Nghệ nhân Hà Nội: Giữ cánh diều cho ký ức tuổi thơ
Hình ảnh những con diều truyền thống thả gió trên nền trời cùng với những âm thanh du dương từ tiếng sáo diều tưởng như vắng bóng trong thời đại ngày nay, dưới sức ép của đô thị hóa và đời sống hiện đại. Nhưng về với làng Bá Dương Nội (Hồng Hà, Đan Phượng, Hà Nội), vẫn còn những con người miệt mài giữ gìn những nét truyền thống trong nghề làm diều sáo, trong số đó có nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết. Với anh, những con diều không phải chỉ là một thứ đồ chơi, mà còn là một nét văn hóa trang trọng, linh thiêng cần bảo tồn.

Sinh ra và lớn lên tại làng Bá Dương Nội - một ngôi làng đã có truyền thống chơi diều sáo cả trăm năm, nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết đã gắn bó với những cánh diều trong phần lớn cuộc đời mình, mặc dù nghề làm diều truyền thống không phải là nghề mưu sinh chính của anh cũng như những cư dân khác trong làng. Những cánh diều nơi đây không chỉ là một thứ đồ chơi đơn thuần mà với anh Quyết nó còn có sự thiêng liêng nhất định khi gắn với một lễ hội truyền thống - lễ hội thi thả diều được tổ chức vào ngày rằm tháng Ba hàng năm. Năm nay, lễ hội này đã được vinh danh là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Theo nghệ nhân Quyết, những cánh diều Việt Nam có đặc trưng riêng so với các quốc gia khác, từ hình dáng cong với những tên gọi thú vị như “diều cánh chanh”, “diều cánh muỗm” hay “diều cánh mộc”, đặc biệt có thể mang được bộ sáo diều.

Năm 9 tuổi nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết bắt đầu làm những con diều đầu tiên. Tuy được học hỏi từ những thế hệ đi trước nhưng ban đầu những con diều anh làm xong cứ thả lại rơi. Niềm đam mê đã giữ cho anh không bỏ cuộc và sau nhiều tháng làm đi làm lại thì cậu bé Quyết năm đó đã được chứng kiến cánh diều đầu tiên mình làm bay vững trên bầu trời.
Với nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết, đó là ký ức sâu đậm không thể nào quên được. Ký ức về những thành công đầu tiên của những gì đôi bàn tay một đứa trẻ tự làm nên và cũng là ký ức về những ước mơ trẻ thơ thả trôi theo những cánh diều trên nền trời xanh thẳm. Đó cũng là động lực để anh theo đuổi việc làm diều hơn 40 năm qua.
Dù thời đại đã có nhiều thay đổi, trên thị trường cũng có nhiều loại diều ngoại nhập với những chất liệu phong phú, màu sắc bắt mắt và có thể sản xuất hàng loạt, nhưng ở làng Bá Dương Nội, những cánh diều vẫn làm theo lối thủ công truyền thống, với màu sắc và chất liệu mộc mạc, từ tre và giấy dó. Thời gian gần đây có thêm những loại giấy khổ lớn hơn, dai hơn nhưng vẫn dán thủ công chứ không thể may sẵn như diều vải. Ngoài ra, các nghệ nhân có thể sáng tạo như vẽ hoặc trang trí thêm nhưng đa phần vẫn là những con diều mộc.

Anh Quyết thường mất khoảng một ngày để làm diều nhưng phải mất một tuần để làm bộ sáo diều bởi làm sáo đòi hỏi kĩ thuật khó hơn rất nhiều và trong làng không phải ai cũng làm được.

Cái thú của trò chơi với diều bao gồm cả làm diều và thả diều. Theo nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết, người chơi diều cần phải biết cách quan sát bầu trời, hướng gió, sức gió để thả diều không mất sức mà vẫn hiệu quả.
Là lớp nghệ nhân kế cận, với những kinh nghiệm và đóng góp của mình, nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết được tin tưởng bầu làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Diều sáo xã Hồng Hà và đang góp phần truyền lửa cho thế hệ trẻ hơn tiếp nối việc gìn giữ nghề làm diều sáo truyền thống, để những cánh diều được góp vào ký ức tuổi thơ của mỗi người.

Hơn thế nữa, nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết cũng nhiệt tình giới thiệu và truyền dạy cho các bạn trẻ ở các địa phương khác tìm đến học hỏi kĩ thuật làm diều sáo, với mong muốn nghề truyền thống sẽ được lan tỏa rộng rãi hơn.
Đón xem "Giữ cánh diều cho ký ức tuổi thơ" trong loạt phim tài liệu "Nghệ nhân Hà Nội" phát sóng lúc 10h00 thứ Bảy, ngày 31/5/2025 trên Kênh H1, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội.


Với nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết ở làng Bá Dương Nội, những con diều không phải chỉ là một thứ đồ chơi mà còn là một nét văn hóa trang trọng, linh thiêng cần bảo tồn.
Mỗi buổi tối khiêu vũ là khoảng thời gian để những người cao tuổi vừa rèn luyện thể chất, vừa "quay lại" thời thanh xuân.
Nhiều đầm sen ở các huyện ngoại thành đang vào mùa nở rộ, tô điểm thêm cảnh quan nông thôn ngày càng đổi mới.
Bún đậu mắm tôm là một món ăn dân dã, có cách chế biến đơn giản nhưng lại chinh phục thực khách bởi sự hài hòa giữa các nguyên liệu.
Những người thợ kim hoàn thời nay không chỉ kế thừa tinh hoa truyền thống mà còn làm mới nhịp sống của nghề.
Phố phường Hà Nội những ngày này đang khoác lên lớp áo đa dạng sắc màu của nhiều loài hoa bung nở rực rỡ.
0