ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Theo thống kê, đến cuối năm 2024, Hà Nội có hơn 9,2 triệu phương tiện giao thông. Trong đó Thành phố đang quản lý hơn 8 triệu phương tiện các loại, bao gồm 1,1 triệu ô tô; 6,9 triệu xe máy và khoảng 1,2 triệu phương tiện cá nhân (ô tô, xe máy) từ các tỉnh, thành phố khác lưu thông trên thành phố.

Đặc biệt, tốc độ gia tăng phương tiện giao thông cá nhân cao, khoảng 4-5% mỗi năm, cao gấp hơn 10 lần tốc độ phát triển kết cấu hạ tầng giao thông - khoảng 0,35% mỗi năm, làm cho mật độ giao thông trên nhiều tuyến đường, nút giao rất lớn, vượt quá lưu lượng thiết kế. Sự bùng nổ phương tiện cá nhân là một thực tế đang tạo ra áp lực kép lên Hà Nội về cả giao thông và môi trường. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến thời gian đi lại, công sức, tâm lý và sức khỏe của người dân.

Hầu hết các tuyến đường vành đai, trục chính và nút giao thông quan trọng trong nội đô đều thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, đặc biệt trong các khung giờ cao điểm. Những "biển người" xe máy, ô tô nối đuôi nhau di chuyển chậm chạp đã trở thành hình ảnh quen thuộc ở Hà Nội.

Hiện nay, xe điện được nhiều người dân lựa chọn, cùng với nhiều giải pháp tổng thể của thành phố, nhằm tiến tới giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường.

KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, chia sẻ: “Khí thải của giao thông cá nhân vào trong môi trường chiếm đến hơn 20%, còn lại là rác thải và ô nhiễm khác rồi đến xây dựng."

Sẵn sàng thích ứng với chuyển đổi xanh

Sáng nào cũng vậy, 7h, bạn Nguyễn Thị Lê Na (Khu Chung cư Nam Trung Yên, phường Yên Hòa, Hà Nội) xuống sân chung cư rút sạc xe máy điện. Học hay đi chơi, Lê Na không lo thiếu điện nhờ hệ thống sạc tiện lợi dưới tòa nhà.

Bạn Lê Na chia sẻ: “Em đi xe điện 2-3 năm nay và thấy rất hữu ích, bảo vệ môi trường. Không phải xếp hàng đổ xăng, chỉ cần sạc ở chung cư hay trung tâm thương mại, tiện lợi và nhanh chóng.”

Toàn bộ cư dân ở đây đều có chỗ sạc riêng, do ban quản lý bố trí sẵn. Xu hướng chuyển từ xe xăng sang xe điện đang nhận được nhiều phản hồi tích cực, góp phần giảm phát thải CO₂ và cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội.

Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cho biết: “Sẽ có trạm đổi pin thông minh ở chung cư và điểm công cộng, thời gian đổi chỉ 2–5 phút. Pin được gắn chip AI theo dõi, đảm bảo an toàn tối đa, không còn phải sạc qua đêm.”

Việc sử dụng xe điện đã trở thành xu hướng rõ rệt tại Hà Nội, từ người trẻ, gia đình đến doanh nghiệp, tạo động lực hình thành hệ sinh thái giao thông xanh, bền vững trong tương lai.

Quá trình chuyển đổi giao thông xanh trên thế giới

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp và ô nhiễm môi trường gia tăng, xu hướng chuyển đổi sang giao thông xanh đang trở thành chiến lược trọng tâm của nhiều quốc gia trên thế giới. Giao thông xanh được hiểu là hệ thống giao thông sử dụng năng lượng sạch, giảm khí thải và thân thiện với môi trường, bao gồm xe điện, xe đạp, các phương tiện công cộng sử dụng năng lượng tái tạo, cùng với hạ tầng thông minh và quy hoạch đô thị bền vững.

Theo báo cáo môi trường quốc tế, giao thông đường bộ đang chiếm tỷ trọng lớn trong tổng phát thải nhà kính, nên việc chuyển đổi sang phương tiện xanh là yếu tố bắt buộc nếu các quốc gia muốn đạt mục tiêu giảm phát thải và thích ứng khí hậu. Nhiều nước phát triển đã sớm bước vào lộ trình này bằng các chính sách mạnh mẽ, kết hợp ưu đãi kinh tế và đầu tư hạ tầng, từ đó tạo ra cú hích lớn cho thị trường xe xanh cũng như định hình lại mô hình giao thông đô thị.

Trong số các quốc gia tiên phong, Na Uy được xem là hình mẫu thành công nhất khi gần như “điện hóa” hoàn toàn thị trường xe mới. Thống kê cho thấy vào tháng 1/2025, khoảng 96% ô tô bán ra tại Na Uy là xe điện và trong nhiều tháng của năm 2025, tỷ lệ này lên đến hơn 97%. Thành công này đến từ hệ thống chính sách đồng bộ bao gồm miễn giảm thuế tiêu thụ, miễn phí đăng ký, ưu tiên đỗ xe, miễn phí hoặc giảm phí cầu đường, kết hợp với hạ tầng sạc dày đặc được chính phủ hỗ trợ phát triển. Chính nhờ quá trình thúc đẩy ổn định và lâu dài này, Na Uy đã trở thành biểu tượng của sự dịch chuyển sang giao thông sạch, chứng minh rằng thị trường xe điện có thể tăng tốc rất nhanh nếu chính sách và hạ tầng phù hợp.

