Sửa Luật Sở hữu trí tuệ: nâng cao hiệu lực bảo hộ
Việc sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ nhằm hoàn thiện khung pháp lý, tạo hành lang vững chắc cho bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt với các lĩnh vực tiềm năng, lợi thế hoặc mới mẻ như AI.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 24/11, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường và nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ giải trình về dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Luật Sở hữu trí tuệ cũ được ban hành năm 2005, trải qua ba lần sửa đổi, bổ sung vào các năm 2009, 2019 và 2022. Mặc dù các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ đã tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ đối với việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, song sau gần 20 năm thi hành cùng với bối cảnh công nghệ và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam, luật đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập nhất định.
Cụ thể, luật chưa có những quy định cụ thể về các biện pháp để thúc đẩy và tạo thuận lợi cho việc khai thác thương mại quyền sở hữu trí tuệ, trong khi năng lực khai thác thương mại quyền sở hữu trí tuệ của các tổ chức, cá nhân Việt Nam còn hạn chế. Luật cũng chưa có quy định rõ ràng về thương mại hóa sáng chế, cấp phép, đánh giá, định giá, thế chấp bằng quyền sở hữu trí tuệ; chưa thúc đẩy được thị trường về quyền sở hữu trí tuệ.
Các quy định về thủ tục cấp quyền sở hữu trí tuệ còn phức tạp, thời gian thực hiện kéo dài, chưa đáp ứng được yêu cầu về đơn giản hóa, cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính về sở hữu trí tuệ.
Quy định về bảo vệ quyền còn chưa đủ mạnh, thiếu tính răn đe, nguồn lực hỗ trợ công tác thực thi, đặc biệt là công tác giám định còn hạn chế; đội ngũ nhân lực trong cơ quan thực thi sở hữu trí tuệ thiếu chuyên môn kỹ thuật; thiếu cơ chế hỗ trợ tích cực doanh nghiệp trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Đặc biệt, chưa có các quy định để xử lý các vấn đề phát sinh từ xu hướng mới trong phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số như AI, tài sản số, thiết kế giao diện người dùng.
5 nhóm chính sách sửa đổi, bổ sung mới
Để khắc phục, dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ sẽ sửa đổi, bổ sung 75 điều của 14 chương, bao trùm cả ba lĩnh vực: sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền đối với giống cây trồng.
Các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung 5 nhóm nội dung, chính sách gồm: Hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo; Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc đăng ký, xác lập quyền sở hữu trí tuệ; Nâng cao hiệu quả hoạt động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; Bảo đảm thi hành đầy đủ cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo hộ sở hữu trí tuệ trong quá trình hội nhập; Cập nhật các vấn đề mới trong bảo hộ sở hữu trí tuệ trên thế giới để phù hợp với chính sách và trình độ phát triển kinh tế xã hội Việt Nam.
Dự thảo luật được thiết kế theo nguyên tắc đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý và hoạt động sở hữu trí tuệ.
Sở hữu trí tuệ ngày càng đóng vai trò quan trọng, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia. Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số, sở hữu trí tuệ không chỉ là công cụ bảo vệ sáng tạo, mà còn là nền tảng cho đổi mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Thống kê của Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy, dù Việt Nam đã có hơn 700.000 nhãn hiệu được bảo hộ, song tình trạng vi phạm vẫn diễn biến phức tạp. Năm 2024 ghi nhận hơn 2.000 vụ xâm phạm, với giá trị hàng hóa vi phạm lên tới hàng trăm tỷ đồng. Riêng nửa đầu năm nay, cơ quan chức năng phát hiện và xử lý hơn 3.270 vụ, trung bình gần 20 vụ mỗi ngày, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.
Buổi chiều, dự kiến Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi) và Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
