Nước Mỹ bộc lộ sự chia sẽ vì bầu cử địa phương
Cuộc bầu cử địa phương và tiểu bang diễn ra vào ngày 4.11 ở Mỹ không chỉ là cuộc đua giành ghế thống đốc hay quốc hội, mà còn là phép thử cho sự chia rẽ ngày càng sâu sắc giữa hai phe đỏ (Cộng hòa) và xanh (Dân chủ) - những lãnh địa chính trị đang định hình lại nước Mỹ trong thế kỷ 21.
Trong các cuộc bầu cử quan trọng này, Đảng Dân chủ đã giành được những chiến thắng vang dội, tuy nhiên cũng cho thấy sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Đảng Dân chủ cũng như giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa.
Đảng Dân chủ giành lại vị thế
Các ứng viên thống đốc New Jersey và Virginia, cùng với ứng cử viên thị trưởng New York, đã chiến thắng nhờ thúc đẩy khả năng chi trả chi phí sinh hoạt cho người dân.
Tại bang New Jersey, ứng cử viên Đảng Dân chủ Mikie Sherrill đã đánh bại ứng cử viên Đảng Cộng hòa Jack Ciattarelli, trở thành thống đốc bang, nhờ cam kết về chương trình hành động giảm chi phí sinh hoạt, trong bối cảnh chính phủ liên bang đóng cửa kéo dài và giá cả tăng cao.
"Tôi sẽ làm việc không ngừng nghỉ để giảm chi phí cho người dân. Tôi nghĩ rằng chúng ta đang đối mặt với những gì đang diễn ra trên toàn quốc hiện nay, như tôi đã nói, những cuộc tấn công liên tục vào nền kinh tế của chúng ta từ chính phủ liên bang và nhu cầu đảm bảo các chính quyền tiểu bang hoạt động hiệu quả để phục vụ người dân và tạo ra cơ hội.”
Ở Virginia, ứng cử viên Đảng Dân chủ Abigail Spanberger đã đánh bại đại diện đảng Cộng hòa - Phó Thống đốc Winsome Earle-Sears, trở thành nữ thống đốc đầu tiên trong lịch sử bang này. Yếu tố then chốt trong chiến dịch tranh cử ở bang này cũng tập trung vào vấn đề chi phí sinh hoạt và giá điện tăng cao. Ứng cử viên Spanberger đã giành chiến thắng với kế hoạch "Virginia giá cả phải chăng", tập trung vào việc giảm chi phí chăm sóc sức khỏe, nhà ở và năng lượng. Bà cam kết sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng trên toàn tiểu bang và đóng băng giá điện.
“Tất cả quý vị đã chọn một ban lãnh đạo sẽ tập trung không ngừng nghỉ vào những điều quan trọng nhất: giảm chi phí, giữ an toàn cho cộng đồng và củng cố nền kinh tế cho mọi người dân Virginia.''
Trong khi đó, tại thành phố New York, cuộc đua chức thị trưởng cũng thu hút sự quan tâm đặc biệt. Ứng cử viên của đảng Dân chủ Zohran Mamdani, 34 tuổi, đã trở thành thị trưởng Hồi giáo đầu tiên của thành phố New York sau khi vượt qua ứng viên độc lập - cựu Thống đốc New York Andrew Cuomo và ứng viên Cộng hòa Curtis Sliwa.
Chiến dịch của ông Mamdani tập trung vào các vấn đề kinh tế và xã hội, như đánh thuế các tập đoàn và người giàu để chi trả cho các chính sách như đóng băng giá thuê nhà, miễn phí chăm sóc trẻ em và xe buýt miễn phí.
"Ông Mamdani đã có thể giành được sự ủng hộ của cử tri ở Thành phố New York chủ yếu dựa trên thông điệp liên quan đến khả năng chi trả. Và mong muốn nỗ lực để biến thành phố này thành một nơi tốt đẹp hơn. Nói cách khác, một thông điệp thực sự mang tính địa phương để bắt đầu một chiến dịch và một thông điệp mà ông đã kiên trì theo đuổi trong suốt chiến dịch, đã tạo ra rất nhiều sự nhiệt tình, đặc biệt là đối với các cử tri trẻ tuổi."
