Thời gian vàng cứu hộ nạn nhân động đất đã khép lại

Lực lượng cứu hộ vẫn đang tuyệt vọng tìm kiếm những người còn mắc kẹt dưới các đống đổ nát sau hơn ba ngày kể từ khi trận động đất mạnh 7,7 độ làm rung chuyển Myanmar, gây ra hậu quả thảm khốc tại quốc gia Đông Nam Á. Cơn địa chấn cũng làm đổ sập các tòa nhà ở thủ đô Bangkok của Thái Lan và ảnh hưởng đến các tỉnh lân cận của Trung Quốc.

72 giờ đầu tiên sau trận động đất được coi là thời gian vàng để tiếp cận các nạn nhân bị vùi dưới đống đổ nát. Sau thời gian này, cơ hội sống sót khi không có nguồn nước sẽ giảm đi nhanh chóng.

Các nhà chức trách xác nhận, đến nay trận động đất đã khiến hơn 2.000 người thiệt mạng ở Myanmar. Các chuyên gia lo ngại số người tử vong trên thực tế còn cao hơn thế.

Thiệt hại trên diện rộng đã được báo cáo sau khi cơn địa chấn khiến hàng loạt cây cầu và tòa nhà sụp đổ. Tại thủ đô Bangkok của Thái Lan, các nhà chức trách vẫn đang cố gắng giải cứu hàng chục người được cho là bị mắc kẹt dưới đống đổ nát của một tòa nhà cao tầng đang trong quá trình xây dựng.

Tâm chấn được ghi nhận tại vùng Sagaing miền Trung Myanmar, gần cố đô Mandalay, nơi sinh sống của khoảng 1,5 triệu người, cũng như nhiều quần thể đền thờ và cung điện lịch sử.

Theo các quan chức địa phương, hầu hết những người sống ở tâm chấn của trận động đất đã bị cô lập sau vụ sập một cây cầu quan trọng bắc qua sông Irrawaddy. Trong khi đó, các nhóm cứu hộ quốc tế và viện trợ nước ngoài đã bắt đầu đến Myanmar sau khi chính quyền quân sự nước này đưa ra lời kêu gọi hỗ trợ.

Trận động đất xảy ra hôm 28/3 được coi là thảm họa thiên nhiên thảm khốc nhất tại Myanmar trong nhiều thập kỷ. Chính quyền quân sự Myanmar đã thông báo tổ chức quốc tang một tuần để tưởng nhớ các nạn nhân.

Tổn thất lớn về người

Theo chính quyền quân sự Myanmar, đến nay trận động đất hôm 28/3 đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 2.056 người và khiến khoảng 3.900 người bị thương; gần 270 người khác vẫn mất tích.

Theo ước tính của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), số người chết cuối cùng còn có thể vượt quá 10.000 người.

Tại Bangkok, cách tâm chấn hàng trăm dặm, ít nhất 19 người đã thiệt mạng. Trong số đó, 12 người tử vong khi một tòa nhà đang xây dựng bị sập trong vài phút, khiến hàng chục người bị mắc kẹt dưới đống đổ nát. Các nhà chức trách cho biết có 7 trường hợp tử vong được báo cáo ở những địa điểm khác tại thủ đô.

Các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ đang diễn ra tại Bangkok khi vẫn còn khoảng hơn 70 người mất tích. Các gia đình đang tập trung tại địa điểm tòa nhà cao tầng bị sập để tìm kiếm bất kỳ tin tức nào về người thân của họ.

“Tôi đã gọi vô số lần cho chồng tôi, người bị mắc kẹt bên trong. Có lẽ khoảng 100 đến 200 cuộc gọi mỗi ngày, nhưng không có cuộc gọi nào được bắt máy”, cô Kannika Noommisri nói với Reuters.

Trận động đất này là trận động đất mạnh nhất xảy ra tại Myanmar kể từ sau trận động đất mạnh 7,9 độ vào năm 1912 tại Taunggyi, một thành phố cũng ở miền Trung Myanmar.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), sau trận động đất ban đầu, hàng loạt dư chấn tiếp tục xảy ra trong suốt những ngày qua, trong đó cơn mạnh nhất có cường độ 6,7 xảy ra cũng trong ngày 28/3.

