ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Việc đánh thuế trên doanh thu đối với những hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến 1 tỷ đồng mỗi năm có thể là một gánh nặng. Nguyên nhân là do lợi nhuận của họ thường rất mỏng, đặc biệt là trong lĩnh vực bán lẻ. Vậy, câu hỏi đặt ra là: Để công bằng, chúng ta có nên đánh thuế hộ kinh doanh dựa trên lợi nhuận, để đảm bảo họ chỉ phải đóng thuế thu nhập khi thực sự có lãi?

Câu trả lời hợp lý nhất trong thời kỳ hiện tại là không. Mặc dù việc chuyển từ hình thức thuế khoán sang đánh thuế dựa trên doanh thu thực tế có thể gây ra nhiều băn khoăn, nhưng về nguyên tắc, đây vẫn là một bước đi cần thiết. Vấn đề quan trọng nằm ở chỗ chúng ta sẽ áp dụng ở mức nào, và với ngành nghề nào.

Hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh là những hình thức kinh doanh có phần thô sơ, đơn giản. Việc ghi chép sổ sách, giấy tờ ở mô hình này được đơn giản hóa để phù hợp với trình độ và nguồn lực của phần lớn các chủ hộ kinh doanh.

Nếu bắt buộc phải đánh thuế họ dựa trên lợi nhuận thay vì doanh thu, mỗi hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện việc kê khai chi phí một cách chi tiết, đầy đủ và tuân thủ rất nhiều quy định phức tạp. Bởi để tính được lợi nhuận, họ phải có số liệu chính xác về doanh thu và tất cả các loại chi phí. Khi đó, việc tuân thủ các quy định về thuế sẽ trở thành một thách thức vô cùng lớn đối với họ.

Thách thức này không chỉ dành riêng cho các hộ kinh doanh. Đây là một thách thức lớn đối với cả các cơ quan thuế, bởi họ sẽ phải đối mặt với một khối lượng công việc khổng lồ để kiểm tra, xác minh tính hợp lệ của các khoản chi phí đó.

Tuy nhiên, việc đánh thuế trên doanh thu không có nghĩa là cơ quan thuế không cần quan tâm đến tỷ suất lợi nhuận của các hộ kinh doanh. Đánh thuế trên doanh thu thực chất là cách tạo điều kiện để các hộ kinh doanh có thể tuân thủ pháp luật về thuế một cách dễ dàng nhất. Nhưng để họ tuân thủ một cách tự nguyện, mức thuế suất phải thực sự phù hợp. Tức là, khi xây dựng biểu thuế, cơ quan thuế phải tính toán và xem xét đến tỷ suất lợi nhuận thường thấy của từng ngành nghề.

Ví dụ, với ngành bán lẻ, lợi nhuận thực tế rất mỏng, thường chỉ dao động từ 7% đến 10% trên doanh thu, mức thuế suất đánh vào sẽ phải được cân nhắc như thế nào để không tạo gánh nặng quá lớn. 

Hay với mảng cho thuê nhà đất, cửa hàng, kho bãi, cơ quan thuế cần tính toán đủ các chi phí vốn mà chủ sở hữu đã bỏ ra, không thể chỉ dựa vào số tiền họ thu về hàng tháng. Để có được một tài sản cho thuê, họ đã phải vay vốn, phải trả lãi cho ngân hàng, phải đầu tư sửa chữa, nâng cấp hạ tầng... Suy cho cùng, nếu mức thuế đánh vào doanh thu cho thuê nhà đất, cửa hàng kho bãi quá cao, gánh nặng đó cũng sẽ bị dồn vào người đi thuê, người mua hàng và cuối cùng là gây áp lực lên lạm phát chung.

Với các hộ kinh doanh có nguồn lực lao động mỏng và trình độ kế toán hạn chế, việc đánh thuế trên doanh thu là một giải pháp tốt. Bởi vì luôn có một con đường khác cho họ: nếu họ cảm thấy quá thiệt thòi khi bị đánh thuế trên doanh thu, họ hoàn toàn có thể lựa chọn chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp để được tính thuế trên lợi nhuận.

Nhiều người sẽ ủng hộ việc đánh thuế trên doanh thu đối với các hộ kinh doanh. Tuy nhiên, đây là thời điểm thích hợp, nhân lúc ngành thuế đang có những thay đổi mang tính bước ngoặt, cả ngành thuế và cộng đồng người kinh doanh hãy cùng hướng đến một đích đến. Mục tiêu là tìm ra một phương án tối ưu, không chỉ về hình thức đánh thuế, quan trọng hơn là về các mức thuế suất hợp lý. Một chính sách thuế hợp lòng dân sẽ là liều thuốc hiệu quả nhất, giúp giảm thiểu các trường hợp khai gian, trốn thuế.