Leo vỉa hè, nhận 'phạt nguội'

Giờ cao điểm, vỉa hè biến thành đường tắt

Trong 10 giây đặt máy quay tại vỉa hè trên đường Nguyễn Xiển, phóng viên Đài Hà Nội đã ghi nhận tới 12 lượt xe máy leo lên vỉa hè - phần đường vốn dành cho người đi bộ. Mặc dù không phải giờ cao điểm, phương tiện lưu thông dưới lòng đường không xảy ra tình trạng ùn ứ, tuy nhiên xe máy vẫn liên tiếp nối đuôi nhau leo lên vỉa hè để di chuyển, biến phần đường dành cho người đi bộ như một làn xe thứ ba.

Vỉa hè - nơi vốn dành cho người đi bộ thì hàng chục xe máy lại bon bon, bóp còi inh ỏi, len lỏi giữa những người đang đi bộ đi làm, đi học. Nhiều người đã có thói quen đi ẩu hay chỉ vì vội muốn đi nhanh hơn mà bất chấp đi xe máy lên vỉa hè, thậm chí còn đi ngược chiều trên vỉa hè.

Còn tại tuyến đường Huỳnh Thúc Kháng, vỉa hè đang trong tình trạng tu sửa nguy hiểm nhưng vẫn không phải rào cản đối với các phương tiện xe máy. Nhiều phương tiện khi nhìn thấy máy quay đã rẽ vào ngõ.

Giao thông đô thị không chỉ là lòng đường mà còn là vỉa hè dành cho người đi bộ, người khuyết tật. Sự tắc nghẽn giao thông hay việc bị muộn giờ không bao giờ là lời bào chữa chính đáng cho hành vi lưu thông trên vỉa hè.

Thí điểm hệ thống camera lưu động phạt xe máy

Đi lên vỉa hè là một hành vi vi phạm cố ý của người tham gia giao thông, mục đích đôi khi chỉ vì muốn đi nhanh hơn một chút, không phải dừng chờ đèn đỏ. Tuy nhiên hành vi này không chỉ làm gia tăng thêm ùn tắc mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Để tăng cường hiệu quả trong việc phát hiện sớm, xử lý vi phạm kịp thời đối với các hành vi vi phạm luật giao thông, trong đó có đi lên vỉa hè, lực lượng CSGT Thủ đô đã và đang thí điểm triển khai hệ thống camera giám sát, xử lý lưu động. Đây là một hình thức mới bước đầu đem lại hiệu quả cao trong việc xử phạt vi phạm.

Tại khu vực đường Lê Quang Đạo kéo dài, dù đã có tới 5 làn xe, nhưng thực tế nhiều người lại tự ý mở thêm một lối đi mới - đó là vỉa hè. Ghi nhận vào khung thời gian cao điểm sáng, tình trạng xe máy nối đuôi nhau đi lên vỉa hè diễn ra công khai, tràn lan. Với họ, dù biết là vi phạm luật giao thông nhưng chỉ cần nhanh hơn là được.

Anh Vũ Văn Lợi (phường Yết Kiêu, Hà Đông) bao biện: "Biết là vi phạm nhưng vì vội nên tôi đi lên vỉa hè. Thấy mọi leo lên vỉa hè nên mình cũng leo theo".

Một người vi phạm kéo theo nhiều người vi phạm. Hiệu ứng đám đông xảy ra ngay cả trong khi tham gia giao thông. Để xử lý hiệu quả vấn nạn này, thời gian qua, lực lượng CSGT Hà Nội đã triển khai thí điểm hệ thống camera lưu động phạt nguội, với mục tiêu phát hiện sớm, xử lý kịp thời vi phạm. Việc ghi nhận bằng hệ thống giám sát giúp quá trình xử lý được minh bạch, thuận tiện hơn.

Liên tiếp nhiều ngày qua, lực lượng CSGT Hà Nội đã đồng loạt ra quân ghi hình xử lý vi phạm. Thống kê từ Phòng CSGT Công an thành phố, từ 15/5 đến nay, lực lượng chức năng đã xử lý hơn 8.500 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ, trong đó có hàng trăm trường hợp đi lên vỉa hè.

Đến hết ngày 14/10/2025, Phòng CSGT Hà Nội sẽ thường xuyên phối hợp với các tổ địa bàn tập trung tuần tra, ghi hình các hành vi vi phạm giao thông trên 8 tuyến và 20 nút giao trọng điểm tại Thủ đô. Ngoài ra, các đơn vị trên địa bàn còn áp dụng nhiều biện pháp khác để kiểm soát, xử lý người tham gia giao thông vi phạm như: bí mật ghi hình, tiếp nhận hình ảnh vi phạm qua các kênh trên mạng xã hội.

Xây dựng thói quen giao thông văn minh

Tình trạng xe máy nối đuôi nhau leo lên vỉa hè, len lỏi giữa dòng người đi bộ không còn là chuyện hiếm gặp tại các đô thị lớn. Hành vi tưởng chừng mang tính cá nhân - né tránh ùn tắc, lại gây ra những hệ lụy đáng lo ngại cho cộng đồng. Đằng sau những bánh xe vượt lên vỉa hè không chỉ là câu chuyện về ý thức giao thông, mà còn là hệ lụy của hạ tầng đô thị thiếu đồng bộ.