Mức độ tàn phá chưa từng thấy tại châu Á trong hơn một thế kỷ

Trận động đất hôm 28/3 đã tàn phá Myanmar với mức độ “chưa từng thấy ở châu Á trong hơn một thế kỷ”, theo một quan chức của Liên đoàn Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế (IFRC).

Phát biểu với CNN từ Yangon, bà Marie Manrique, điều phối viên chương trình Myanmar của IFRC cho biết, hiện chỉ còn “một cơ hội nhỏ nhoi” để tiếp cận những người bị mắc kẹt dưới đống đổ nát.

Một phụ nữ ở Mandalay nhớ lại: “Động đất rất mạnh và xảy ra rất nhanh. Một phần của bức tường đổ sập xuống bà tôi đang ngồi gần đó, chôn vùi đôi chân của bà trong đống đổ nát và những mảnh vỡ”.

Một cựu luật sư của thành phố cũng cho biết, ba thành viên trong gia đình vợ ông đã thiệt mạng trong trận động đất.

Trận động đất cũng phá hủy một số nhà thờ Hồi giáo của thành phố, nơi có rất đông người đến cầu nguyện vào thứ Sáu, một người đàn ông cho biết.

Kể từ khi trận động đất xảy ra, việc liên lạc với người dân Myanmar, trong đó có người dân Mandalay bị cắt đứt - khiến việc đánh giá mức độ thiệt hại thực sự khó khăn.

Save the Children, một tổ chức phi chính phủ cung cấp viện trợ tại các khu vực bị ảnh hưởng đã chia sẻ lời kể của một người dân ở bang Shan, nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn địa chấn: “Nhiều trẻ em và người già bị chóng mặt và ngất xỉu... Trận động đất cực kỳ mạnh và tất cả chúng tôi đều bị sốc. Trẻ nhỏ khóc và la hét vì sợ hãi. Hiện tại người dân ở đây đang rất cần thực phẩm và nước uống".

Ở phía Nam, các thị trấn Nyaungshwe, Kalaw và Pinlaung nằm trong số những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của trận động đất.

Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên hợp quốc (OCHA), “hàng nghìn người đang phải ngủ qua đêm trên đường phố do nhà cửa bị hư hại và phá hủy hoặc vì lo sợ động đất sẽ tiếp tục xảy ra”.

Tại Naypyitaw, thủ đô quân sự của Myanmar, nằm cách Mandalay 257 km về phía Nam, một bệnh viện ba tầng đã bị sập một phần, khiến nhiều bệnh nhân bị kẹt dưới đống đổ nát, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc. Khoảng 40 giờ sau trận động đất, đội cứu hộ Trung Quốc đã giải cứu được một người khỏi đống đổ nát.

Tính đến ngày 30/3, đã có gần 1.700 ngôi nhà, 670 tu viện, 60 trường học và 3 cây cầu bị hư hại, trong khi có những lo ngại về sự an toàn của cấu trúc các đập lớn, OCHA cho biết. Cơ quan này cũng ghi nhận thiệt hại đối với các bệnh viện, trường đại học và các tòa nhà lịch sử và công cộng.

Cây cầu bắc qua sông Irrawaddy hùng vĩ gần Mandalay đã bị phá hủy, hầu hết mọi đoạn của cây cầu đều bị sập hoàn toàn hoặc một phần.

Po Po, một giáo viên ở thành phố Sagaing nói: “Cây cầu Sagaing cũ đã bị phá hủy trong khi cây cầu mới không còn sử dụng được nữa, khiến việc cứu trợ từ các thành phố khác gặp nhiều khó khăn”.

Tính đến ngày 30/3, lực lượng cứu hộ đã giải cứu được 36 người sống sót khỏi các tòa nhà bị sập trên khắp khu vực Sagaing.

“Các thi thể vẫn bị kẹt dưới đống đổ nát và những thi thể đã được tìm thấy vẫn chưa được chôn cất, phát tán mùi hôi thối, gây ra những rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe”, tuyên bố từ Đơn vị Liên bang Sagaing Hluttaw cho biết.

