Người bà trong ký ức
Gần về trưa, mặt trời lên sắp tới đỉnh đầu. Gió nhè nhẹ thổi qua mát dịu nhưng cũng mang theo mùi hương đặc trưng của dòng sông Tô Lịch. Tôi khẽ nhăn mũi, đưa cốc nước trà đá mát lạnh uống nhanh một ngụm.
Ngồi đợi con tan học ở quán nước đầu làng An Hòa, tôi cứ miên man những suy nghĩ ngang dọc. Hàng bàng Đài Loan xa xa xanh mướt mát vẫy vẫy những tán lá cùng tiếng nói của bà cụ hàng nước hòa vào không gian. Âm thanh lúc lên lúc xuống, vừa hoài niệm lại vừa thân thương như một người dẫn truyện nắm rõ cả tâm ý người nghe trong lòng bàn tay, từ từ mở ra cả những điều đã quên lãng.
Tôi nhớ bà nội tôi.
Bà nội tôi khi ngoài bảy mươi đã bị lẫn. Bà từng đi lạc lên tận Cầu Diễn. Cả nhà tìm bà mải miết suốt ba ngày ba đêm thì bà về. Khi bà không còn minh mẫn thì lúc tỉnh lúc mê, khiến cả nhà căng thẳng, mệt mỏi.
Ngay chính tôi chỉ còn tức giận với bà và quên hết những lần bà chở che tôi khỏi đòn roi của mẹ ngày bé. Tôi quên cả những lần bà chiều ý các cháu rang cơm giòn rụm bằng bếp rạ đầy khói khét lẹt và nóng nhễ nhại mồ hôi giữa trưa hè. Tôi cũng quên người dạy tôi học chữ, truyền cảm hứng biết yêu câu văn, câu thơ là bà. Tôi cũng không nhớ những ngày mất điện bà thức nguyên đêm quạt mát cho các cháu say giấc. Tôi quên sạch sẽ.
Tôi quên tất cả những điều tốt đẹp bà nội dành cho tôi. Tôi chỉ nhớ bà hay chửi đổng khi bà nhớ nhớ quên quên. Nhớ những lần mất ngủ giật mình thon thót khi nửa đêm bà ghé sát mặt vào tôi và mọi người, lần sờ trên khuôn mặt. Thực tại bà dần quên, bà nhớ ngày bà đi bộ đội. Những ám ảnh thời bom đạn ấy khiến bà tin rằng mình đang ở trong một hầm trú ẩn nào đó và không biết xung quanh là ai, người ta còn sống hay chết. Hay có lúc bà lại nằng nặc bảo nhà tôi bạc đãi bà, cơm vừa ăn xong lại bảo là chưa ăn, cứ thế mà nhốn nháo cả gia đình.
Bà cụ hàng nước bảo: "May mà tôi có hàng nước này, có người ra người vào nếu không tôi cũng lẫn".
Bà nội tôi sống cả đời ở quê, vì con vì cháu bà ra Hà Nội. Cuộc sống thành phố khác ở quê nhiều lắm. Bà chỉ có gia đình, không có họ hàng, láng giềng thân quen. Ngày ấy bà đã cô đơn thế nào nhỉ?
Bà cụ hàng nước cũng ăn vận giống bà nội tôi. Mái tóc bà cũng vấn gọn gàng, hàm răng nhuộm đen nhánh, quanh bụng cuốn cái ruột tượng. Mỗi lần lấy tiền của khách hay trả lại bà lại lần mở ruột tượng ra, từng thao tác thân thương và gợi bao nỗi nhớ cho tôi. Bà bảo: "Ai đi qua tôi cũng chào, người ta cứ bảo là thảo mai. Nhưng đó là phép tắc bình thường. Ai lại người đi qua mặt cứ câng câng lên".
Ngày xưa, nội tôi cũng hay dạy dỗ tôi rất nhiều điều như vậy.
Một quả sấu già rơi xuống mặt đường, nảy lên kéo tôi về thực tại. Cuộc sống có phải là vậy? Khi những người yêu quý ở bên, ta thường vô tâm không để ý. Khi họ đã không còn ở bên, ta lại hoài thương nhớ và nuối tiếc.
11 giờ trưa, con gái đón bà cụ về. Mẹ chị ngoài 90 rồi đấy. Nhà cũng không phải khó khăn gì nhưng bà thích ra đây ngồi cho đỡ buồn. Nhìn cách chị ân cần trò chuyện với mẹ mà tôi thấy lòng mình cũng tràn ngập cảm giác ấm áp. Tôi cũng đón con, về nhà với ba mẹ tôi thôi. Về nhà ăn bữa cơm ấm nóng cùng những người mà tôi mãi thương yêu.
Thỉnh thoảng lúc rảnh rỗi, có người thường xem lại quyển sổ chép thơ mà cô đã viết tay một thời, hoặc mở máy laptop, mở điện thoại, nghe lại những bài nhạc yêu thích. Cô thích nhất là lắng nghe âm thanh quen thuộc từ những tình khúc bất hủ của Trịnh Công Sơn. Những lúc như vậy, cô lại tự hỏi mình: Ta là ai trong cuộc đời này?
Mỗi khi đến tiết Thanh minh, trong tâm thức của nhiều người lại nhớ về những ngày thơ bé hạnh phúc, được cùng ba mẹ làm món bánh trôi để đón Tết Hàn thực. Dẫu chỉ là món bánh đơn thuần nhưng đó lại là hương vị của đoàn viên.
"Thanh minh trong tiết tháng Ba/Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh" - tiết Thanh minh nhắc nhở người Việt Nam ta hướng về cội nguồn tổ tiên, ông bà, cha mẹ.
Vào những ngày giữa tháng Ba, mùa xuân ấm áp khẽ khàng làm sáng bừng sắc đỏ rực rỡ của hoa gạo ở ven sông. Ở một nơi xa, có một người con lại thao thức nhớ sắc hoa gạo quê nhà.
Tháng Ba về, khi thời tiết ở Hà Nội dần trở nên ấm áp hơn, có người thường ra phố, tìm mua ít quả nhót từ gánh hàng của các chị bán rong trên phố. Dẫu không thích ăn chua nhưng chỉ cần nhìn thấy mấy quả nhót chín ứng đỏ như đôi má trẻ thơ khi gió xuân tràn về, lòng cô không khỏi nôn nao nỗi nhớ quê hương.
Trong những giận dỗi ngơ ngẩn của trẻ con, những suy bì hiếu thắng ngây ngô của tuổi trẻ, những giọt nước mắt tủi hờn uất ức của tuổi trưởng thành, cô ấy luôn có cha bên cạnh. Người như ngọn hải đăng soi đường chỉ lối cho cô giữa đêm tối mịt mùng.
0