý do, thì việc ông Trump cứ khăng khăng theo hướng đó sẽ chỉ “đảm bảo một cuộc chiến sẽ xảy ra”.

Lầu Năm Góc cho đến nay vẫn khẳng định rằng lực lượng Mỹ đang hoạt động trong “thế phòng thủ” thuần túy và chỉ hỗ trợ Israel đánh chặn tên lửa của Iran. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy Nhà Trắng đang tiến tới hành động quân sự chống lại nước Cộng hòa Hồi giáo.

BBC ngày 17/6 dẫn dữ liệu theo dõi chuyến bay cho biết ít nhất 30 máy bay quân sự của Mỹ đã được di chuyển từ các căn cứ ở Mỹ đến châu Âu trong 3 ngày qua. Các máy bay được đề cập đều là máy bay tiếp nhiên liệu của quân đội Mỹ được sử dụng để tiếp nhiên liệu cho máy bay chiến đấu và máy bay ném bom. Theo Flightradar24, ít nhất 7 chiếc trong số này - tất cả đều là KC-135 - đã dừng chân tại các căn cứ không quân của Mỹ ở Tây Ban Nha, Scotland và Anh. Các báo cáo sau đó đã liên kết hoạt động của chúng với căng thẳng đang gia tăng ở Trung Đông.

Không chỉ vậy, ngày 16/6, tàu sân bay USS Nimitz của quân đội Mỹ đã chuyển hướng từ Biển Đông đến Trung Đông để gia nhập nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson đã tiến vào Biển Ả Rập từ tháng 4.

Phát biểu về lập trường của Mỹ tại Trung Đông, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth khẳng định Washington chỉ đang hành động để bảo vệ công dân, căn cứ và lợi ích của Mỹ trong khu vực. Mặc dù vậy, theo giới quan sát, việc Mỹ điều chuyển lực lượng vẫn có thể mở ra nhiều lựa chọn cho chính quyền Trump nếu họ quyết định trực tiếp hỗ trợ hoạt động tấn công đang diễn ra của Israel chống lại Iran.

Mục tiêu tiềm năng trong cuộc tấn công của Mỹ

Trong cuộc xung đột kéo dài 6 ngày qua, trong khi Iran đáp trả Israel bằng hàng trăm cuộc tấn công tên lửa vào các thành phố của Israel, nhưng Israel đã thể hiện sự vượt trội về quân sự và tình báo khi các máy bay chiến đấu của nước này bay khắp Trung Đông, tấn công các cơ sở hạt nhân, kho tên lửa, nhà khoa học và tướng lĩnh của Iran - cùng nhiều mục tiêu khác. Ngày 16/6 vừa qua, một số quan chức Israel tuyên bố nước này đã thiết lập ưu thế trên không đối với Iran. Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, Israel vẫn không thể giáng đòn chí mạng vào các địa điểm hạt nhân ẩn sâu dưới lòng đất của Iran, nếu không có sự tham gia của Mỹ.

Tehran được cho là đang vận hành hai địa điểm làm giàu uranium ngầm chính. Trong đó, cơ sở Natanz, nơi Iran bị nghi làm giàu uranium tới 60%, gần sát với mức 90% để chế tạo vũ khí, đã bị Israel tấn công.

Cơ sở còn lại là Fordo, nơi được Iran bảo vệ chặt chẽ, kiên cố nhất. Cơ sở này được xây dựng sâu bên trong một quả núi gần thành phố Qom, ước tính nằm ở độ sâu 80-90 mét để tránh các cuộc tấn công từ bên ngoài.

Mặc dù Israel dường như đã đạt được sự thống trị trên bầu trời Iran kể từ khi nước này phát động cuộc tấn công vào quốc gia này hôm 13/6, nhưng họ mới chỉ tấn công Fordo vào ngày đầu tiên của chiến dịch. Cơ quan giám sát hạt nhân IAEA ngày 16/6 cho biết không có thiệt hại đáng kể nào đối với nhà máy này.

Tấn công Fordo là một nhiệm vụ trung tâm trong bất cứ nỗ lực nào của Israel nhằm phá hủy năng lực của Iran chế tạo vũ khí hạt nhân. Hồi tháng 3/2023, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) thông báo rằng họ đã phát hiện uranium đã được làm giàu đến độ tinh khiết 83,7% ở Fordo, tức là gần mức làm giàu 90% cần thiết để sản xuất vũ khí hạt nhân.

Iran là một bên ký Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân. Nước này luôn khẳng định chương trình hạt nhân của mình nhằm phục vụ mục đích hòa bình. Tuy nhiên, Israel luôn nghi ngờ điều này. Các chuyên gia cho biết để tấn công và phá huỷ Fordo, Israel cần có bom phá boongke GBU-57 nặng gần 14 tấn, vũ khí phi hạt nhân lớn nhất của Mỹ cùng máy bay ném bom tàng hình B-2.

Một câu hỏi lớn là liệu Mỹ có triển khai máy bay ném bom tàng hình B-2 có thể mang bom GBU-57 hay không. Hiện tại, phi đội 19 máy bay ném bom B-2 của quân đội Mỹ đang đóng tại Căn cứ Không quân Whiteman ở Missouri. 6 trong số những máy bay này trước đây đã được triển khai đến căn cứ không quân trên đảo Diego Garcia ở Ấn Độ Dương, nằm gần Iran hơn nhiều. Tuy nhiên, chúng hiện đã được thay thế bằng máy bay ném bom tầm xa B-52 không có khả năng mang bom phá boong-ke cần thiết để phá hủy căn cứ Fordo.