Đảng Dân chủ đã phải chịu thất bại nặng nề trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024, thua cả bảy tiểu bang dao động trong cuộc bầu cử Tổng thống và cũng mất quyền kiểm soát cả hai viện của Quốc hội. Tuy nhiên, chiến thắng vang dội của Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử địa phương quan trọng hôm 4/11 cho thấy đảng này vẫn có khả năng "hồi sinh". Mặc dù chiến thắng của Đảng Dân chủ không phải là bất ngờ lớn, xét đến việc các tiểu bang của họ thường ủng hộ Đảng Dân chủ hơn Đảng Cộng hòa, nhưng biên độ chiến thắng rộng rãi của họ có thể củng cố lập luận rằng cách tiếp cận của họ có thể hiệu quả trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm tới, khi Đảng Dân chủ hy vọng giành lại quyền kiểm soát Quốc hội.
Mặc dù Tổng thống Trump không đặt chân đến các bang này để vận động tranh cử cùng các ứng cử viên đảng Cộng hòa, nhưng tất cả các cuộc bầu cử này có thể được coi là cuộc trưng cầu ý dân về chương trình nghị sự của ông Trump từ khi ông nhậm chức nhiệm kỳ hai đến nay. Trong suốt chiến dịch tranh cử, Đảng Dân chủ tập trung chủ yếu vào chi phí sinh hoạt của người Mỹ và thể hiện mong muốn mạnh mẽ phá vỡ chương trình nghị sự chính trị của ông Trump. Các nhà phân tích chỉ ra rằng các chính sách của ông Trump, đặc biệt là vấn đề nhập cư, thuế quan và đóng cửa chính phủ, đã gây ra sự bất mãn trong cử tri ở nhiều tiểu bang. Một số cử tri độc lập cho biết họ bỏ phiếu cho đảng Dân chủ vì phản đối chính sách của ông Trump. Đối với Đảng Cộng hòa, kết quả này là lời cảnh báo về khả năng duy trì sự ủng hộ của cử tri ngay cả khi tên Tổng thống Mỹ Trump không có trên lá phiếu. Theo cuộc thăm dò của CNN, 37% người Mỹ không tán thành với cách ông Trump điều hành đất nước, một trong mức thấp nhất trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Nguy cơ chia rẽ nội bộ trong đảng Dân chủ
Kết quả các cuộc bầu cử địa phương tại Mỹ cho thấy Đảng Dân chủ đang dần hồi phục sau thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 và vẫn có khả năng trở lại trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm tới. Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định, ba ứng cử viên Dân chủ chiến thắng lại có lập trường chính trị khác nhau, có khả năng làm trầm trọng thêm sự chia rẽ nội bộ trong đảng.
Ba chính trị gia Đảng Dân chủ chiến thắng có lập trường chính trị khác nhau. Trong khi bà Sherril ở bang New Jersey được coi là một người "ôn hòa" trong Đảng Dân chủ, thì bà Spanberg ở bang Virginia là một người "trung dung", còn ông Mamdani thuộc thế hệ 9X ở thành phố New York tự nhận mình là một người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ.
Chính trị gia Dân chủ và cựu Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ Pete Buttigieg cho rằng "Kết quả bầu cử cho thấy có thể có những ứng cử viên với quan điểm và phong cách khác nhau. Nếu tất cả đều thành công, điều đó chứng minh một điều - chìa khóa không phải là ủng hộ một con đường trong các cuộc bầu cử quốc gia, mà là tập trung vào những gì cử tri quan tâm nhất."