Viện trợ nước ngoài

Một số quốc gia đã triển khai nguồn lực để hỗ trợ các hoạt động cứu hộ và cứu trợ sau khi các nhà lãnh đạo quân sự Myanmar yêu cầu giúp đỡ.

Một nhóm cứu hộ Trung Quốc là lực lượng quốc tế đầu tiên đến được Yangon, thành phố lớn nhất Myanmar vào sáng 29/3, đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV cho biết. Bắc Kinh cũng cam kết viện trợ nhân đạo 13,8 triệu USD cho Myanmar.

Nga cũng triển khai nhóm chuyên gia, bao gồm các đội chó nghiệp vụ, bác sĩ gây mê và nhà tâm lý học tới hỗ trợ Myanmar.

Anh, Ireland và Australia cho biết sẽ dành cho Myanmar các gói viện trợ nhân đạo có tổng giá trị hơn 20 triệu USD.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi trận động đất vừa qua là thiên tai khủng khiếp và tuyên bố rằng, Mỹ sẽ gửi viện trợ. Ấn Độ, Singapore, Malaysia và Hồng Kông (Trung Quốc) cũng cam kết hỗ trợ Myanmar.

Bộ Ngoại giao Việt Nam đã quyết định hỗ trợ khẩn cấp đồ cứu trợ theo đề nghị của Myanmar và viện trợ 300.000 USD giúp Myanmar khắc phục hậu quả động đất.

Liên hợp quốc đã công bố cam kết viện trợ ngay lập tức 5 triệu USD cho Myanmar và cho biết đang huy động các đội cứu trợ. Tuy nhiên, các lực lượng cứu hộ tại Myanmar đang phải đối mặt với một nhiệm vụ hết sức khó khăn trong bối cảnh đường sá bị phá hủy, đổ nát và mất thông tin liên lạc, theo Liên hợp quốc. OCHA cho biết, tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng các nguồn cung cấp y tế - bao gồm bộ dụng cụ chấn thương, túi máu, thuốc gây mê và các thiết bị hỗ trợ - cũng làm phức tạp các nỗ lực cứu trợ.

Theo OCHA, các nhân viên y tế tại chỗ đang phải vật lộn để tiếp nhận dòng người bị thương. IFRC đã phát động lời kêu gọi khẩn cấp 100 triệu franc Thụy Sĩ (113 triệu USD) để cứu trợ tại Myanmar trong hai năm tới.

“Nhu cầu hỗ trợ rất cấp thiết”, ông Alexander Matheou, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại IFRC cho biết trong một thông cáo báo chí ngày 30/3.

Tại sao trận động đất này lại có sức tàn phá như vậy?

Myanmar nằm trên vành đai động đất đang hoạt động, nhưng nhiều trận động đất thường xảy ra ở những khu vực thưa dân cư, không phải ở các thành phố lớn như trong trận động đất ngày 28/3.

USGS và trung tâm khoa học địa chất GFZ của Đức cho biết, trận động đất này ở độ sâu 10 km xảy ra ngay bên dưới chân của 1,2 triệu người sống tại thành phố Mandalay của Myanmar và các khu định cư xung quanh.

Theo các chuyên gia, các trận động đất nông thường có xu hướng gây nhiều thiệt hại hơn. Năng lượng giải phóng từ trận động đất tương đương với 334 quả bom nguyên tử, một nhà địa chất nói với CNN, cảnh báo rằng dư chấn có thể kéo dài trong nhiều tháng.

Các chuyên gia địa chấn cho biết, Myanmar nằm trên đới đứt gãy Sagaing, nơi thường xuyên xảy ra các trận động đất mạnh. Ông Brian Baptie, nhà địa chấn học thuộc Cơ quan Khảo sát Địa chất Anh nhận định rằng, một đoạn dài 200 km của đới đứt gãy đã bị trượt trong vòng hơn một phút, với mức độ dịch chuyển lên tới 5 mét ở một số điểm.

Vì hầu hết các tòa nhà trong khu vực được làm bằng gỗ hoặc gạch xây không gia cố nên chúng rất dễ bị hư hại do động đất.