Hệ luỵ khi Mỹ tham chiến trực tiếp

Theo một số nhà quan sát, Mỹ đang phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan, khi dường như việc nước này tiến gần đến khả năng tham chiến không phải là kết quả của một chính sách nhất quán, mà là hệ quả từ việc ông Trump “vô tình trượt vào tình thế này” sau khi chấp nhận một phần quan điểm đàm phán cứng rắn của Israel. Điều này đã mở đường cho Israel hành động quân sự, và cuối cùng có thể kéo Mỹ vào cuộc chiến. Một vài ngày tới có thể sẽ là quãng thời gian quyết định. Tuy vậy, trước khi điều đó xảy ra, Washington chắc chắn sẽ phải cân nhắc đến những hệ luỵ khó lường khi Iran có thể sẽ tung ra các biện pháp đáp trả cứng rắn.

Tổng thống Donald Trump đang chịu áp lực từ bên trong Israel và chính những người ủng hộ phong trào “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” khi ông cân nhắc quyết định an ninh quốc gia quan trọng nhất trong hai nhiệm kỳ tổng thống của mình: liệu có nên giáng một đòn chí mạng vào chương trình hạt nhân của Iran hay không?

Israel đang gửi đi những tín hiệu rõ ràng rằng họ hy vọng Mỹ cuối cùng sẽ tham gia vào cuộc xung đột và sử dụng lợi thế quân sự độc nhất của mình để phá hủy tổ hợp hạt nhân Iran Fordo.

Tuy nhiên, tại Mỹ, những nhân vật như cựu chiến lược gia Nhà Trắng Steve Bannon hay nhà báo Tucker Carlson cho biết quyết định tấn công Iran sẽ đại diện cho sự phủ nhận phong trào chính trị 10 năm tuổi của ông Trump và các nguyên tắc “Nước Mỹ trên hết”. Cuộc tranh luận dữ dội trong phong trào “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” đang chia rẽ giới truyền thông bảo thủ là dấu hiệu cho thấy chính cơ sở ủng hộ của ông Trump đang bị đe dọa, và di sản mà ông hứa sẽ không bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa can thiệp nước ngoài cũng đang bị đe dọa.

Bất kể quyết định thế nào, ông Trump cũng sẽ gây ra những hậu quả then chốt đối với an ninh của Israel, Trung Đông nói chung và quyền lực và ảnh hưởng của Mỹ. Vị Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ cũng cần cân nhắc cẩn trọng đến những biện pháp đáp trả cứng rắn mà Iran có thể thực hiện và hệ luỵ của cuộc chiến này. Theo Newsweek, có 3 kịch bản có thể xảy ra nếu Mỹ quyết định tham chiến trực tiếp.

Mỹ hiện có cơ sở quân sự tại ít nhất 19 địa điểm ở Trung Đông, trong đó 8 căn cứ cố định đặt tại Bahrain, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Qatar, Ả rập Xê út và UAE, với khoảng 40.000-50.000 binh sĩ đồn trú. Cho đến nay, Iran dường như đã cố tình tránh tấn công trực tiếp vào các lực lượng hay căn cứ của Mỹ. Tuy nhiên, nếu Mỹ tham chiến, Iran sẽ coi đó là mối đe dọa tồn vong, và có thể sẽ kích hoạt một đòn tấn công đa hướng nhắm vào các mục tiêu Mỹ trong khu vực.

Theo giới quan sát, trong trường hợp bị dồn vào chân tường, Iran cũng có thể đề nghị các nhóm dân quân trong “Trục kháng chiến” hành động. Lực lượng Houthi ở Yemen ngày 17/6 tuyên bố nhóm này sẽ can thiệp và hỗ trợ Iran chống lại Israel, tương tự như cách Houthi đã hỗ trợ người Palestine ở dải Gaza chống lại Israel. Trước đó, hôm 15/6, Houthi đã phóng một tên lửa đạn đạo vào Israel, đánh dấu cuộc tấn công đầu tiên của nhóm vũ trang Yemen vào Israel, kể từ khi xung đột Israel - Iran bùng phát sáng 13/6.

Một khả năng nữa là Iran có thể phong tỏa eo biển Hormuz nối vịnh Ba Tư với Ấn Độ Dương, nơi trung chuyển khoảng 20% lượng dầu tiêu thụ của toàn thế giới. Nếu Iran phong toả eo biển này sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong phiên giao dịch ngày 17/6, giá dầu đã tăng hơn 4% trong khi các chỉ số chứng khoán Mỹ đã chìm trong sắc đỏ trong toàn bộ phiên giao dịch do các nhà đầu tư lo ngại về khả năng Mỹ can thiệp vào xung đột Israel - Iran.

Kể từ khi xung đột Israel - Iran nổ ra, nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới đã bày tỏ phản đối hành động quân sự chống lại Iran, cho rằng điều đó có thể dẫn đến thay đổi chế độ và sự hỗn loạn tiềm tàng, đồng thời kêu gọi ngừng bắn để quay trở lại bàn đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran. Nhiều nhà quan sát cũng cho rằng, để ngăn Iran sở hữu được vũ khí hạt nhân, Mỹ phải theo đuổi giải pháp ngoại giao, như Tổng thống Trump đã làm và vẫn nói rằng ông muốn làm. Bởi ngoại giao là cách hiệu quả nhất để ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, Washington không phải sa lầy vào một cuộc chiến tranh cực kỳ tốn kém mà vẫn không thể phá hủy vĩnh viễn chương trình hạt nhân của Iran.