Phạt 10 triệu đồng nếu không ngăn người khác hút thuốc lá điện tử? | Hà Nội tin mỗi chiều
Đây là một quy định mang tính cảnh báo mạnh mẽ. Nhưng đi sâu hơn, có thể thấy đây là đề xuất cần được xem xét hết sức thận trọng, cả về nền tảng pháp lý hiện hành lẫn khả năng thực thi trong thực tế.
Từ trước đến nay, quy định về phòng chống tác hại thuốc lá chủ yếu tập trung vào việc xử lý người hút thuốc tại nơi bị cấm. Đây là nhóm hành vi có thể định lượng rõ ràng: hành vi vi phạm, địa điểm xảy ra, mức xử phạt. Tuy nhiên, đề xuất mới của Bộ Y tế lại mở rộng đối tượng bị xử phạt sang người không can thiệp vào hành vi vi phạm của người khác.
Vấn đề đặt ra là: Hành vi “không ngăn cản” sẽ được định nghĩa cụ thể thế nào? Làm sao chứng minh được một người đã nhìn thấy, biết rõ hành vi hút thuốc và cố tình không ngăn cản? Trường hợp người dân không đủ kiến thức để nhận diện thuốc lá điện tử vì chúng vốn có hình dạng rất đa dạng và khó phân biệt thì có bị coi là “không ngăn cản” không? Hàng tá những câu hỏi như vậy được người dân bàn tán có thể thấy ranh giới pháp lý của đề xuất này còn nhiều điểm chưa rõ ràng. Nếu không được quy định cụ thể trong văn bản dưới luật hoặc hướng dẫn thi hành chi tiết, rất dễ dẫn đến tình trạng áp dụng không thống nhất, gây ra tranh cãi và khiếu kiện trong quá trình xử phạt.
Ở nhiều quốc gia như Singapore, quy định cấm hút thuốc nơi công cộng được thực hiện nghiêm – nhưng luôn kèm theo hệ thống biển báo rõ ràng, giám sát bằng camera, và vai trò rõ ràng của lực lượng thi hành công vụ. Không có chuyện người dân bị phạt chỉ vì “không can ngăn” – trừ khi họ là người có trách nhiệm quản lý địa điểm đó.
Ngược lại, tại Việt Nam, chúng ta thấy rất nhiều quy định cấm hút thuốc ở bệnh viện, trường học, công viên… đã có từ lâu. Nhưng việc thiếu lực lượng thực thi chuyên trách, cộng với thói quen “ngại va chạm” trong văn hóa ứng xử, khiến những quy định ấy phần lớn vẫn nằm trên giấy. Vậy nếu chưa thể làm tốt với người hút, thì có nên quá vội trừng phạt người… đứng cạnh?
Hiện nay, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng chưa được điều chỉnh đầy đủ trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Trên thực tế, Việt Nam chưa cho phép nhập khẩu chính thức các sản phẩm này, cũng chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật và kiểm soát chất lượng rõ ràng. Nhiều cơ quan chức năng, bao gồm chính Bộ Y tế, vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện khung pháp lý để có thể quản lý nhóm sản phẩm này một cách đầy đủ và hiệu quả. Vì vậy, việc yêu cầu người dân có nghĩa vụ ngăn cản lại càng khó khả thi về mặt pháp lý. Nói cách khác, nếu chưa có khung pháp lý rõ ràng về sản phẩm, thì rất khó có thể thiết lập một khung trách nhiệm pháp lý rõ ràng cho hành vi liên quan.
Bộ Y tế đưa ra đề xuất này với mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý hành vi hút thuốc nơi công cộng, trong bối cảnh thuốc lá điện tử đang ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận: việc yêu cầu người dân phải chủ động “ngăn cản” người hút thuốc trong mọi hoàn cảnh là điều rất khó khả thi.
