Elon Musk thắng đậm trong chiến dịch ủng hộ ông Trump

Khoản đầu tư lớn của Elon Musk

Sự ủng hộ của tỷ phú công nghệ Elon Musk được xem là có tính chất quyết định đối với chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử vừa qua. Hồ sơ liên bang cho thấy ông Musk đã đóng góp ít nhất 119 triệu đô la cho một nhóm ủng hộ ông Trump và liên tục ca ngợi cựu Tổng thống vào giai đoạn cuối quan trọng của chiến dịch tranh cử. Hoạt động chính trị của tỷ phú Musk phản ánh một chiến lược rộng hơn nhằm bảo vệ các công ty của ông khỏi quy định bất lợi và tăng cường sự hỗ trợ của chính phủ. Các công ty của ông Musk đang thực thi một chiến lược nhằm tận dụng tối đa mối quan hệ ngày càng sâu sắc của ông với Tổng thống đắc cử Trump, bởi các hoạt động kinh doanh của Elon Musk - từ xe điện Tesla đến tên lửa SpaceX và chip não Neuralink - phụ thuộc rất nhiều vào quy định, trợ cấp hoặc chính sách của chính phủ.

Tỷ phú Elon Musk đã ủng hộ ông Trump từ ngày 13 tháng 7, khi ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa bị bắn sượt tai trong một vụ ám sát không thành ở Pennsylvania. Sau đó, ông Trump phải đối mặt với một thách thức lớn, khi Phó Tổng thống Kamala Harris thay thế Tổng thống Joe Biden làm ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ.

Sự trợ giúp tài chính rộng rãi của Elon Musk đã tiếp sức cho ông Trump vào thời điểm khó khăn đó. Trong đêm bầu cử, ông Musk có mặt cùng với ông Trump tại câu lạc bộ Mar-a-Lago ở Florida, và ông Trump gọi Elon Musk là "ông trùm hiệu quả" của chính quyền.

Tỷ phú Elon Musk đã hứa trao tặng 1 triệu đô la cho những người ký vào bản kiến nghị ủng hộ Tu chính án thứ nhất và thứ hai đảm bảo quyền tự do ngôn luận và quyền mang vũ khí. Người trúng thưởng được lựa chọn ngẫu nhiên. Tấm séc thứ hai trị giá 1 triệu đô la như vậy được trao cho một người phụ nữ tại một sự kiện ở Pittsburgh vào ngày 20 tháng 10. Để đủ điều kiện nhận 1 triệu đô la, những người ký vào bản kiến nghị phải là cử tri đã đăng ký và sống tại một trong bảy tiểu bang dao động: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Bắc Carolina, Pennsylvania và Wisconsin.

Thống đốc Đảng Dân chủ của Pennsylvania, Josh Shapiro, đã kêu gọi cơ quan thực thi pháp luật điều tra Musk vì lời hứa này, nhưng không cản trở được ông Musk cho cử tri tiền.

Ông Musk từng xây dựng hình ảnh của mình chủ yếu xoay quanh cuộc chiến chống biến đổi khí hậu bằng cách chế tạo ô tô điện để giảm ô nhiễm và tên lửa có thể giúp con người rời Trái đất khi nơi đây không còn phù hợp cho sự sống.

Sự tham gia chính trị ngày càng tích cực của bản thân có thể đưa đế chế công nghiệp của ông vào một vị thế như thời hoàng kim, khi những ông trùm trong ngành như J.P. Morgan và John D. Rockefeller nắm quyền kiểm soát rộng rãi đối với chính sách của chính phủ có tác động đến doanh nghiệp và tài sản của họ.

Quyền lực ngày càng tăng của ông Musk đã khiến những người ủng hộ ông phấn khích, trong đó có Shervin Pishevar, một nhà đầu tư mạo hiểm đã đầu tư vào SpaceX. Ông cho biết việc cắt giảm quy định sẽ đẩy nhanh nỗ lực của SpaceX trên hành trình đến sao Hỏa.

Thu về lợi ích khổng lồ

Sự thăng tiến trên chính trường của tỷ phú Elon Musk bắt đầu diễn ra sau những thất thế dưới thời chính quyền Tổng thống Biden. Ví dụ, Tesla đã không được mời tham dự Hội nghị thượng đỉnh về xe điện vào tháng 8 năm 2021 tại Nhà Trắng. Điều đó khiến ông Musk chuyển hướng ủng hộ chủ nghĩa dân túy cánh hữu của ông Trump. Có lẽ không một nhà lãnh đạo doanh nghiệp nào ủng hộ ứng cử viên Donald Trump nhiều hơn ông Elon Musk. Đổi lại, tỷ phú này và đế chế kinh doanh của ông sẽ thu về những thành quả to lớn về cả kết quả kinh doanh và vị thế chính trị.