Nhiều tuyến phố tại Hà Nội còn chật hẹp, không có làn đường riêng cho xe máy. Trong khi đó, vỉa hè lại thường xuyên bị lấn chiếm để kinh doanh, hoặc xuống cấp, hư hỏng, khiến dòng giao thông ngày càng thêm rối ren.

Sự gia tăng nhanh chóng của phương tiện cá nhân mỗi năm, trong khi hạ tầng không phát triển kịp, khiến nhiều người dân bất chấp quy định để đi xe máy lên vỉa hè.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng: "Như Hà Nội, phải đảm bảo 20-25% diện tích tự nhiên dành cho hệ thống đường giao thông. Nhưng từ khi quy hoạch 2011 đến nay, chúng ta cũng có làm nhiều, có thành tựu nhưng mà còn thấp hơn, chưa bằng một nửa so với thông thường kinh nghiệm mà các nước đã làm".

Rõ ràng, để lập lại trật tự giao thông, bên cạnh việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, cần đẩy nhanh việc hoàn thiện hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là tại các đô thị lớn. Đồng bộ giao thông không chỉ là vấn đề quy hoạch mà còn là cách giữ gìn sự văn minh, trật tự trên mỗi tuyến phố.

Giao thông văn minh - ưu tiên người đi bộ

Trong thời hiện đại, một hệ thống giao thông văn minh không chỉ được đánh giá qua số lượng ô tô, các con đường cao tốc hoành tráng hay mạng lưới tàu điện ngầm phức tạp, mà còn thể hiện ở cách ứng xử với người đi bộ - nhóm yếu thế nhất trên đường phố.

Ở các quốc gia tiên tiến, việc bảo vệ người đi bộ không chỉ là lời kêu gọi đạo đức mà đã trở thành quy định pháp lý bắt buộc và được thực thi nghiêm ngặt. Tại Đan Mạch, luật giao thông quy định tài xế phải dừng xe ngay khi người đi bộ đã đặt chân lên vạch kẻ đường. Hành vi “không nhường quyền ưu tiên” hoặc “không dừng lại tại vạch kẻ đường khi có người đi bộ” sẽ bị phạt đến 2.000 Krone Đan Mạch (khoảng 7 triệu đồng). Mức phạt này khiến các tài xế tại các thành phố lớn phải cân nhắc kỹ trước khi vi phạm, nhất là ở các thành phố lớn.

Thủ đô Oslo của Na Uy áp dụng mức phạt lên tới 6.800 Krone Na Uy (khoảng 15 triệu đồng) đối với hành vi không nhường đường cho người đi bộ. Nhờ đó, thành phố này từng ghi nhận kỷ lục không có người đi bộ nào tử vong do tai nạn giao thông trong năm 2019.

Singapore, đất nước nổi tiếng với kỷ cương giao thông, không chỉ phạt tiền khoảng 500 đô la Singapore (9 triệu đồng) mà còn trừ từ 6 đến 8 điểm trên giấy phép lái xe tại các khu vực đặc biệt như trường học hoặc nơi có nhiều người cao tuổi. Thậm chí tài xế có thể bị truy tố hình sự hoặc bị phạt tù khi không nhường đường, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.

Nếu luật pháp là hàng rào bảo vệ, thì hạ tầng chính là nền móng tạo nên một không gian an toàn và thân thiện với người đi bộ.

Copenhagen, Đan Mạch, thủ đô của xe đạp và người đi bộ, đã phát triển hơn 400 km làn xe đạp và phố đi bộ Stroget dài 1,1 km hoàn toàn cấm xe cơ giới. Những cây cầu như Cykelslangen (cầu Rắn) được thiết kế riêng cho người đi bộ và xe đạp, giảm xung đột với phương tiện cơ giới và tạo cảm giác an toàn tuyệt đối.

Tại Oslo, Na Uy khu vực trung tâm rộng 1,3 km² đã loại bỏ hoàn toàn ô tô, nhường chỗ cho người đi bộ với các cầu vượt, hầm đi bộ hiện đại, cùng hệ thống biển báo thông minh cảnh báo tài xế.

Tại Singapore, cơ quan Giao thông Đường bộ (LTA) cho biết, từ năm 2025, 10 khu vực dân cư sẽ được cải tạo thành các tuyến đường ưu tiên cho người đi bộ và người đi xe đạp. Các cải tiến bao gồm: vạch qua đường nâng cao, kéo dài thời gian đèn xanh cho người đi bộ, bề mặt đường sơn màu xanh lá cây để nhắc nhở tài xế giảm tốc độ, lắp đặt gờ giảm tốc và thiết kế giao lộ không rào cản. Các khu vực được chọn dựa trên lưu lượng người đi bộ cao và gần các tiện ích công cộng như chợ, trường học và nhà ga.

Vancouver, Canada cũng có những khu vực như Granville Island cấm xe cơ giới hoàn toàn, kết hợp với hệ thống biển báo cho người đi bộ phủ khắp thành phố.

Trong khi đó, Stockholm, Thụy Điển với hơn 200 km đường đi bộ và hệ thống giao thông thông minh đã giúp giảm thiểu đáng kể các vụ tai nạn, nhất là tại các khu phố đông đúc.