Thổ Nhĩ Kỳ: Phát hiện mới hé lộ thời kỳ đồ đá
Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đã công bố hàng chục phát hiện mới tại một địa điểm khảo cổ lớn ở Đông Nam nước này.
Các phát hiện này mang lại những hiểu biết mới về một khu vực được xem là minh chứng cho quá trình chuyển đổi của loài người từ săn bắt – hái lượm sang các xã hội định cư cách đây hơn 11.000 năm.
Trên một cao nguyên nhìn ra vùng đất được coi là “cái nôi của văn minh”, Di sản UNESCO Gobekli Tepe và Karahantepe đang thay đổi hiểu biết của giới khảo cổ về thời tiền sử.
Khoảng 30 hiện vật đã được công bố, gồm tượng người và động vật, đồ gốm, vòng cổ và hạt chuỗi – trong đó có một hạt chuỗi hình người. Đáng chú ý nhất là một bức tượng có biểu cảm gợi hình ảnh người đã khuất, được các nhà khảo cổ đánh giá là phát hiện độc nhất về nghi thức tang lễ và biểu tượng trong cộng đồng thời kỳ đồ đá mới.
Ông Mehmet Nuri Ersoy, Bộ trưởng Văn hóa và Du lịch Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết: “Bức tượng Sayburc mang đến một góc nhìn độc đáo về mối quan hệ của con người tiền sử với cái chết, khám phá các tập tục chôn cất, thực hành liên quan đến hộp sọ cũng như các nghi lễ tang ma.”
Bộ trưởng Văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ cho biết các địa điểm này, được gọi là dự án “Các gò đá”, cho thấy nhân loại có mức độ ý thức cao hơn nhiều về niềm tin, nghi lễ, tổ chức xã hội và sản xuất văn hóa so với những gì trước đây từng được giả định. Theo ông, Gobekli Tepe dự kiến sẽ thu hút khoảng 800.000 du khách trong năm nay, cho thấy sự công nhận ngày càng tăng về tầm quan trọng của địa điểm này.
Ông Mehmet Nuri Ersoy cho biết thêm: “Điều khiến các địa điểm khảo cổ này trở nên độc đáo là cách chúng định hình lại hiểu biết của chúng ta về lịch sử thời kỳ đồ đá mới, cũng như quá trình chuyển sang đời sống định cư.”
Một đặc điểm nổi bật tại đây là các cấu trúc hình bầu dục rộng tới 28 mét, bao quanh bởi các trụ đá vôi hình chữ T tượng trưng cho con người, một số có khắc hình động vật. Gần đây, tại Karahantepe, các nhà khảo cổ còn phát hiện trụ chữ T đầu tiên có khắc khuôn mặt người.
Trưởng nhóm khai quật, ông Necmi Karul, cho biết, những bằng chứng đa dạng thu thập được tại đây - từ dấu vết dinh dưỡng, kiến trúc đến thế giới biểu tượng và nghi lễ - đang giúp chúng ta tiến gần hơn một cách đáng kinh ngạc tới đời sống của các xã hội tiền sử.
Ông cho biết, hiện tại, người ta vẫn cho rằng đời sống định cư bắt đầu với nông nghiệp và chăn nuôi, nhưng dự án này cho thấy những người đó vẫn là các nhóm săn bắt – hái lượm nhưng đã định cư.
Dự án do Bộ Văn hóa chủ trì bao gồm 12 địa điểm thời kỳ đồ đá mới của các cộng đồng định cư tại Sanliurfa có niên đại từ năm 9.500 trước Công nguyên, với Gobekli Tepe và Karahantepe sở hữu những cấu trúc cổ xưa nhất thế giới được sử dụng cho các nghi lễ tụ họp và trình diễn.