Chiến thắng của ông Trump cũng là chiến thắng của công ty đại chúng lớn của Elon Musk, Tesla (TSLA), cổ phiếu của hãng sản xuất xe điện của ông tăng 13% ngay lập tức  khi thị trường mở cửa và đóng cửa giao dịch thường kỳ tăng gần 15%, nâng giá trị của 411 triệu cổ phiếu Tesla mà Musk sở hữu lên hơn 15 tỷ đô la, tương đương với mức lợi nhuận khủng, hơn 12.000% so với số vốn 119 triệu đô la mà ông đã chi ra cho ứng viên Donald Trump.

Tuy nhiên, vận may của Tesla có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào cách ông Trump xử lý nhiều loại trợ cấp, chính sách và chương trình quản lý khác nhau dành cho xe điện và xe tự hành. Ông Musk hiện có khả năng bảo vệ các doanh nghiệp xe điện cho dù xưa nay Đảng Cộng hòa vốn phản đối xe điện – và ông Trump chế giễu chính sách xe điện của Tổng thống Biden trong chiến dịch tranh cử.

Ông Trump đã công khai tỏ thái độ không ủng hộ xe điện, nói rằng chúng quá đắt, phạm vi hoạt động hạn chế và sẽ phá hủy việc làm và ngành công nghiệp ô tô của Mỹ. Đặc biệt là việc cắt giảm, nếu không muốn nói là chấm dứt hỗ trợ của liên bang cho xe điện.

Dưới thời Tổng thống Biden, chính phủ đã dành sự hỗ trợ đáng kể cho việc chế tạo và mua xe điện, bao gồm hàng tỷ đô la tiền vay để khuyến khích các nhà sản xuất ô tô đầu tư vào các nhà máy chế tạo xe điện và pin tại Mỹ, hỗ trợ các trạm sạc và khoản tín dụng thuế 7.500 đô la cho nhiều người mua xe điện.

Nhiều chuyên gia trong ngành tin rằng ông Trump sẽ chấm dứt các chương trình đó. Hoặc nếu Trump có Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát, ông có thể thông qua luật để xóa bỏ hoàn toàn tín dụng.

Đối với Tesla, mục tiêu của tỷ phú Musk bao gồm vận động để Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường bộ Quốc gia Mỹ (NHTSA), hoãn thực thi các quy định liên quan đến sự an toàn của "Chế độ lái tự động" và "Lái xe hoàn toàn tự động". Một nguồn thạo tin cho biết: "Trọng tâm chính của Musk trong bốn năm tới sẽ là hủy bỏ lệnh thực thi".

Ông Musk cũng có thể thúc đẩy việc quản lý có lợi cho xe tự hành và xe taxi robot mà Tesla đang lên kế hoạch. Để có lợi cho công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo mới xAI của mình, Elon Musk có thể định hình các quy tắc mới hoặc thúc đẩy thành lập một cơ quan mới.

Tháng trước, ông Musk cho biết ông dự kiến sẽ triển khai xe Tesla không người lái ở California và Texas vào năm tới và vào năm 2026 bắt đầu sản xuất một chiếc "Cybercab" hoàn toàn tự động không có vô lăng hoặc bàn đạp.

Không có quy định toàn quốc nào quản lý cách triển khai xe tự hành. Điều đó có nghĩa là các nhà khai thác phải thực thi các quy định khác nhau ở mỗi tiểu bang. Ông Musk ủng hộ một quy trình phê duyệt ở cấp liên bang.

Brian Mulberry, Giám đốc danh mục đầu tư khách hàng tại Zacks Investment Management, một nhà đầu tư của Tesla, cho rằng một bộ quy định thống nhất, hợp lý về xe tự hành sẽ là một trong những chính sách mà ông Musk thúc đẩy đầu tiên. Ông cho biết một "Bộ Giao thông Vận tải liên bang tinh gọn hơn đưa ra các hướng dẫn hợp lý" sẽ tạo cho Tesla "không gian để chứng minh" cho sự an toàn của công nghệ.

Tại công ty khởi nghiệp cấy ghép não Neuralink của mình, ông Musk từ lâu đã phàn nàn rằng quy trình phê duyệt của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đã làm chậm quá trình cấy ghép thiết bị vào người. Ông Musk có thể sử dụng ảnh hưởng ngày càng tăng của mình trong chính quyền Trump để cắt giảm một số thủ tục phê duyệt liên quan đến an toàn trong quy trình đó.

