Lý do ông Trump cấm công dân 12 nước nhập cảnh

Ba lý do Mỹ cấm công dân một số nước nhập cảnh

Ngày 4/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký lệnh cấm công dân của 12 quốc gia nhập cảnh vào Mỹ và hạn chế đi lại với công dân của 7 quốc gia khác. Ông Trump cho rằng, động thái này nhằm bảo vệ người Mỹ khỏi các mối đe dọa an ninh quốc gia. Lệnh cấm này cho thấy chính quyền Mỹ đang hướng tới một chiến lược toàn diện và cứng rắn để tái định hình chính sách nhập cư, qua đó tăng cường bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích của nước Mỹ.

Theo thông báo của Nhà Trắng, công dân 12 quốc gia bị cấm hoàn toàn nhập cảnh vào Mỹ bao gồm: Afghanistan, Chad, Cộng hòa Congo, Guinea Xích Đạo, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Myanmar, Somalia, Sudan và Yemen.

Ngoài ra, công dân từ 7 nước khác sẽ bị hạn chế một phần, bao gồm Burundi, Cuba, Lào, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan và Venezuela.

Lệnh cấm này sẽ chính thức có hiệu lực từ 00h 01 phút ngày 9/6, và sẽ miễn trừ cho thường trú nhân hợp pháp của Mỹ, người hiện đang sở hữu thị thực, một số loại thị thực nhất định và những cá nhân nhập cảnh vì lợi ích quốc gia của Mỹ.

Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng, ông Trump đã viện dẫn vụ tấn công tại cuộc tuần hành ủng hộ Israel ở Boulder, bang Colorado hôm 1/6 để nói về nguy cơ đối với an ninh quốc gia Mỹ. Một công dân Ai Cập đã bị buộc tội tấn công một người biểu tình bằng súng phun lửa tự chế. Các quan chức liên bang cho biết, người đàn ông này đã ở lại Mỹ sau khi thị thực du lịch hết hạn và giấy phép lao động hết hạn. Ông Trump cho rằng, vụ tấn công này "làm nổi bật những nguy cơ cực độ đối với đất nước Mỹ". Mặc dù vậy, Ai Cập không nằm trong danh sách các quốc gia phải đối mặt với lệnh cấm nhập cảnh này.

Ông Trump nhấn mạnh, Mỹ không thể mở cửa cho những đối tượng mà Mỹ không thể sàng lọc và kiểm tra kỹ càng, có khả năng đe dọa an ninh của người Mỹ.

Thông báo của Nhà Trắng nêu ra ba lý do cấm nhập cảnh đối với công dân của 12 quốc gia.

Thứ nhất là cơ chế đánh giá an ninh không hoàn hảo. Nhà Trắng cho biết một số quốc gia không có cơ quan trung ương đáng tin cậy để cấp hộ chiếu và sự hợp tác của họ với Mỹ trong việc chia sẻ thông tin và các khía cạnh khác là không đủ, điều này cản trở khả năng "xác định các mối đe dọa an ninh tiềm ẩn trước khi họ nhập cảnh" Mỹ. Các quốc gia này bao gồm Afghanistan, Eritrea, Somalia, Sudan, Yemen,...

Lấy Afghanistan làm ví dụ, chính quyền Trump chỉ ra rằng, quốc gia này hiện do Taliban kiểm soát, đây là một tổ chức khủng bố được quốc tế công nhận. Afghanistan không có cơ quan cấp hộ chiếu và không có biện pháp sàng lọc và đánh giá phù hợp. Theo báo cáo về tình trạng lưu trú quá hạn nhập cảnh và xuất cảnh năm 2023 do Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ (DHS) khảo sát, tỷ lệ lưu trú quá hạn của nhiều loại thị thực tại Afghanistan dao động từ 9,70% đến 29,30%.

Thứ hai, tỷ lệ lưu trú khi quá hạn thị thực quá cao. Nhà Trắng cho biết điều này cho thấy các quốc gia này phớt lờ luật nhập cư của Mỹ và làm tăng gánh nặng cho hệ thống thực thi pháp luật. Các quốc gia này bao gồm Myanmar, Chad, Cộng hòa Congo, Guinea Xích Đạo, Haiti,...

Trong số đó, Haiti đã bị chính quyền Trump "nêu tên và chỉ trích" nhiều lần. Do động đất, bất ổn, nghèo đói và nhiều lý do khác, một lượng lớn người Haiti đã đổ đến Mỹ trong những năm gần đây. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã tuyên bố gây tranh cãi rằng, những người nhập cư Haiti "ăn thịt vật nuôi" và muốn trục xuất họ trên diện rộng.

