Nguy cơ khi cơ quan USAID ngừng hoạt động
USAID cung cấp hàng tỷ USD viện trợ nhân đạo ở nước ngoài, có vai trò quan trọng khi quản lý khoảng 60% viện trợ nước ngoài của Mỹ và hoạt động tại khoảng 130 quốc gia. Tuy nhiên, mới đây, Tổng thống Donald Trump đã chỉ trích bộ máy điều hành cơ quan này và tỷ phú công nghệ Elon Musk - lãnh đạo Bộ Hiệu suất Chính phủ Mỹ (DOGE), đã gọi USAID là "tổ chức tội phạm".
Các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã thảo luận về việc đặt USAID dưới quyền quản lý của Bộ Ngoại giao, theo nhiều nguồn tin cho biết.
Ngày 3/2, ông Musk tuyên bố rằng, chính quyền đang nỗ lực đóng cửa cơ quan này - một tuần sau khi hàng trăm nhà thầu của USAID bị cho nghỉ phép không lương và một số bị sa thải sau lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài của Mỹ mà ông Trump áp đặt trên toàn thế giới.
Văn phòng của USAID tại Washington đã đóng cửa vào ngày 3/2 và các nhân viên được yêu cầu làm việc từ xa.
Những diễn biến này xảy ra sau khi hai quan chức an ninh cấp cao của USAID bị đình chỉ sau khi ngăn chặn nỗ lực tiếp cận dữ liệu nhạy cảm của các thành viên Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), một bộ phận được thành lập với mục tiêu cắt giảm bộ máy liên bang.
Vậy USAID có trách nhiệm gì? Tại sao Tổng thống Trump và tỷ phú Musk lại chỉ trích họ như vậy?
USAID là gì?
USAID là cơ quan phát triển và nhân đạo quốc tế của chính phủ Mỹ, hỗ trợ các quốc gia đang có xung đột và các "quốc gia có tầm quan trọng chiến lược" thúc đẩy việc xóa đói giảm nghèo, bệnh tật và các cuộc khủng hoảng khác, theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu của Quốc hội Hoa Kỳ (CRS).
Được Tổng thống John F. Kennedy thành lập vào năm 1961 với tư cách là một cơ quan độc lập, mục tiêu của USAID có hai hướng: chống lại ảnh hưởng của Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh và điều hành nhiều chương trình hỗ trợ nước ngoài khác nhau, dựa trên ý tưởng rằng an ninh của Mỹ gắn liền với sự ổn định và tiến bộ kinh tế ở các quốc gia khác.
Hơn 10.000 người làm việc cho USAID, khoảng hai phần ba trong số họ là ở nước ngoài, CRS cho biết.
Cơ quan này giải quyết nhiều nhu cầu khác nhau, từ sức khỏe phụ nữ đến nước sạch. Jeremy Konyndyk, cựu quan chức USAID trong chính quyền Tổng thống Barack Obama và Joe Biden, mô tả công việc của cơ quan này là cấp bách và cho biết việc cắt giảm sẽ phá vỡ các sáng kiến y tế công cộng quan trọng tại các phòng khám do Mỹ tài trợ ở nước ngoài.
Ông Konyndyk, hiện là chủ tịch của Refugees International cho biết: “Nói một cách rõ ràng về những gì đang bị dừng lại, là các chương trình hỗ trợ 20 triệu người đang được điều trị HIV ngay lúc này. Đó là một rủi ro rất lớn đối với những cá nhân đó, nhưng cũng là rủi ro đối với sức khỏe của toàn thế giới nói chung”.
Ngân sách của USAID lớn đến mức nào?
Theo CRS, trong năm tài chính 2023, USAID quản lý hơn 40 tỷ USD chi tiêu của liên bang vào năm 2023, nhưng cũng lưu ý rằng các tính toán về ngân sách của USAID có thể không chính xác. Khoản tiền này chỉ chiếm chưa đến 1% ngân sách liên bang, theo The Washington Post.
USAID đã cung cấp hỗ trợ cho khoảng 130 quốc gia trong năm tài chính 2023. CRS cho biết 10 quốc gia nhận được nhiều hỗ trợ nhất là: Ukraine, Ethiopia, Jordan, CHDC Congo, Somalia, Yemen, Afghanistan, Nigeria, Nam Sudan và Syria.
Trong những năm gần đây, USAID “cũng đã cung cấp hỗ trợ nhân đạo, phát triển và kinh tế đáng kể” cho Ukraine và các quốc gia bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột Nga - Ukraine, cũng như hỗ trợ nhân đạo ở Dải Gaza, báo cáo của CRS cho biết thêm.
Những lời buộc tội chống lại USAID là gì?
