Nghệ nhân Ánh Tuyết, người giữ hồn ẩm thực Hà thành | Chuyện Hà Nội | 17/07/2024

Có những hương vị bình dị đến mức tưởng như có thể bị lãng quên, nhưng thật ra lại nằm sâu trong ký ức của rất nhiều người. Như bát cà muối trong mâm cơm mùa hè, chua chua, giòn giòn, thơm mùi nắng gió.

Nghệ nhân Phạm Hồng Vinh (Vinh Coba) chính là cha đẻ của những sản phẩm điều khắc tranh kính nghệ thuật "dùng búa đập không vỡ, tẩy không phai màu".

Hãy cùng trở về đất Phùng (Đan Phượng) để lắng nghe ông Bùi Ngọc Thái kể chuyện hơn 40 năm giữ gìn hương vị nem Phùng nức tiếng và một câu chuyện nghề mộc mạc, đầy tình yêu và tự hào.

Hanoi Rock City (hay còn gọi là HRC) không chỉ là một địa điểm biểu diễn, mà còn là biểu tượng của một thời kỳ sôi động của âm nhạc đương đại ở Hà Nội, nơi âm nhạc được chơi bằng tất cả đam mê, nơi nghệ sĩ và khán giả hòa làm một.

"Xẩm on the bus" hoạt động chưa lâu nhưng bước đầu đã thành công trong việc kéo gần khoảng cách giữa di sản văn hóa và thế hệ trẻ. Đó là một cách làm sáng tạo để bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa độc đáo của Việt Nam.

Giữa lòng Hà Nội hiện đại vẫn có một người âm thầm vá cánh, thử sáo, thả bay cả một trời tuổi thơ. Đó ông Nguyễn Văn Quyết, người nghệ nhân dành trọn hơn 40 năm cuộc đời để giữ hồn cánh diều sáo làng Bá Dương Nội (huyện Đan Phượng).

Xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên) từ xưa đã nổi tiếng với nghề may comple, veston. Thừa kế và phát triển giá trị truyền thống từ thời cha ông để lại, người Vân Từ tìm cách mang nghề may đi làm giàu cho quê hương và đất nước.

Phùng Xá từng được mệnh danh là “thủ phủ dâu tằm” của miền Bắc. Đến năm 1984, khi tơ lụa công nghiệp “lên ngôi”, các sản phẩm từ tơ tằm trở nên yếu thế. Đứng trước tình cảnh nghề truyền thống bị xóa bỏ, nghệ nhân Phan Thị Thuận đau đáu một nỗi niềm để có thể duy trì được nghề của cha ông.

Hà Nội từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận trong sáng tạo nghệ thuật của nhiều văn nghệ sĩ. Thế nhưng, trong số đó, không nhiều người lựa chọn kể câu chuyện về Hà Nội bằng tiếng đàn violin - một chất liệu âm nhạc tinh tế và đầy cảm xúc như cách nghệ sĩ Trịnh Minh Hiền đang lặng lẽ làm suốt nhiều năm qua.

Có một người vẫn đang ngày ngày miệt mài giữ lửa cho nghề ướp trà truyền thống. Anh được gọi thân thương là Tuấn chè -người dành cả đời để lắng nghe nhịp nở của hoa và đưa hương nhài thấm vào từng chén trà.

Hành trình gắn bó với nghề làm đàn truyền thống Viên Đình của anh Dương Minh Cường không chỉ là câu chuyện về niềm đam mê và sự kiên trì, mà còn là minh chứng sống động cho nỗ lực gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa ngàn đời.

Nghệ nhân Nguyễn Văn Đức là người đã chọn cách lưu giữ vẻ đẹp của những mùa hoa Hà Nội theo cách rất riêng. Ông giữ vẻ đẹp ấy bằng đôi tay khéo léo, như thổi hồn vào từng cánh hoa lụa, để những mùa hoa ở lại trong tim người yêu hoa.

Hãy cùng lắng nghe câu chuyện của nhà báo Trọng Nghiệp - nguyên phóng viên ảnh Thông tấn xã Việt Nam, kể lại hành trình theo bước nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương như một lời tiễn biệt chân thành từ tận sâu trái tim.

Với nhiếp ảnh gia Lê Bích, những chiếc giếng cổ ở Hà Nội không chỉ là hình ảnh gợi nhớ về một thời đã qua mà còn là chất liệu nghệ thuật giàu chiều sâu - nơi anh cảm nhận được hơi thở của lịch sử, sự gắn kết của cộng đồng và vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của đời sống người Hà Nội xưa.

