Tây Tạng nỗ lực bảo tồn di sản cung điện Norbulingka
Cung điện Norbulingka ở Khu tự trị Tây Tạng (Trung Quốc) không chỉ được bảo tồn nguyên vẹn trước điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt mà còn trở thành một điểm đến văn hóa du lịch đặc sắc.
Nhờ nỗ lực của những “người gác đền” trẻ, Norbulingka - cung điện mùa hè trước đây của các vị Đạt Lai Lạt Ma, được xây dựng từ thế kỷ XVIII ở thủ phủ Lhasa của Khu tự trị Tây Tạng, đã được bảo tồn nguyên vẹn. Với diện tích hơn 360.000 m², gồm hơn 400 gian phòng, chủ yếu là công trình gỗ trên 200 năm tuổi, Norbulingka được xem là quần thể cung điện lớn nhất và quan trọng bậc nhất về mặt văn hóa của Tây Tạng.
Tọa lạc ở độ cao 3.650m, cung điện này cũng được mệnh danh là khu vườn cao nhất thế giới và khu vườn lớn nhất Tây Tạng với gần 30.000 cây, trong đó có 137 cây cổ thụ trăm tuổi, dạ yến thảo, hoa hồng, cúc vạn thọ, thảo mộc quý hiếm xen kẽ giữa các gian phòng. Trong tiếng Tây Tạng, Norbulingka có nghĩa là “Khu vườn kho báu”. Ngoài ra, tại cung điện này còn có các bức bích họa Ajanta, bộ sưu tập đèn chùm mang phong cách Italy, thảm Tây Tạng cùng nhiều hiện vật khác được trưng bày.
Với giá trị nổi bật về kiến trúc và nghệ thuật Phật giáo, Norbulingka được UNESCO công nhận là một phần của quần thể di sản thế giới vào năm 2001. Tuy nhiên, điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt như mùa đông khô hạn, tình trạng đô thị hóa khiến mực nước ngầm sụt giảm, còn mùa mưa làm hư hại các mái và sàn bằng đất nện truyền thống, buộc các chuyên gia phải áp dụng biện pháp tưới tiêu và cải tạo đất phù hợp. Do đó, mỗi ngày, các nhân viên và chuyên gia đều bắt đầu công việc bằng việc kiểm tra, chụp ảnh, ghi chép chi tiết từng vết nứt trên các xà gỗ, mái ngói, sàn nhà rồi đề xuất biện pháp xử lý. Họ vẫn duy trì kỹ thuật thủ công cổ truyền với nguyên tắc khôi phục nguyên trạng, bảo tồn cả di sản vật chất lẫn kỹ thuật truyền thống.
Chị Luo Ningyi - nhân viên bảo tồn chia sẻ: “Hàng ngày, sau khi phân loại mức độ và loại hình hư hỏng, chúng tôi lập báo cáo để xin kinh phí cho công tác bảo tồn. Đặc biệt, đối với các vết nứt, chúng tôi xử lý bằng dầu và kỹ thuật Argila truyền thống để khôi phục khả năng chống thấm, vừa tuân thủ nguyên tắc ‘khôi phục nguyên trạng’ vừa giúp gìn giữ kỹ thuật thủ công”.
Từ năm 2002 đến nay, Chính phủ Trung Quốc đã đầu tư hơn 46 triệu USD để bảo tồn các di tích quan trọng tại Tây Tạng, bao gồm cung điện Potala và Norbulingka. Riêng 5 năm gần đây, hơn 5,3 triệu USD đã được phân bổ để trùng tu 866 m² mái vàng, 600 m² tranh tường tại 99 địa điểm và hơn 10.000 m² mái đất Argila. Nhờ vậy, Norbulingka không chỉ được giữ nguyên vẹn mà còn trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, đón khách từ khắp nơi trên thế giới.
Chị Natalia Skarzynska - du khách Ba Lan cho hay: “Kiến trúc cung điện thật sự rất đẹp. Thiên nhiên nơi đây tuyệt vời. Cây cối, hoa lá và mọi thứ đều khiến tôi kinh ngạc. Mỗi chi tiết đều được chăm chút kỹ lưỡng, điều đó thật đáng khâm phục, bởi tôi có thể cảm nhận rõ dấu ấn của thời gian qua từng giai đoạn, từng thập kỷ”.
Để tăng sức hấp dẫn, cung điện Norbulingka đã áp dụng trải nghiệm số, với tour thực tế ảo 720 độ và bộ sưu tập hiện vật số hóa, cho phép khán giả toàn cầu khám phá từ xa. Ngoài ra, vào mỗi dịp diễn ra Lễ hội Sữa chua - một trong những lễ hội thường niên quan trọng nhất đối với người Tây Tạng, nơi đây lại trở thành sân khấu của các vở opera truyền thống và trình diễn dân gian. Chính quyền địa phương dự kiến sẽ tổ chức thêm nhiều hoạt động văn hóa và triển lãm để thu hút du khách quốc tế.