Trong những ngày qua, tỷ phú Elon Musk đã đăng một loạt bài viết trên X, mạng xã hội do ông điều hành, cáo buộc cơ quan này tham nhũng.
"Bạn có biết rằng, USAID sử dụng tiền thuế của bạn để tài trợ cho nghiên cứu vũ khí sinh học, bao gồm cả COVID-19, đã giết chết hàng triệu người không?" - một bài đăng có đoạn trích dẫn một bài báo năm 2023 của tờ New York Post về nguồn gốc của đại dịch.
Không trích dẫn bằng chứng, ông Musk cũng gọi cơ quan này là "một hoạt động tâm lý chính trị cực đoan cánh tả" và là "một sự lãng phí tiền bạc điên rồ", đồng thời tuyên bố "USAID đã trả tiền cho các tổ chức truyền thông để xuất bản tuyên truyền của họ".
Trong một cuộc trò chuyện trên X Spaces, ông Musk cho biết, ông đã thảo luận về USAID nhiều lần với ông Trump, người "đồng ý rằng chúng ta nên đóng cửa nó". Khi được hỏi về USAID hôm 2/2, ông Trump nói với các phóng viên, cơ quan này “được điều hành bởi một nhóm những kẻ điên cuồng cấp tiến” và sẽ đóng nó.
Konyndyk gọi những bình luận của ông Trump và ông Musk là "một chiến dịch thông tin sai lệch vô lý" và cho biết USAID hợp tác với nhiều tổ chức phi chính phủ và các đối tác tư nhân khác để giải quyết đúng đắn các vấn đề sức khỏe toàn cầu cấp bách.
"Cách Mỹ thực hiện chương trình cứu trợ và phát triển ở nước ngoài là thông qua quan hệ đối tác. Đó là một hệ sinh thái cực kỳ có năng lực", ông nói.
Điều gì có thể xảy ra tiếp theo?
Ngày 3/2, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nói với các phóng viên khi ở thăm El Salvador rằng, ông hiện là giám đốc tạm quyền của USAID trong bối cảnh có nhiều câu hỏi về tương lai của tổ chức này, nhưng ông cho biết, ông sẽ giao nhiệm vụ cho người khác. Ông cũng cho biết kế hoạch của chính quyền Tổng thống Trump không phải là "về việc chấm dứt các chương trình mà USAID thực hiện".
“Có những việc mà tổ chức này làm là tốt và có những việc mà chúng tôi có nhiều câu hỏi. Đó là về cách thức tổ chức này hoạt động như một thực thể. Và họ được cho là sẽ tuân theo chỉ đạo từ Bộ Ngoại giao”, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói.
Việc đặt USAID trực thuộc Bộ Ngoại giao có thể thay đổi cách thức hoạt động của cơ quan này vì trước đây, cơ quan này đã có thể hỗ trợ các quốc gia mà Mỹ không có quan hệ ngoại giao, chẳng hạn như Iran.
Hiện vẫn chưa rõ thời điểm chính quyền của ông Trump sẽ thực hiện các bước tiếp theo. Thượng nghị sĩ Brian Schatz, thành viên Ủy ban Đối ngoại cho biết: "Việc giải thể USAID là bất hợp pháp và khiến chúng ta kém an toàn hơn. USAID được thành lập theo luật liên bang và được Quốc hội tài trợ. Ông Donald Trump và Elon Musk không thể chỉ muốn xóa bỏ nó bằng một nét bút, họ cần phải thông qua một đạo luật".
Một nhà khoa học tuyên bố đã phát hiện ra xác máy bay MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines - chiếc máy bay biến mất 11 năm trước trong hành trình đến Trung Quốc.
Israel đã nối lại các cuộc không kích vào Dải Gaza, sau khi các cuộc đàm phán với phong trào vũ trang Hamas của Palestine về việc thả các con tin và thực hiện lệnh ngừng bắn thất bại.
Quyết định tạm dừng viện trợ nước ngoài của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây gián đoạn nghiêm trọng đến nguồn cung cấp thuốc điều trị HIV tại 8 quốc gia.
Ukraine được cho là đang cân nhắc phương án nhượng bộ một phần lãnh thổ nhằm đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Nga.
Bộ Quốc phòng Nga đã công bố hình ảnh về các thiết bị quân sự mà binh sĩ Ukraine bỏ lại các khu vực ở tỉnh Kursk đã bị Nga tái kiểm soát.
Bảy người đã thiệt mạng trong đó có hai trẻ vị thành niên và sáu người khác bị thương trong một vụ xả súng kinh hoàng xảy ra bên ngoài một nhà máy bia ở Salamanca, bang Guanajuato, Mexico.
0