Phó Tổng thống Mỹ nói gì khiến châu Âu sốc?

Trái với kỳ vọng trước đó về một giải pháp bất ngờ chấm dứt xung đột Nga – Ukraine, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance trong bài phát biểu của mình tại Hội nghị An ninh Munich đã không đề cập đến điều này.

“Vâng, cảm ơn các bạn, và cảm ơn tất cả các đại biểu, các nhà lãnh đạo và các chuyên gia truyền thông đã tụ họp, và đặc biệt cảm ơn người chủ trì Hội nghị An ninh Munich đã có thể tổ chức một sự kiện tuyệt vời như vậy. Tất nhiên, chúng tôi rất vui mừng khi được ở đây, và một trong những điều mà tôi muốn nói đến hôm nay, tất nhiên là các giá trị chung của chúng ta, và, bạn biết đấy, thật tuyệt khi được trở lại Đức, như bạn đã nghe trước đó”, ông JD Vance mở đầu bài phát biểu.

Tuy nhiên, những gì ông Vance đề cập sau phần mở đầu đầy xã giao này đã đem đến cho châu Âu nỗi thất vọng tràn trề.

Mối quan ngại về an ninh và các giá trị của châu Âu

“Tôi hy vọng đó không phải là tràng pháo tay cuối cùng mà tôi nhận được, nhưng tất nhiên, chúng ta tụ họp tại hội nghị này để thảo luận về an ninh, và thông thường chúng ta muốn nói đến các mối đe dọa đối với an ninh bên ngoài của chúng ta. Tôi thấy nhiều nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại tụ họp ở đây hôm nay. Nhưng trong khi chính quyền Tổng thống Trump rất quan tâm đến an ninh châu Âu và tin rằng chúng ta có thể đạt được một giải pháp hợp lý giữa Nga và Ukraine, chúng tôi cũng tin rằng điều quan trọng trong những năm tới là châu Âu phải hành động mạnh mẽ để tự bảo vệ mình, thì mối đe dọa mà tôi lo lắng nhất đối với châu Âu không phải là Nga, không phải là Trung Quốc, không phải bất kỳ tác nhân bên ngoài nào khác.

Điều tôi lo lắng là mối đe dọa từ bên trong, sự thoái lui của châu Âu khỏi một số giá trị cơ bản nhất của mình, những giá trị được chia sẻ với Mỹ.

Tôi đã bị sốc khi một cựu ủy viên châu Âu lên truyền hình gần đây và tỏ ra vui mừng khi chính phủ Romania vừa hủy bỏ toàn bộ kết quả một cuộc bầu cử. Ông ấy cảnh báo rằng nếu mọi thứ không diễn ra theo kế hoạch, điều tương tự cũng có thể xảy ra ở Đức.

Những tuyên bố ngạo mạn này gây sốc cho người Mỹ. Trong nhiều năm qua, chúng ta đã được thông báo rằng mọi thứ chúng ta tài trợ và hỗ trợ đều nhân danh các giá trị dân chủ chung của chúng ta. Mọi thứ từ chính sách Ukraine đến kiểm duyệt kỹ thuật số của chúng ta đều được coi là bảo vệ nền dân chủ.

Nhưng khi chúng ta thấy các tòa án châu Âu hủy bỏ các cuộc bầu cử và các quan chức cấp cao đe dọa hủy bỏ các cuộc bầu cử khác, chúng ta nên tự hỏi liệu chúng ta có đang tự đặt ra cho mình một tiêu chuẩn cao phù hợp hay không. Và khi tôi nói chúng ta là vì về cơ bản tôi tin rằng chúng ta đang cùng một nhóm. Chúng ta phải làm nhiều hơn là chỉ nói về các giá trị dân chủ, chúng ta phải làm các giá trị này được sống”.