Bánh gai - thứ bánh dân dã với màu đen đặc trưng do lá gai tạo nên, lớp vỏ dẻo quánh từ bột nếp, nhân đỗ xanh ngọt bùi, điểm chút dừa nạo thơm thơm. Từ bao đời nay, món bánh tưởng chừng giản đơn ấy đã trở thành niềm tự hào của người dân làng Yên Sở (huyện Hoài Đức, Hà Nội).

Xuất phát từ gia đình có bác là liệt sĩ nhưng không có bức ảnh nào để thờ, thấu hiểu nỗi đau của các thân nhân, gia đình liệt sĩ, anh Lê Văn Phúc đã sẵn sàng dành thời gian thường nhật để phục dựng các bức ảnh liệt sĩ. Chàng trai sinh năm 1990 luôn tâm niệm phục dựng ảnh sao cho chân thực nhất, như món quà tri ân trao tặng các thân nhân, gia đình liệt sĩ.

Có một người thợ già, một nghệ nhân thực thụ ở Hà Nội hơn 40 năm qua đã gắn bó với nghề đóng giày thủ công của cha ông, nay vẫn đang tiếp tục truyền lại nghề cho những thế hệ tiếp nối.

Giữa lòng phố cổ với những mái ngói rêu phong và nhịp sống hiện đại đang đổi thay từng ngày, nhà nghiên cứu âm nhạc Đàm Quang Minh vẫn lặng lẽ, âm thầm gìn giữ và lan tỏa giá trị của âm nhạc dân tộc, để những làn điệu ca trù, hát xẩm, hát văn, hát chèo, hát tuồng... không bị mai một theo thời gian.

"Có những ký ức không thể chạm bằng tay… nhưng có thể soi bằng ánh sáng". Hãy cùng tìm hiểu hành trình của nghệ nhân Bùi Văn Tự - người thổi hồn lịch sử vào từng lớp bóng, từng tia sáng, để ánh lên một chân dung Bác Hồ đầy thiêng liêng và xúc cảm.

Cả cuộc đời ông Trần Văn Cao là hành trình lặng lẽ gom góp những mảnh ký ức về Bác Hồ, từ những bức ảnh, mẩu báo cũ cho đến những vần thơ tự tay sáng tác. Câu chuyện của ông Cao không phải để lưu danh, càng không để trưng bày ồn ào, mà đơn giản là để giữ lấy một phần ký ức thiêng liêng đã trở thành máu thịt.

Hơn bốn thập kỷ tận tâm cống hiến tại Bảo tàng Hồ Chí Minh và những trang sách đầy tâm huyết đã chứng minh TS. Chu Đức Tính là một người con ưu tú của dân tộc, một nhà nghiên cứu di sản Hồ Chí Minh tận tụy và sâu sắc.

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km về phía Tây Bắc, làng nghề Sơn Đồng (huyện Hoài Đức) từ lâu đã được biết đến là cái nôi của nghệ thuật tạc tượng và làm đồ thờ bằng gỗ. Những sản phẩm sơn son thếp vàng, thếp bạc tinh xảo từ bàn tay người thợ nơi đây không chỉ phục vụ đời sống văn hóa tâm linh của người dân cả nước mà còn vươn ra cả thị trường quốc tế.

Trong kho tàng ẩm thực Việt Nam, có những món ăn không chỉ để no lòng mà còn để cho ta chậm lại, nhớ về một hương vị xưa cũ như chiếc bánh giầy tròn trĩnh dẻo thơm. Giữa những đổi thay của nhịp sống hiện đại, làng Quán Gánh (xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, Hà Nội) vẫn giữ gìn nghề làm bánh giầy truyền thống.

Trong dòng chảy phát triển không ngừng của âm nhạc, nghệ thuật Thủ đô, vẫn có những ca sĩ trẻ đang không ngừng cố gắng khẳng định tài năng âm nhạc và lan tỏa tình yêu với Hà Nội qua lời ca tiếng hát. Ca sĩ Trịnh Trí Anh là một trong những gương mặt như thế.

Ở Hà Thành, nhắc đến tương ngon, người ta nghĩ ngay đến Cự Đà - ngôi làng cổ nằm ngay sông Nhuệ (huyện Thanh Oai, Hà Nội). Đây là nơi vẫn còn giữ gìn nghề làm tương trăm năm tuổi.

Làng Đào Xá, xã Đông Lỗ, huyện Ứng Hòa, Hà Nội được biết đến là vùng quê giàu bản sắc văn hóa bởi nơi đây là cái nôi của nghề làm đàn. Đây là làng duy nhất có nghề làm nhạc cụ, được ví như một bảo tàng sống về nhạc cụ mang âm hưởng dân tộc, dù chưa từng được học qua bất kỳ trường lớp nghệ thuật nào nhưng những người nông dân đã và đang cho ra đời hàng triệu cây đàn dân tộc.