Lấy ví dụ, trong một nhà chờ xe buýt, nếu có người hút vape, một hành khách bên cạnh liệu có đủ kiến thức, can đảm, và an toàn để can thiệp? Và nếu họ im lặng, thì có phải đối mặt nguy cơ bị xử phạt không?
Câu hỏi này sẽ càng khó trả lời nếu đặt trong bối cảnh: Không phải ai cũng biết đâu là “nơi cấm hút thuốc”; không phải ai cũng đủ khả năng phân biệt thuốc lá thường và thuốc lá điện tử; không phải ai cũng có trách nhiệm giám sát hành vi người khác trong không gian công cộng. Vì vậy, nếu không xây dựng được một cơ chế xác lập trách nhiệm rõ ràng, minh bạch, kèm theo hướng dẫn đầy đủ, quy định này sẽ khó đi vào cuộc sống, hoặc có thể gây ra tâm lý e ngại, thậm chí phản ứng ngược từ người dân.
Thay vì xử phạt cá nhân không ngăn cản, có thể bắt đầu bằng những bước đi thận trọng hơn. Trước hết, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bao gồm cả quy định về sản phẩm, tiêu chuẩn kỹ thuật, trách nhiệm quản lý và hành vi bị cấm. Đối với hành vi hút nơi công cộng, nên tiếp tục siết chặt việc xử lý đối tượng vi phạm trực tiếp, đồng thời khuyến khích người dân phản ánh vi phạm qua các kênh chính thức như app, đường dây nóng. Về lâu dài, nên tăng cường giáo dục và truyền thông về trách nhiệm cộng đồng, thay vì đưa trách nhiệm đó thành căn cứ xử phạt ngay lập tức.
Chính sách đôi khi cần tạo ra bước đột phá để giải quyết các vấn đề đang nổi lên như thuốc lá điện tử. Nhưng đột phá nào cũng cần dựa trên hành lang pháp lý đủ vững, có lộ trình triển khai rõ ràng, và đặc biệt, phải đặt người dân vào vị trí mà họ thực sự có thể thực hiện được nghĩa vụ của mình. Một chính sách tốt không chỉ nằm ở thông điệp mạnh mẽ, mà còn ở chỗ nó tạo ra sự đồng thuận và khả năng tuân thủ cao. Hy vọng rằng đề xuất này, nếu tiếp tục được xem xét, sẽ được điều chỉnh theo hướng tiệm cận hơn với thực tiễn, và nhất quán với hệ thống pháp luật hiện hành.
HANOITV News | 16/06/2025
Kho bạc Nhà nước đặt nhiều mục tiêu trong nhiệm kỳ mới; Vinh quang Việt Nam tôn vinh 19 tập thể, cá nhân; Xung đột Iran - Israel tiếp diễn căng thẳng... là một số nội dung đáng chú ý trong Chương trình Thời sự 23h00 hôm nay.
Những người lái tàu ở Hà Nội đang hàng ngày đảm bảo giờ đi và đến cho hàng trăm chuyến tàu. Họ lặng lẽ hoạt động phía sau những cánh cửa toa tàu đóng, mở.
Khu vực Trung Đông đang trải qua những giờ phút khó khăn nhất trong nhiều năm qua, xung đột giữa Israel và Iran nóng lên từng giờ với thương vong ngày càng tăng cao. Ai có thể tháo ngòi xung đột trước khi tất cả vượt khỏi tầm kiểm soát?
Sân pickleball xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp; Triệu tập lái xe taxi trong vụ "chặt chém" 4,2 triệu đồng; Kiểm tra cửa hàng giày Tùng Moscow tại Hà Nội... là những thông tin đáng chú ý trong Bản tin 141 hôm nay.
Các anh tài "vượt ngàn chông gai" với mưa lớn, mất điện; Phim kinh dị Việt: Chất lượng có theo kịp số lượng?; Album mới của BTS được mở đặt hàng sớm; Nhạc phim F1: Quy tụ dàn sao đình đám nhất thế giới... là những thông tin đáng chú ý trong bản tin Thế giới Showbiz hôm nay.
0