ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Bên cạnh tính giải trí, việc tận dụng AI để lừa đảo, nhắm vào người thiếu hiểu biết, đang trở thành vấn đề nổi cộm. Chỉ trong vài giây, một thông tin bịa đặt, xấu độc có thể lan truyền đến hàng triệu người. Điều này đòi hỏi cần thiết phải xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh để bảo vệ sự thật trong một thế giới công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay.

Những hình ảnh mưa ngập được tạo ra với giọng nói thân thuộc; cảnh con cá sấu xuất hiện chân thật một cách khó tin... không khó để bắt gặp những video kiểu này tràn lan trên các trang mạng xã hội. Những năm qua, số lượng tin giả được AI tạo ra đã tăng mạnh. Trong thời đại công nghệ số phát triển chóng mặt, tin giả không còn là những dòng chữ bịa đặt, mà được tạo ra bằng những hình ảnh, âm thanh, thậm chí là cả con người ảo. Và nguy hiểm hơn, người xem khó có thể phân biệt được thật hay giả.

Anh Bùi Huy Hiếu (phường Xuân Đỉnh, TP. Hà Nội) cho biết: "Em thấy AI đang phát triển khá mạnh và những video do AI tạo ra được lan truyền trên mạng xã hội cũng rất nhiều. Em cũng lo lắng khi không thể biết những thông tin, hình ảnh mà mình nhận được trên mạng xã hội có phải là sự thật không hay là do AI tạo ra".

Chị Đinh Phương Nhung (phường Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội) cho biết: "Công nghệ AI đang trở nên dễ sử dụng và dễ tiếp cận hơn, cùng với đó tính xác thực của AI cũng đang dần trở nên lu mờ. Vì khi nhiều người sử dụng cộng với sự dễ sử dụng của nó sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy. Và điều này sẽ gây ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội, nhất là trên mạng xã hội khi nhiều đối tượng lạm dụng AI để có những hành vi lừa đảo và tung tin sai sự thật để kéo tương tác".

Thượng tá Đào Trung Hiếu, chuyên gia nghiên cứu tội phạm học cho biết: "Hiện nay, việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo vào hành vi phạm tội đang diễn ra rất phổ biến, nhất là trò lừa mạo danh. Mạo danh thì không đơn giản chỉ là thông qua âm thanh, giọng nói hoặc tin nhắn như trước đây, mà hiện tại, thông qua cả hình ảnh và trí tuệ nhân tạo cho phép đối tượng tội phạm thực hiện điều đó dễ dàng hơn bao giờ hết".

Chẳng cần phải có kỹ năng lập trình, chỉ cần vài cú click chuột, cứ thế là có thể tạo ra video giả, giả giọng hoặc dựng lên một câu chuyện không có thật. Để không rơi vào những ma trận lừa đảo do AI tạo ra, bên cạnh nỗ lực của lực lượng an ninh mạng, các công ty công nghệ thì kỹ năng ứng dụng số của mỗi người dùng cũng vô cùng quan trọng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Dự án chongluadao.vn cho biết: "Có những đặc điểm mà chúng ta có thể nhận biết đâu là AI tạo ra như: màu da, ánh sáng, bóng đổ, khẩu hình không khớp với ngữ cảnh. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể để ý hàm răng. Đôi khi người, con vật trong video AI có thể có tới 3, 4 hàm hoặc là không có hàm nào. Tuy nhiên, rất nhiều người sẽ dễ bị lôi cuốn vào và dễ bị dẫn dụ vì họ chưa biết cách nhận biết như thế nào. Và họ sẽ bị dẫn dụ như bị kêu gọi đầu tư, kêu gọi từ thiện hoặc là họ sẽ bị dụ chia sẻ những hình ảnh này khiến thông tin giả ngày càng viral hơn".

Khi công nghệ vượt qua nhận thức của con người, thì đòi hỏi ý thức và pháp luật cần đi kịp để bảo vệ sự thật. Luật An ninh mạng 2025 đã bổ sung quy định cấm sử dụng AI để tạo, chỉnh sửa và lan truyền clip, hình ảnh, âm thanh, bôi nhọ hoặc thông tin sai sự thật. Đây là bước đi kịp thời và cần thiết, thể hiện quyết tâm xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng và mạnh mẽ để xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, răn đe những đối tượng sản xuất và phát tán nội dung giả mạo.

Luật sư Nguyễn Đức Năng, Giám đốc Công ty Luật Năng & Partner cho biết: "Nếu chúng ta sử dụng những hình ảnh do trí tuệ nhân tạo tạo dựng nên vào những mục đích quảng cáo hoặc với mục đích là giải trí thì đó là một hoạt động bình thường. Tuy nhiên khi sử dụng hình ảnh do AI tạo ra vào những mục đích như: để xuyên tạc, lừa đảo thì hoàn toàn có thể xử lý trách nhiệm hình sự. Cụ thể ở đây là có thể xử lý hành vi này ở tội "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" theo Điều 174 hoặc là Điều 290 là tội sử dụng công nghệ cao để mục đích chiếm đoạt tài sản".

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Chuyên gia nghiên cứu tội phạm khuyến cáo: "Người dân cần phải rèn cho mình một thói quen kiểm chứng thông tin trước khi thực hiện bất kỳ một hành động nào. Về phía các cơ quan chức năng đương nhiên sẽ có những biện pháp để kiểm chứng qua kỹ thuật, nhưng từ phía người dân cũng cần nâng cao cảnh giác và sự hiểu biết, không tự biến mình thành nạn nhân của tội phạm công nghệ cao".

Tin giả thời đại AI đang trở thành thách thức lớn đối với toàn xã hội. Để bảo vệ mình, mỗi người dân cần trang bị kỹ năng nhận diện thông tin và kiểm chứng trước khi chia sẻ. Chỉ một hành động nhỏ cũng có thể ngăn chặn hệ lụy lớn. Vì trong thời đại của deepfake, niềm tin không còn đến từ những gì mắt thấy tai nghe, mà đến từ sự hiểu biết và tỉnh táo của chính chúng ta.