Kết luận của chính quyền Mỹ chủ yếu dựa trên báo cáo về tình trạng quá hạn thị thực do Bộ An ninh Nội địa công bố hàng năm, đặc biệt là số liệu thống kê về hành khách, doanh nhân và sinh viên nhập cảnh bằng đường hàng không và đường biển.

Thứ ba, có những quốc gia có rất nhiều kẻ khủng bố hoặc các hoạt động khủng bố do nhà nước bảo trợ. Trong tuyên bố của Nhà Trắng, các quốc gia này bao gồm Iran, Afghanistan, Libya, Somalia,...

Lệnh nhập cảnh này bắt nguồn từ một sắc lệnh hành pháp do ông Trump ban hành vào ngày 20/1, yêu cầu Bộ Ngoại giao, Bộ An ninh Nội địa và Giám đốc Tình báo Quốc gia cùng nhau biên soạn một báo cáo để đánh giá "thái độ thù địch" của một số quốc gia đối với Mỹ và liệu họ có gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia hay không.

Thành viên của Trung tâm Chính sách Đối ngoại có trụ sở tại Anh, Andrew Gawthorpe cho biết, Lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump là "một phần trong hình ảnh của ông ấy" và là tín hiệu gửi đến nhóm chính trị của ông rằng, ông đang ngăn chặn "những người nước ngoài nguy hiểm" vào Mỹ.

Ông Trump nhiều lần tuyên bố trong chiến dịch tranh cử rằng, khi trở lại Nhà Trắng, ông sẽ "khôi phục lệnh cấm đi lại, ngừng tiếp nhận người tị nạn và đuổi những kẻ khủng bố ra khỏi đất nước chúng ta". Động thái mới nhất của ông cho thấy ông đang thực hiện lời hứa này.

Những điểm khác so với lệnh cấm năm 2017

Thực ra đây không phải là lần đầu tiên Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra lệnh cấm nhập cảnh và hạn chế đi lại đối với công dân nước ngoài. Năm 2017, ông Trump đã áp đặt lệnh cấm nhập cảnh đối với một số quốc gia trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của mình. Đây cũng là một trong những chính sách gây tranh cãi nhất trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Lệnh này ảnh hưởng đến du khách và người nhập cư ở nhiều quốc gia. Vậy so với lệnh cấm năm 2017 thì lệnh cấm mới này của ông Trump có gì khác?

Năm 2017, ngay khi lên nắm quyền, ông Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp với lý do an ninh quốc gia, cấm người dân từ 7 quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi, bao gồm Iraq, Iran, Libya, Syria, Somalia, Sudan và Yemen, nhập cảnh vào nước này. Sau đó, lệnh cấm được mở rộng hơn nữa để bao gồm cả Triều Tiên, Venezuela và các quốc gia khác.

Trong khi đó, lệnh cấm mới đã thêm một số quốc gia vào danh sách, trong đó có Afghanistan và Haiti. Triều Tiên không còn trong danh sách.

Lệnh cấm năm 2017 có hiệu lực ngay lập tức mà không có cảnh báo, gây ra tình trạng hỗn loạn tại các sân bay trên cả nước. Một lượng lớn hành khách đến từ các quốc gia bị cấm đã bị mắc kẹt tại sân bay, bao gồm sinh viên, học giả, doanh nhân, khách du lịch và người thăm thân.

Vào thời điểm đó, lệnh cấm này đã phải đối mặt với nhiều vụ kiện và đã được sửa đổi nhiều lần.

Mặc dù cuối cùng Tòa án Tối cao Mỹ đã phán quyết lệnh này là hợp hiến vào năm 2018, nhưng sau khi cựu Tổng thống Biden nhậm chức, ông đã bãi bỏ các hạn chế nhập cảnh có liên quan.

Lần này, lệnh cấm mới ban hành vào ngày 4/6 và sẽ có hiệu lực sau 5 ngày. Như vậy, nó đã tạo cho tất cả các bên một khoảng thời gian đệm để tránh sự hỗn loạn không cần thiết.

