Những vũ khí tiên tiến của Nga định hình xung đột Ukraine

Sau đây là một số hệ thống vũ khí đáng chú ý nhất đã được triển khai trong suốt cuộc xung đột.

Máy bay không người lái Lancet

Lần đầu tiên được giới thiệu tại diễn đàn ARMY-2019, máy bay không người lái cảm tử Lancet có động cơ điện và đôi cánh hình chữ X đặc biệt, có phạm vi hoạt động lên tới 40 km. Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine, loại máy bay không người lái này đã được nâng cấp đáng kể và trở thành một trong những vũ khí được săn đón nhất. Cùng với phiên bản Lancet-1, một biến thể lớn hơn - Lancet-3, có khả năng bay xa tới 70 km đã được phát triển. Ngoài ra, hệ thống điều khiển của máy bay không người lái cũng được cải tiến và việc sản xuất hàng loạt bắt đầu ngay sau đó.

Máy bay không người lái Lancet đã được sử dụng hiệu quả trong chiến tranh chống pháo binh, nhắm vào các khẩu lựu pháo do NATO cung cấp với tầm bắn khoảng 40 km được lực lượng vũ trang Ukraine bắt đầu sử dụng vào năm 2022.

Nhờ khả năng trinh sát và tấn công tích hợp, các máy bay không người lái này có thể định vị chính xác và tấn công có chọn lọc các mục tiêu quan trọng. Với khả năng mang đầu đạn nặng tới 3 kg, chúng đặc biệt thích hợp để vô hiệu hóa các xe bọc thép hạng nhẹ và lực lượng đối phương.

Trong ba năm qua, việc sản xuất hàng loạt nhiều mẫu Lancet đã khiến loại máy bay không người lái này trở thành sự lựa chọn rất phổ biến trên chiến trường, cho phép quân đội Nga tấn công vào pháo binh, phòng không và các thiết bị khác của Ukraine sâu trong lãnh thổ đối phương.

Máy bay không người lái FPV

'Cuộc cách mạng máy bay không người lái' đang diễn ra chủ yếu được thúc đẩy bởi việc sử dụng rộng rãi máy bay không người lái có góc nhìn thứ nhất (FPV). Thông qua kính thực tế ảo chuyên dụng, có thể điều khiển từ xa những chiếc máy bay bốn cánh quạt nhỏ gọn được trang bị thuốc nổ, bom định hình hoặc đạn phân mảnh. Việc vận hành máy bay không người lái FPV đòi hỏi kỹ năng và chuyên môn đặc biệt. Được điều khiển thông qua máy phát vô tuyến, những chiếc máy bay không người lái này có phạm vi hoạt động lên tới vài km. Đặc điểm nổi bật của chúng nằm ở khả năng tấn công chính xác vào các công sự, xe bọc thép riêng lẻ và quân lính của đối phương. Tính linh hoạt và sự phổ biến của máy bay không người lái FPV báo hiệu sự trỗi dậy của một nhánh chiến tranh mới: quân đội máy bay không người lái.

Máy bay không người lái FPV trở nên nổi bật ngay sau khi chiến dịch quân sự của Nga bắt đầu. Ban đầu, các xưởng tạm thời trong các đơn vị quân đội đảm nhiệm việc sản xuất máy bay không người lái, nhưng chẳng bao lâu sau, các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng Nga đã tiếp quản việc sản xuất. Hiện nay, máy bay không người lái FPV được sản xuất với số lượng và đủ chủng loại để hỗ trợ cho các hoạt động chiến đấu hiện đại.

Tuy nhiên, máy bay không người lái FPV thông thường có một điểm yếu đáng kể, đó là chúng phụ thuộc vào liên lạc vô tuyến, dễ bị chặn và gây nhiễu. Để khắc phục hạn chế này, hai giải pháp thay thế đang được phát triển gồm tích hợp trí tuệ nhân tạo và điều khiển cáp quang.

Máy bay không người lái được trang bị AI mang theo máy tính siêu nhỏ có khả năng tự động nhận dạng mục tiêu và dẫn đường mà không cần sự can thiệp của phi công. Ngược lại, máy bay không người lái sử dụng cáp quang duy trì kết nối an toàn với người điều khiển thông qua một sợi cáp quang mỏng được tháo ra từ máy bay không người lái. Phương pháp cáp quang này không bị ảnh hưởng bởi nhiễu sóng vô tuyến nhưng lại có một số hạn chế nhất định về mặt vận hành. Những máy bay không người lái đầu tiên của thế hệ mới này đã được triển khai đến các vị trí tiền tuyến vào năm 2024, đóng vai trò quan trọng trong việc phá vỡ các tuyến tiếp tế của Ukraine gần thị trấn Sudzha ở vùng Kursk.

Bom được trang bị bộ dụng cụ UMPK

Ngay sau khi chiến dịch quân sự bắt đầu, Nga đã đẩy nhanh quá trình sản xuất các mô-đun điều khiển và hiệu chỉnh thống nhất (UMPK) được thiết kế để chuyển đổi bom rơi tự do tiêu chuẩn thành bom dẫn đường chính xác. Các mô-đun này bao gồm cánh có thể triển khai, hệ thống kiểm soát độ cao và hướng cùng công nghệ dẫn đường thông minh. Việc gắn “bộ xương ngoài” này vào bom thông thường sẽ biến chúng thành vũ khí lướt có độ chính xác cao, có khả năng tấn công mục tiêu trong phạm vi vài mét tính từ vị trí dự định.

Ban đầu, UMPK được thiết kế dành cho bom tiêu chuẩn 500 kg. Tuy nhiên, đến mùa thu năm 2023, các loại bom mạnh hơn, như bom FAB-1500 M-54 nặng 1.500 kg được trang bị mô-đun UMPK - đã được triển khai.