Khi nhắc đến làng nghề Phú Vinh (xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội), nhiều người không chỉ nhớ đến một làng nghề truyền thống với những sản phẩm mây tre đan đặc sắc, mà còn nhớ đến người nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung. Ông là người đã biến nan tre nhỏ bé thành những tác phẩm lớn lao góp phần gìn giữ và nâng tầm di sản văn hóa Việt Nam.

Ở vùng đất Xa Mạc - nơi từng vang vọng những làn điệu chèo cổ ngọt ngào, sâu lắng, vẫn còn đó một "người giữ lửa", tận tụy gìn giữ từng câu hát, từng điệu múa của cha ông để lại. Với tình yêu tha thiết và niềm đam mê cháy bỏng, nghệ nhân Nguyễn Ngọc Lược đã vượt qua bao khó khăn, gắn bó cả đời với sân đình, tiếng trống, nhịp phách, để chèo cổ Xa Mạc không rơi vào quên lãng.

Trong dòng chảy xuyên suốt của âm nhạc Thủ đô, có những nghệ sĩ đã mang tiếng hát, mang trái tim yêu Hà Nội để kể lại những câu chuyện đầy cảm xúc và lan tỏa vẻ đẹp văn hóa Thủ đô. Một trong những nghệ sĩ tiêu biểu ấy, không thể không nhắc đến nghệ sĩ ca sĩ Quỳnh Hoa - một người con của Hà Nội luôn cất tiếng hát về Thủ đô bằng cả trái tim với tình yêu dành cho mảnh đất nơi mình sinh ra và lớn lên.

Ở mỗi miền quê đất Việt, món ăn không chỉ để no lòng mà còn là cách gìn giữ ký ức, giữ hồn làng. Nhắc đến ẩm thực Hà Nội, người ta nhớ ngay đến phở, bún thang, bánh cuốn... Nhưng giữa những món ngon quen thuộc ấy, còn có những món quê mộc mạc, càng ăn lại càng thương càng nhớ - như món cháo se ở làng Hạ Mỗ (xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng).

Dù trải qua bao nhiêu thăng trầm của thời gian, kẹo lạc Cổ Hoàng vẫn giữ nguyên vẹn hương vị giản dị mà sâu lắng. Mỗi thanh kẹo không chỉ là một món ăn vặt, mà còn là kết tinh của sự khéo léo và tâm huyết của người làm nghề. Thưởng thức một miếng kẹo lạc giòn tan, người ta vừa cảm nhận được vị ngọt ngào, bùi béo; vừa như sống lại những ký ức đẹp đẽ về một làng nghề truyền thống của vùng đất Kinh Bắc.

Sơn mài là một nghệ thuật truyền thống độc đáo của hội họa Việt Nam. Không chỉ được áp dụng cho việc vẽ tranh mà sơn mài còn xuất hiện trong nhiều tác phẩm nghệ thuật khác. Ngày nay, Việt Nam chỉ còn tồn tại một số ít làng nghề làm sơn mài, một trong số đó là làng nghề sơn mài Hạ Thái (huyện Thường Tín, Hà Nội).

Có một người lính già đã lặng lẽ suốt hơn 20 năm đi tìm lại quá khứ, nơi có máu, nước mắt và cả những lời thề trong bóng tối nhà tù. Mỗi hiện vật ông cất giữ là một linh hồn, một phần xương máu của những người chiến sĩ đã không tiếc tuổi xuân vì độc lập tự do của dân tộc.

Đại thắng mùa Xuân năm 1975 đã mở ra trang sử hào hùng, chấm dứt chiến tranh, thống nhất đất nước, đưa dân tộc Việt Nam bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do và phát triển. Là trái tim của cả nước, Hà Nội là hậu phương lớn, nơi chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam. Và buổi sáng lịch sử ngày 30/4/1975 ấy sẽ mãi khắc sâu trong tâm trí của những người dân Hà Thành.

Không hào nhoáng như những hiệu sách lớn, cũng chẳng tấp nập như những nhà sách giữa trung tâm, đường Láng là thế giới của những cuốn sách đã nhuốm màu thời gian và cũng là nơi tìm đến của những con người đi tìm ký ức qua những trang sách cũ.

Hà Nội tự hào có những công dân nhiệt huyết, dành cả cuộc đời cống hiến, gắn bó cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, không thể không nhắc tới PGS.TS Bùi Thị An - người vẫn miệt mài với những dự án khoa học và đam mê cháy bỏng cống hiến tri thức cho Hà Nội - nơi bà đã lớn lên và gắn bó cả cuộc đời.