Kiểm duyệt tại Mỹ

“Và, các bạn của tôi, một điều hài hước nhưng cũng là sự thật, tôi sẽ thừa nhận rằng đôi khi những tiếng nói lớn nhất về kiểm duyệt không đến từ bên trong châu Âu, mà từ chính đất nước tôi, nơi chính quyền tiền nhiệm đã đe dọa và bắt ép các công ty truyền thông xã hội để kiểm duyệt cái gọi là thông tin sai lệch. Chính phủ của chúng tôi đã khuyến khích các công ty tư nhân im lặng trong khi họ là những người dám nói ra điều mà hóa ra lại là sự thật hiển nhiên.

Vì vậy, hôm nay tôi đến đây không chỉ với một sự quan sát, mà còn với một lời đề nghị. Cũng giống như chính quyền ông Biden có vẻ tuyệt vọng muốn khiến những người muốn nói lên suy nghĩ của mình phải im lặng, thì chính quyền Tổng thống Trump sẽ làm chính xác điều ngược lại, và tôi hy vọng rằng chúng ta có thể cùng nhau làm việc đó. Ở Washington, có một chính quyền mới, và dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, chúng tôi có thể không đồng ý với quan điểm của bạn, nhưng chúng tôi sẽ đấu tranh để bảo vệ quyền của bạn được đưa ra ý kiến ​​đó ở nơi công cộng, dù đồng ý hay không đồng ý”.

Chi tiêu quốc phòng và an ninh châu Âu

Đòi hỏi lớn nhất đối với châu Âu được nhắc đi nhắc lại từ trước và sau khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ lần thứ hai là việc tăng ngân sách quốc phòng, tự đảm bảo an ninh của mình. Theo đó, mục tiêu là tăng chi tiêu cho quốc phòng lên mức 5% GDP. Đây là mục tiêu rất lớn xét trên bối cảnh châu Âu phải chật vật mới chỉ gần đạt mức chi tiêu 2% GDP.

Về vấn đề này, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cũng chỉ trích thẳng thừng các đối tác châu Âu. Ông nói:

“Đây là Hội nghị an ninh và tôi chắc rằng tất cả các bạn đến đây đều đã chuẩn bị để thảo luận về cách mà các bạn dự định tăng chi tiêu quốc phòng trong vài năm tới theo một số mục tiêu mới. Và điều đó thật tuyệt, bởi vì như Tổng thống Trump đã nói rất rõ ràng, ông tin rằng những người bạn châu Âu của chúng ta phải đóng vai trò lớn hơn trong tương lai của lục địa này. Chúng tôi không nghĩ rằng, bạn nghe thấy thuật ngữ này, chia sẻ gánh nặng, nhưng chúng tôi nghĩ rằng đó là một phần quan trọng của việc cùng nhau tham gia vào một liên minh chung rằng người châu Âu sẽ tiến lên trong khi Mỹ tập trung vào các khu vực trên thế giới đang gặp nguy hiểm lớn.

Nhưng tôi cũng xin hỏi các bạn, làm sao các bạn có thể bắt đầu suy nghĩ về các loại câu hỏi về ngân sách nếu ngay từ đầu chúng ta không biết mình đang bảo vệ điều gì? Tôi đã nghe rất nhiều trong các cuộc trò chuyện của mình và tôi đã có rất nhiều, rất nhiều cuộc trò chuyện tuyệt vời với nhiều người tụ họp ở đây trong căn phòng này. Tôi đã nghe rất nhiều về những gì các bạn cần tự bảo vệ mình, và tất nhiên điều đó rất quan trọng.

Nhưng điều có vẻ hơi mơ hồ đối với tôi, và chắc chắn là đối với nhiều công dân châu Âu, chính xác là bạn đang tự bảo vệ mình vì điều gì.