Tuy nhiên, ông Musk có thể sẽ gặp phải một số bất lợi. Theo nhà phân tích Ives, vấn đề lớn hơn mà Tesla phải đối mặt là nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại lần hai giữa Mỹ với Trung Quốc trong nhiệm kỳ của Trump: "Trump sẽ cứng rắn hơn nhiều với Trung Quốc và khi đó, những thứ tiêu cực có thể lấn át các mặt tích cực với Tesla. Nhà máy ở Thượng Hải có tầm quan trọng đặc biệt đối với doanh thu và lợi nhuận toàn cầu của Tesla. Hơn 40% đơn hàng của hãng đến từ thị trường Trung Quốc. Tesla sẽ bị cuốn vào trận chiến".

Quyền lực gia tăng

Một doanh nghiệp lớn khác của Musk, SpaceX, có vị trí đặc biệt cho dù ai thắng cử. Đối thủ cạnh tranh chính của họ, Boeing, đang gặp vấn đề nghiêm trọng với tàu vũ trụ mà NASA đã ký hợp đồng để đưa các phi hành gia đến và đi từ Trạm vũ trụ quốc tế. Mạng xã hội X đã bị chỉ trích rộng rãi, đặc biệt là từ phía Đảng Dân chủ, vì đã phát tán thông tin sai lệch. Nhưng nó không bị đóng cửa hoặc bị cản trở, ngay cả dưới thời Tổng thống Biden, và chính quyền Trump mới có thể cũng sẽ không có bất kỳ hành động nào để xử lý, bởi sức mạnh của các doanh nghiệp này quá lớn và đang ngày càng lớn hơn về cả kinh tế và chính trị.

Cho dù ai thắng cử vào Nhà Trắng, SpaceX của Musk dự kiến sẽ tiếp tục thu về hàng tỷ đô la mỗi năm từ các hợp đồng của chính phủ, bao gồm cả với Bộ Quốc phòng và NASA. Hiện tại, công ty là lựa chọn duy nhất để vận chuyển các phi hành gia của NASA đến và đi từ Trạm vũ trụ quốc tế, do tàu vũ trụ Starliner của Boeing gặp trục trặc.

Theo dữ liệu của chính phủ, SpaceX có 3,6 tỷ đô la hợp đồng với các cơ quan liên bang trong năm nay và con số đó đã tăng lên hàng năm dưới thời chính quyền Biden, bất chấp mối quan hệ không mấy tốt đẹp của họ. Công ty SpaceX của Elon Musk đã trở thành chỗ dựa không thể thiếu được của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ NASA.

Một quan chức liên bang giấu tên cho biết NASA và các cơ quan khác thường cố gắng tránh gây mất lòng công ty. "NASA cần SpaceX nhiều hơn SpaceX cần NASA". NASA đã đầu tư hơn 15 tỷ đô la vào SpaceX. SpaceX cũng đang phát triển riêng một mạng lưới gồm hàng trăm vệ tinh do thám với một cơ quan tình báo Mỹ.

Một cuộc điều tra của Reuters năm ngoái đã ghi nhận ít nhất 600 trường hợp công nhân bị thương tại các cơ sở của SpaceX trên toàn quốc và phát hiện ra rằng công ty tên lửa của Musk đã bỏ qua các quy định về an toàn và các thông lệ tiêu chuẩn. Tỷ lệ công nhân bị thương tại các cơ sở của SpaceX cũng tiếp tục vượt quá mức trung bình của ngành vào năm ngoái, theo đánh giá của Reuters về dữ liệu an toàn.

Cả NASA và OSHA, cơ quan quản lý an toàn của công nhân, đều không có hành động thực thi đáng kể nào đối với SpaceX về các trường hợp công nhân bị thương và các vi phạm báo cáo liên quan. NASA từ chối bình luận về ảnh hưởng tiềm tàng của ông Musk sau khi ông Trump thắng cử.

Và ông cho biết ước mơ biến sao Hỏa thành địa chỉ có thể trở thành hiện thực dưới thời ông Trump, người đã lên tiếng ủng hộ ý tưởng đưa con người du hành lên sao Hỏa mạnh mẽ hơn bà Harris. SpaceX và chính phủ liên bang có thể sẽ hợp tác chặt chẽ hơn trong dự án này.

Tỷ phú Elon Musk đã đồng ý làm việc với chính quyền mới của Tổng thống đắc cử Trump để lãnh đạo một ủy ban nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của chính phủ. Có lẽ sau khi thành công ở các lĩnh vực đi tiên phong như xe điện, mạng xã hội và vũ trụ, ông Elon Musk đang công khai lấn sân sang lĩnh vực chính trị. Sinh ra ở Nam Phi, ông không thể tranh cử Tổng thống Mỹ, nhưng với tư cách là công dân Mỹ, ông có thể ứng cử vào một chức vụ nào đó. Thậm chí, ông cũng có thể chỉ cần tác động đến chính sách thông qua các mối quan hệ của mình với tổng thống đắc cử.