Đầu năm 2024, các loại vũ khí tiên tiến này đã được sử dụng rộng rãi, giúp tăng cường đáng kể năng lực của Nga trong việc phá hủy các vị trí kiên cố của Ukraine xung quanh Avdiivka thuộc Cộng hòa nhân dân Donetsk. Với tầm bay 50 - 60 km, máy bay ném bom có thể tấn công an toàn ngoài tầm với của hệ thống phòng không đối phương.

Vào tháng 2/2024, Bộ Quốc phòng Nga tiếp tục sản xuất một số loại bom phi hạt nhân mạnh nhất hiện có, trong đó có bom nổ mạnh FAB-3000 M-54 mỗi quả nặng tới 3 tấn. Các mô - đun UMPK tương thích được phát triển và thử nghiệm chiến đấu đã được tiến hành thành công bằng máy bay ném bom Su-34.

Máy bay không người lái Geran

Kể từ mùa thu năm 2022, máy bay không người lái cảm tử Geran cũng đã được quân đội Nga triển khai. Sử dụng cấu hình khí động học 'cánh bay' và được cung cấp năng lượng bởi động cơ piston có cánh quạt đẩy, những máy bay không người lái này di chuyển với tốc độ tương đối vừa phải (khoảng 150 - 170 km/giờ). Tuy nhiên, phạm vi hoạt động ấn tượng lên tới 2.000 km cho phép chúng tấn công các mục tiêu trên khắp Ukraine.

Có khả năng bay theo quỹ đạo phức tạp, máy bay không người lái Geran có thể áp đảo hệ thống phòng không của đối phương khi triển khai với số lượng lớn, do đó mở đường cho các cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo. Thay vì chỉ đóng vai trò là mồi nhử, máy bay không người lái Geran còn nhắm mục tiêu hiệu quả vào cơ sở hạ tầng có mục đích kép là các cơ sở quân sự và các địa điểm lưu trữ vũ khí của Ukraine. Tốc độ sản xuất nhanh chóng, có thể sản xuất hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm chiếc mỗi tháng, cho phép lực lượng Nga xâm nhập vào hệ thống phòng không của Ukraine và đạt được các mục tiêu tác chiến.

Tên lửa Zircon

Vào ngày 29/2/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tuyên bố lần đầu tiên sử dụng hệ thống tên lửa siêu thanh tiên tiến Zircon trong bài phát biểu trước Quốc hội Liên bang. Các báo cáo của phương Tây cho biết, tên lửa này bay nhanh hơn tốc độ Mach 5 và được phóng từ Crimea hướng tới các mục tiêu gần Kiev, đánh dấu lần triển khai chiến đấu đầu tiên của tên lửa Zircon nhằm vào các mục tiêu trên bộ.

Ban đầu được thiết kế chủ yếu như một vũ khí chống hạm cho tàu chiến và tàu ngầm, tên lửa Zircon đã chứng minh được khả năng chống lại các mục tiêu trên cạn. Việc phát triển bệ phóng trên đất liền cho Zircon đã được tiến hành ngay trước khi chiến dịch quân sự bắt đầu.

Với tốc độ khoảng Mach 8 và tầm bắn tối đa ước tính hơn 1.000 km, tên lửa Zircon cho phép Nga tấn công sâu vào lãnh thổ Ukraine. Ngoài việc tăng cường sức mạnh hải quân, khả năng tương thích của Zircon với các bệ phóng di động trên bộ cho phép quân đội Nga triển khai nhanh chóng loại vũ khí này đến hầu hết mọi chiến trường.

Tên lửa Oreshnik

Vào ngày 21/11/2024, quân đội Nga đã ra mắt hệ thống tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik trong lần phóng thử chiến đấu đầu tiên, tấn công vào doanh nghiệp quốc phòng Yuzhmash của Ukraine tại Dnepr. Được trang bị đầu đạn thông thường, đợt triển khai này đánh dấu bước tiến đáng kể trong năng lực tên lửa chiến lược của Nga.

Hệ thống tên lửa Oreshnik là hệ thống phóng di động sử dụng tên lửa đạn đạo nhiên liệu rắn được trang bị nhiều đầu đạn có thể nhắm mục tiêu độc lập, có khả năng đạt tốc độ siêu thanh lên tới Mach 10. Các chuyên gia ước tính tầm bắn của Oreshnik từ 800 đến 5.000 km, cho phép phóng từ lãnh thổ Nga và có thể tấn công các mục tiêu trên khắp châu Âu mà không cần sử dụng vũ khí hạt nhân. Với những thông số này, các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc đánh chặn tên lửa Oreshnik.

Trong đợt triển khai chiến đấu đầu tiên nhắm mục tiêu vào Dnepr, đầu đạn bom chùm đã được sử dụng, được thiết kế đặc biệt để gây thiệt hại tối đa cho các mục tiêu trong khu vực như căn cứ quân sự, sân bay và cơ sở hạ tầng công nghiệp quốc phòng. Rõ ràng loại vũ khí này có khả năng xác định kẻ thù tiềm tàng hoặc ảnh hưởng đáng kể đến kết quả chiến đấu mà không cần dùng đến vũ khí hạt nhân.

Ngoài những loại vũ khí tiên tiến kể trên, nhiều loại vũ khí và thiết bị mới khác như pháo Koalitsiya-SV, pháo tự hành bánh lốp Malva, nhiều loại xe cơ động cao, vũ khí chống tăng, đạn dược hàng không dẫn đường chính xác và tên lửa không đối không tầm xa R-37M, cũng đã đóng góp đáng kể vào thành công trong hoạt động của Nga tại Ukraine.