Tầm nhìn tích cực nào thúc đẩy hiệp ước an ninh chung mà tất cả chúng ta đều tin là rất quan trọng này? Và tôi tin tưởng sâu sắc rằng sẽ không có an ninh nếu bạn sợ tiếng nói, ý kiến ​​và lương tâm dẫn dắt chính người dân của bạn. Châu Âu đang phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng cuộc khủng hoảng mà lục địa này đang phải đối mặt ngay lúc này, cuộc khủng hoảng mà tôi tin rằng tất cả chúng ta cùng phải đối mặt, là do chính chúng ta tạo ra. Nếu bạn đang chạy đua vì sợ cử tri của chính mình, thì nước Mỹ không thể làm gì cho bạn, cũng như không có gì bạn có thể làm cho người dân Mỹ đã bầu tôi và bầu cho Tổng thống Trump. Bạn cần các nhiệm vụ dân chủ để đạt được bất kỳ điều gì có giá trị trong những năm tới.

Chúng ta đã học được điều gì rằng các nhiệm vụ giản đơn sẽ tạo ra kết quả không ổn định chưa?”.

Thách thức của di cư hàng loạt

Trong bối cảnh chính quyền mới của Mỹ đang có những động thái quyết liệt nhằm ứng phó với tình trạng nhập cư bất hợp pháp, ông JD Vance cũng chỉ ra sự chia rẽ ngày càng sâu sắc của xã hội và chính giới châu Âu về vấn đề này. Đề cập đến vấn đề này, ông Vance cho rằng trong số tất cả những thách thức cấp bách mà các quốc gia châu Âu phải đối mặt, ông tin rằng không có gì cấp bách hơn di cư hàng loạt:

“Ngày nay, gần 1/5 số người sống ở đất nước này chuyển đến từ nước ngoài. Tất nhiên, đó là mức cao nhất mọi thời đại. Nhân tiện, con số này cũng tương tự ở Mỹ, cũng là mức cao nhất mọi thời đại. Chỉ riêng trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2022, số người nhập cư vào EU từ các quốc gia ngoài EU đã tăng gấp đôi và tất nhiên, con số này đã tăng cao hơn nhiều kể từ đó.

Và chúng ta biết tình hình, nó không tự nhiên mà có. Đó là kết quả của một loạt các quyết định có chủ đích do các chính trị gia trên khắp lục địa và những người khác trên toàn thế giới đưa ra trong suốt một thập kỷ. Chúng ta đã chứng kiến ​​những nỗi kinh hoàng do những quyết định này gây ra ngày hôm qua tại chính thành phố này.

Và tất nhiên, tôi không thể nhắc lại điều này mà không nghĩ đến những điều khủng khiếp mà các nạn nhân đã phải chịu trong một ngày đông tuyệt đẹp ở Munich. Chúng ta luôn nghĩ đến họ và cầu nguyện cho họ.

Nhưng tại sao điều này lại xảy ra ngay từ đầu? Đây là một câu chuyện kinh khủng, nhưng chúng ta đã nghe quá nhiều lần ở châu Âu và thật không may là quá nhiều lần ở Mỹ. Một người xin tị nạn, thường là một thanh niên ngoài hai mươi tuổi, đã nằm trong hồ sơ theo dõi của cảnh sát, đâm xe vào đám đông và phá tan một cộng đồng.

Chúng ta phải chịu đựng những thất bại khủng khiếp này bao nhiêu lần nữa trước khi chúng ta thay đổi lộ trình và đưa nền văn minh chung của chúng ta theo một hướng mới? Không có cử tri nào trên lục địa này đi bỏ phiếu để mở cửa cho hàng triệu người nhập cư chưa được kiểm tra.

Nhưng bạn có biết họ đã bỏ phiếu cho điều gì không? Ở Anh, họ đã bỏ phiếu cho Brexit, và dù đồng ý hay không đồng ý, họ đã bỏ phiếu cho Brexit. Và ngày càng có nhiều người trên khắp châu Âu bỏ phiếu cho các nhà lãnh đạo chính trị hứa sẽ chấm dứt tình trạng di cư mất kiểm soát.