Ngoài ra, trước đó, chính quyền Mỹ đã nhiều lần đưa ra những lời nhắc nhở về kế hoạch này. Tháng 12 năm ngoái, nhiều trường đại học Mỹ đã cảnh báo sinh viên quốc tế rằng, ông Trump có thể ban hành lệnh cấm nhập cảnh sau khi nhậm chức. Vào thời điểm đó, có tin tức cho biết chính quyền Trump có thể không chỉ cấm công dân Myanmar, Triều Tiên và các quốc gia khác nhập cảnh vào nước này mà còn cả Trung Quốc và Ấn Độ, vì vậy, người ta khuyến cáo tất cả sinh viên và giảng viên quốc tế nên quay trở lại Mỹ trước khi ông Trump nhậm chức.

Giống như lệnh cấm năm 2017 và những chính sách khác của ông Trump, lệnh cấm nhập cảnh mới nhất cũng đang phải đối mặt với những thay đổi liên tục. Các quan chức Mỹ tiết lộ rằng, Nhà Trắng đã cân nhắc đưa thêm nhiều quốc gia vào lệnh cấm này.

Hồi tháng 3 năm nay, Bộ Ngoại giao Mỹ đã cân nhắc áp đặt các hạn chế về thị thực đối với công dân của 43 quốc gia. Ngoài các quốc gia mới nhất bị cấm nhập cảnh, danh sách còn bao gồm Triều Tiên, Nga, Belarus, Pakistan,..., nhưng mức độ hạn chế có sự khác biệt.

Ngoài ra, giống như lệnh cấm năm 2017, lệnh cấm mới nhất cũng dự kiến sẽ phải đối mặt với các thách thức pháp lý.

Ý kiến trái chiều xung quanh lệnh cấm

Lệnh cấm đi lại của ông Trump đã gây ra nhiều tranh cãi tại Mỹ cũng như trên thế giới. Những người ủng hộ tin rằng, điều này sẽ "khiến nước Mỹ an toàn trở lại" và ngăn chặn những kẻ khủng bố tiềm tàng và các mối đe dọa an ninh xâm nhập vào Mỹ. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến trái chiều cho rằng, lệnh sẽ không làm cho Mỹ an toàn hơn mà chỉ gây chia rẽ hơn và làm suy yếu vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ.

Ngay trong nội bộ nước Mỹ cũng có những luồng ý kiến khác nhau về lệnh cấm. Một số người Mỹ cho rằng, lệnh cấm này giúp bảo vệ an toàn cho nước Mỹ, nhưng hy vọng đó chỉ là biện pháp ngắn hạn.

Trong khi đó, nhiều nghị sĩ đảng Dân chủ tại Mỹ đã lên tiếng phản đối lệnh cấm. Nghị sĩ Pramila Jayapal cho rằng, lệnh cấm chỉ càng khiến nước Mỹ bị cô lập hơn trên trường quốc tế. Nghị sĩ Don Beyer cáo buộc Tổng thống Donald Trump "phản bội" các lý tưởng của các nhà lập quốc.

Về phía quốc tế, Bộ trưởng Nội vụ Venezuela chỉ trích chính sách của Mỹ, đồng thời cảnh báo công dân của mình rằng, việc sinh sống tại Mỹ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các tổ chức cứu trợ quốc tế và tái định cư người tị nạn cũng chỉ trích lệnh cấm mới của Mỹ. Liên minh châu Phi đã bày tỏ quan ngại về những tác động tiêu cực có thể phát sinh từ sắc lệnh này. Trong số các quốc gia bị cấm và hạn chế lần này có 7 quốc gia ở châu Phi.

Trong khi đó, một số quốc gia khác như Somalia cho biết sẵn sàng hợp tác để giải quyết mối quan ngại của phía Mỹ.

Bộ trưởng Thông tin của Sierra Leone - quốc gia Tây Phi nằm trong số 7 quốc gia phải đối mặt với lệnh hạn chế một phần, cũng cho biết quốc gia này cam kết hợp tác với chính quyền Mỹ để giải quyết các vấn đề liên quan.

Bộ trưởng thông tin Sierra Leone thừa nhận nước này bị đưa vào danh sách do tỷ lệ thị thực quá hạn cao bất thường ở cả hạng mục sinh viên và du khách.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai, ông Trump đã có những động thái mạnh mẽ nhằm thực hiện cam kết siết chặt nhập cư, bảo vệ an ninh cho nước Mỹ. Lệnh cấm và hạn chế nhập cư vào Mỹ lần này là một bước đi xa hơn để thực hiện cam kết này, bất chấp sự phản đối từ trong nước và quốc tế.  Điều này cũng thể hiện rõ tinh thần “Nước Mỹ trên hết” mà ông Trump luôn theo đuổi.