Từ lâu, giò chả không chỉ là món ăn mà còn là phần ký ức đậm đà trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Nếu phải kể tên một vùng đất gìn giữ trọn vẹn nhất hương vị ấy, đó chính là làng Ước Lễ, huyện Thanh Oai, Hà Nội.

Hà Nội là thành phố nghìn năm văn hiến, nơi mỗi góc phố đều chứa đựng một câu chuyện. Cùng quay về với những ký ức giản dị mà sâu lắng trong khoảnh khắc ngày giải phóng qua lời tâm tình của nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Đinh Quang Thành - người đã ghi lại những kí ức hào hùng nhất trong lịch sử dân tộc.

Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những người nghệ sĩ dành cả tâm hồn, tình cảm và tài năng của mình để lưu giữ vẻ đẹp của Hà Nội bằng những nét vẽ dịu dàng, tinh tế. Họa sĩ Văn Dương Thành là một trong số đó.

Giữa những ngày hè oi ả, người ta thường mong tìm một món gì đó thật thanh mát, dịu dàng, như một làn gió quê len vào lòng phố. Và trong ký ức của nhiều người, bánh gio Hạ Mỗ (huyện Đan Phượng, Hà Nội) chính là món quà quê mộc mạc mà sâu đậm như thế.

Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội, có một chàng trai 8x vẫn miệt mài với niềm đam mê chạm khắc đồng hồ. Mỗi đường nét tinh xảo anh tạo ra không chỉ là dấu ấn cá nhân mà còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa nghệ thuật và thời gian. Anh không chỉ lưu giữ khoảnh khắc mà còn tạo ra những chiếc đồng hồ độc đáo, âm thầm viết nên câu chuyện riêng của mình giữa dòng chảy bất tận của thời gian.

Giữa muôn vàn món ngon của Hà Nội có một thức quà dân dã, giản dị mà lại đủ sức khiến lòng người nhớ nhung, ấy là đậu phụ làng Mơ. Mềm, mịn, thơm, béo nhưng không chỉ dừng lại ở hương vị, đậu làng Mơ còn gói trọn trong mình câu chuyện về một làng nghề truyền thống, sự tinh tế và tấm lòng cần mẫn của người thợ xứ Hà thành.

Làng nghề Trạch Xá là một trong những cái nôi của nghề may áo dài truyền thống. Mang trong mình niềm tự hào từ nghề tổ truyền lại, người dân thôn Trạch Xá, xã Hòa Lâm, huyện Ứng Hòa dù là ở chốn thị thành hay trong lũy tre làng, vẫn luôn cần mẫn tay kim, đường chỉ, góp phần tạo nên những tà áo dài mềm mại, thanh thoát, đậm đà hồn Việt.

Giữa lòng Thủ đô Hà Nội hiện đại và nhộn nhịp ngày nay, vẫn còn đó một làng nghề lưu giữ trọn vẹn tinh hoa truyền thống nghề dệt lụa qua từng đường kim, nét sợi. Đó chính là làng lụa Vạn Phúc ở quận Hà Đông, TP. Hà Nội.

Làng Chàng Sơn (huyện Thạch Thất, Hà Nội) - nơi nghệ thuật rối nước từng rực rỡ suốt ba thế hệ giờ đây đang trở nên thưa vắng. Đứng cạnh thủy đình đơn sơ bên ao làng, ông Nguyễn Văn Dậu - Trưởng phường rối nước Chàng Sơn lại bồi hồi nhớ về thời huy hoàng của phường rối Chàng Sơn năm nào.

Giữa vô vàn những vật dụng làm đẹp công nghiệp, chiếc lược sừng thủ công vẫn âm thầm khẳng định vị thế của mình không chỉ bởi vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi mà còn bởi những lợi ích tuyệt vời mà đó mang lại cho mái tóc. Khi nhắc đến lược sừng thủ công Việt Nam, không thể không nhắc đến làng nghề Thuỵ Ứng - nơi những đôi bàn tay tài hoa đã thổi hồn vào từng chiếc lược.

Hà Nội - thành phố của ký ức và những lát cắt chồng xếp theo thời gian. Ở nơi ấy, từng con phố, từng hàng cây hay góc hồ đều mang trong mình những câu chuyện chưa kể hết. Giữa phố phường tấp nập, người ta thường nhớ về Tháp Rùa cổ kính giữa lòng hồ Gươm. Nhưng cũng ngay tại không gian ấy, tòa nhà 'Hàm cá mập' - một công trình mang dáng vẻ hiện đại giữa lòng Hà Nội cũ vẫn đứng đó suốt hơn ba thập kỷ qua.