Bây giờ tôi tình cờ đồng ý với rất nhiều mối quan tâm này, nhưng bạn không nhất thiết phải đồng ý với tôi. Tôi chỉ nghĩ rằng mọi người quan tâm đến nhà cửa, họ quan tâm đến ước mơ, họ quan tâm đến sự an toàn và khả năng tự lo cho bản thân và con cái của họ.

Và họ thông minh. Tôi nghĩ đây là một trong những điều quan trọng nhất mà tôi học được trong thời gian ngắn ngủi tham gia chính trị. Trái ngược với những gì bạn có thể nghe thấy ở một vài ngọn núi tại Davos, công dân của tất cả các quốc gia chúng ta thường không coi mình là những động vật có học thức hay là những bánh răng có thể thay thế cho nhau của nền kinh tế toàn cầu.

Và không có gì ngạc nhiên khi họ không muốn bị xáo trộn hoặc bị các nhà lãnh đạo của họ phớt lờ một cách liên tục. Nhiệm vụ của nền dân chủ là giải quyết những câu hỏi lớn này tại thùng phiếu.

Và tin tôi đi, tôi nói điều này một cách hài hước, nếu nền dân chủ Mỹ có thể tồn tại được mười năm dưới sự chỉ trích của Greta Thunberg, thì các bạn cũng có thể tồn tại được vài tháng dưới sự chỉ trích của Elon Musk”.

Tầm quan trọng của việc lắng nghe người dân

“Nhưng điều mà không nền dân chủ nào, dù là Mỹ, Đức hay châu Âu, có thể tồn tại được là nói với hàng triệu cử tri rằng suy nghĩ và mối quan tâm, nguyện vọng, lời kêu gọi cứu trợ của họ là không phù hợp hoặc không xứng đáng được xem xét. Nền dân chủ dựa trên nguyên tắc thiêng liêng rằng tiếng nói của người dân là quan trọng. Bạn, hoặc là duy trì nguyên tắc, hoặc là không.

Người dân châu Âu, người dân nói chung, có tiếng nói của mình. Các nhà lãnh đạo châu Âu có quyền lựa chọn. Và tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng chúng ta không cần phải sợ tương lai. Bạn có thể chấp nhận những gì người dân của mình nói với bạn, ngay cả khi điều đó gây ngạc nhiên, ngay cả khi bạn không đồng ý.

Và nếu bạn làm như vậy, bạn có thể đối mặt với tương lai một cách chắc chắn và tự tin, biết rằng đất nước luôn ủng hộ mỗi người trong số các bạn. Và đối với tôi, đó chính là phép màu vĩ đại của nền dân chủ. Nó không nằm ở những tòa nhà bằng đá hay những khách sạn tuyệt đẹp. Nó thậm chí không nằm ở những thể chế vĩ đại mà chúng ta đã cùng nhau xây dựng như một xã hội chung. Tin vào nền dân chủ là hiểu rằng mỗi công dân của chúng ta đều có trí tuệ và có tiếng nói”.

Những lời chỉ trích nặng nề tới mức, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius, đồng minh thân cận của Mỹ và cũng là nước chủ nhà Hội nghị An ninh Munich, phải thốt lên “các chỉ trích đó không thể chấp nhận được”.

Sự bẽ bàng, giận dữ của các nhà lãnh đạo châu Âu có thể được thể hiện một phần qua lời phát biểu bế mạc của ông Christoph Heusgen, Chủ tịch Hội nghị An ninh Munich lần thứ 61.

"Hội nghị này bắt đầu như một hội nghị xuyên Đại Tây Dương, và sau bài phát biểu của Phó Tổng thống Vance, chúng ta phải lo sợ rằng nền tảng giá trị chung của chúng ta không còn chung như trước nữa", ông Heusgen nói trước khi bật khóc ngay trên sân khấu.