Bên cạnh đó, nhiều thành phố châu Âu như ở Hà Lan, Đức hay Bắc Âu cũng đang đẩy mạnh mô hình giao thông đa phương thức, trong đó xe đạp, đi bộ và phương tiện công cộng được ưu tiên. Tại Hà Lan, hệ thống đường dành cho xe đạp, bãi gửi xe đạp và các giải pháp đô thị dành riêng cho phương tiện không phát thải được tổ chức bài bản, giúp giảm đáng kể nhu cầu sử dụng ô tô cá nhân và hạn chế ùn tắc, đồng thời cải thiện chất lượng không khí đô thị.

Nhiều quốc gia châu Âu còn triển khai thử nghiệm xe buýt điện, xe chạy hydro, các hệ thống giao thông công cộng thông minh nhằm hướng tới mạng lưới giao thông ít hoặc không phát thải trong tương lai gần.

Ở quy mô lớn hơn, Trung Quốc đang trở thành thị trường xe điện mạnh nhất thế giới không chỉ nhờ quy mô dân số mà còn nhờ định hướng chiến lược rõ ràng của chính phủ. Nghiên cứu trên hơn 20 triệu đăng ký xe điện tại gần 300 thành phố Trung Quốc cho thấy xe điện tiết kiệm năng lượng hơn đáng kể so với phương tiện sử dụng động cơ đốt trong và có thể giúp giảm đáng kể lượng phát thải CO₂ tại các đô thị lớn.

Bên cạnh việc mở rộng hạ tầng sạc và nâng cấp hệ thống điện, Trung Quốc còn thúc đẩy các chương trình thay thế xe buýt diesel bằng xe buýt điện, xây dựng các khu đô thị thông minh ưu tiên phương tiện không phát thải, và hỗ trợ mạnh mẽ cho ngành công nghiệp sản xuất pin và xe điện trong nước. Nhờ đó, tốc độ lan tỏa của giao thông xanh ở Trung Quốc mạnh hơn hầu hết các quốc gia đang phát triển khác và có ảnh hưởng lớn đến thị trường toàn cầu.

Trên bình diện quốc tế, số lượng xe điện đã vượt mốc 10 triệu vào năm 2023 và tiếp tục tăng nhanh, trở thành dấu hiệu rõ rệt cho thấy sự chuyển đổi giao thông xanh đang diễn ra theo chiều hướng tích cực và mở rộng quy mô toàn cầu. Sự dịch chuyển này không chỉ nằm ở phương tiện cá nhân mà còn lan sang vận tải hàng hóa, logistics xanh, các tuyến tàu điện, xe buýt điện và hạ tầng kết nối đa phương thức.

Nhiều đô thị lớn, đặc biệt tại châu Âu, Bắc Mỹ và Đông Á, đang ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng sạch kết hợp với giải pháp giảm ô tô cá nhân như thu phí kẹt xe, hạn chế xe chạy xăng vào trung tâm hoặc chuyển các khu vực nội đô thành “không gian xanh” dành cho đi bộ và xe đạp. Tất cả các biện pháp này tạo nên một hệ sinh thái giao thông bền vững, vừa giảm phát thải vừa nâng cao chất lượng sống của cư dân.

Tuy vậy, quá trình chuyển đổi giao thông xanh vẫn đối mặt nhiều thách thức. Tại nhiều quốc gia đang phát triển, giá thành xe điện còn cao so với thu nhập người dân, hạ tầng sạc chưa đồng bộ, và lưới điện chưa đủ ổn định để đáp ứng nhu cầu gia tăng của hàng triệu phương tiện chạy điện.

Bên cạnh đó, nếu nguồn điện để sạc xe vẫn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch, mức độ “xanh” của giao thông điện hóa vẫn bị hạn chế. Việc thay đổi thói quen người dân, vốn quen di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân, cũng đòi hỏi chiến lược dài hạn và sự kết hợp giữa khuyến khích và hạn chế. Hơn nữa, quy hoạch đô thị ở nhiều nước chưa ưu tiên đường dành cho xe đạp, vỉa hè cho người đi bộ hay phát triển mạng lưới giao thông công cộng nên dù có phương tiện xanh, việc sử dụng lâu dài vẫn gặp nhiều khó khăn.

Nhìn chung, giao thông xanh đang trở thành xu thế tất yếu trong chiến lược phát triển của các quốc gia trên thế giới. Với những quốc gia đi đầu như Na Uy hay Hà Lan, sự thành công cho thấy vai trò then chốt của chính sách, sự đầu tư hạ tầng và cam kết lâu dài của chính phủ. Đối với các nước đang phát triển, mặc dù còn nhiều rào cản, cơ hội phát triển vẫn rộng mở nếu họ áp dụng chiến lược phù hợp và học hỏi mô hình hiệu quả từ những nước đi trước.

Trong tương lai, khi nguồn năng lượng tái tạo ngày càng phổ biến và giá thành công nghệ giảm, giao thông xanh có khả năng trở thành nền tảng chính của hệ thống giao thông toàn cầu, góp phần bảo vệ môi trường và tạo ra những thành phố đáng sống hơn cho thế hệ sau.