"Về phía Đảng Dân chủ, họ sẽ phạm sai lầm nếu nghĩ rằng họ đã học được mọi thứ cần học từ những cuộc bầu cử rải rác trong năm nay. Họ đã rút ra được một số bài học, nhưng họ cần áp dụng những bài học này một cách riêng biệt và khác biệt cho từng tiểu bang, từng khu vực bầu cử, từng địa phương. Và nếu họ làm được điều đó và tìm được những ứng cử viên trẻ hơn, có sức hút hơn, họ sẽ giành được nhiều chiến thắng hơn."
Một số thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ hy vọng chiến thắng trong cuộc bầu cử địa phương sẽ mở ra một kỷ nguyên kết hợp những người theo đường lối truyền thống của Đảng Dân chủ với những người được gọi là "cấp tiến" ủng hộ các chính trị gia như Mamdani. Tuy nhiên, các nhà phân tích tin rằng nếu không có sự khéo léo, điều này có thể gây ra xung đột trong Đảng Dân chủ.
Một số nhà phân tích nhận định ông Mamdani có nhiều khả năng trở thành đại diện của Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ tới và trong cuộc tổng tuyển cử năm 2028. Tuy nhiên, liệu ông Mamdani và những người "cấp tiến" mà ông đại diện có thể thúc đẩy "sự hồi sinh" thật sự của Đảng Dân chủ hay không vẫn còn phải chờ xem.
Các nhà phân tích tin rằng các đề xuất chính sách của ông Mamdani sẽ gặp phải nhiều trở ngại trong quá trình thực hiện. Kế hoạch "cải thiện khả năng chi trả phí sinh hoạt" của ông sẽ đòi hỏi hàng chục tỷ đô la, và một số người cho rằng việc tăng thuế đối với người giàu của ông có thể dẫn đến việc những người giàu có và các tập đoàn lớn rời khỏi New York, ảnh hưởng đến cơ sở thuế và tính bền vững của các dịch vụ công. Hơn nữa, chính quyền Trump trước đây đã tuyên bố rằng nếu ông Mamdani đắc cử và thực hiện các chính sách của mình, chính phủ liên bang sẽ cắt giảm ngân sách liên bang cho thành phố New York và sẽ không can thiệp nếu thành phố gặp khủng hoảng tài chính. Các nhà phân tích chỉ ra rằng nếu ông Mamdani không thực hiện các chính sách sinh kế, uy tín cá nhân của ông và cánh "cấp tiến" của Đảng Dân chủ sẽ bị ảnh hưởng. Và điều đó sẽ tạo ra cơ hội cho ông Trump khi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 đang đến gần.
California sẽ phân chia lại khu vực bầu cử Quốc hội
Riêng tại bang California, ngày 4/11, cử tri đã bỏ phiếu thông qua kế hoạch vẽ lại khu vực bầu cử quốc hội do Thống đốc Gavin Newsom thuộc đảng Dân chủ đề xuất. Điều này mang lại chiến thắng cho Đảng Dân chủ bang California trong cuộc chiến phân chia lại khu vực bầu cử theo từng bang, bắt đầu từ năm 2026, qua đó có thể giành thêm 5 ghế Hạ viện từ tay đảng Cộng hòa. Đây được xem là sự đáp trả nỗ lực chia lại bản đồ bầu cử tương tự của đảng Cộng hòa tại bang Texas theo lời kêu gọi của Tổng thống Trump.
Kế hoạch chia lại khu vực bầu cử đã nhận được sự ủng hộ của đa số cử tri California. Mặc dù California là một tiểu bang Xanh (ủng hộ đảng Dân chủ) đáng tin cậy, nhưng một số khu vực ở vùng nông thôn phía đông bắc của tiểu bang này thường chuyển sang màu đỏ (ủng hộ đảng Cộng hòa). Với kế hoạch phân chia lại khu vực bầu cử được nêu trong Dự luật 50, Đảng Dân chủ ở bang California sẽ có thêm 5 ghế Hạ viện từ các khu vực màu Đỏ trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026, vừa đủ để ngăn chặn động thái của Đảng Cộng hòa Texas tự vẽ lại bản đồ để giành thêm 5 ghế theo sự thúc đẩy của Tổng thống Trump.
Hồi tháng 6, ông Trump đã đề xuất ý tưởng chia lại khu vực bầu cử với Đảng Cộng hòa ở bang Texas, khiến Thống đốc Greg Abbott phải triệu tập một phiên họp đặc biệt để vẽ lại bản đồ các khu vực bầu cử ở bang này. Vào tháng 8, việc phân chia lại khu vực bầu cử đã được ban hành tại Texas. Hiện Đảng Cộng hòa nắm giữ 219 ghế so với 213 ghế của Đảng Dân chủ.
“Nước Mỹ đang ở trong tình trạng đa số sít sao tại Hạ viện. Điều đó trước đây không phải là thông lệ. Nhưng trong những năm gần đây, số ghế quyết định thế đa số đã giảm xuống còn ba hoặc bốn ghế. Và đó là lý do tại sao cả hai đảng đều rất quyết liệt trong việc phân chia lại khu vực bầu cử, bởi vì họ cần tận dụng mọi lợi thế có thể để cố gắng giành được đa số đó”.
California, nơi có đảng Dân chủ ủng hộ, là cơ hội tốt nhất để Đảng Dân chủ giành lại ghế trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Thống đốc California Gavin Newsom cho biết số lượng cử tri đi bầu ở bang này là chưa từng có trong một cuộc bầu cử đặc biệt như lần này. Điều này thể hiện mong muốn của cử tri về việc tìm kiếm một giải pháp công bằng, đồng thời cũng đánh dấu một chiến thắng chính trị cho Thống đốc thuộc Đảng Dân chủ Gavin Newsom. Tuy nhiên, tờ Los Angeles Time chỉ ra rằng hiện vẫn chưa rõ dự luật này sẽ ảnh hưởng đến cán cân quyền lực tại Quốc hội như thế nào, vì các bang như Texas, nơi Đảng Cộng hòa chiếm đa số, cũng đang trong quá trình phân chia lại khu vực bầu cử.
Động thái của Texas và phản ứng của California đã khởi động một loạt các nỗ lực phân chia lại khu vực bầu cử trên khắp đất nước. Các nhà phân tích cảnh báo, việc tái phân chia khu vực bầu cử mang tính đảng phái có thể làm gia tăng căng thẳng chính trị nước Mỹ, khi bản đồ không còn phản ánh công bằng sự thay đổi dân số mà chủ yếu phục vụ lợi ích của phe cầm quyền.
Là những tiểu bang lớn tại Mỹ, những thay đổi về khu vực bầu cử ở các bang này có thể sẽ thúc đẩy làn sóng tranh giành phiếu bầu ở các bang khác, gây ra những tác động đáng kể đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm sau và ảnh hưởng trực tiếp đến Tổng thống Mỹ Donald Trump, bởi việc đảng nào kiểm soát Hạ viện sẽ mang ý nghĩa quyết định rất lớn đối với việc thúc đẩy hay ngăn chặn chương trình nghị sự của ông Trump.
Các cuộc bầu cử địa phương đầu tiên là phép thử cho phản ứng của người dân Mỹ đối với chính quyền Trump, đặc biệt là với các chính sách nhập cư, thuế quan và đóng cửa chính phủ, cho thấy sự ủng hộ dành cho ông Trump đang giảm dần. Các cuộc bầu cử này cũng đã cho thấy những nỗ lực của Đảng Dân chủ nhằm vực dậy vận mệnh chính trị sau thất bại từ cuộc bầu cử Tổng thống năm ngoái. Thời gian tới sẽ đặt ra nhiều thử thách đối với đảng Cộng hòa, bởi lịch sử cho thấy đảng Dân chủ thường chiếm ưu thế trong những cuộc bầu cử giữa kỳ. Vì vậy dự báo cuộc cạnh tranh giữa hai Đảng này trước thềm cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026 tại Mỹ sẽ rất gay gắt.
