Mỹ bán 'mắt thần' MQ-9B cho Qatar
Đây là lần đầu tiên dòng UAV tiên tiến này được triển khai tại khu vực Trung Đông. Thỏa thuận bao gồm gói trang bị vũ khí dẫn đường chính xác, cảm biến tình báo và các hệ thống hỗ trợ kỹ thuật, được coi là bước đi nhằm củng cố vai trò chiến lược của Qatar như một đồng minh then chốt của Mỹ trong bối cảnh tình hình an ninh biến động ở khu vực.
Nâng cao năng lực do thám và tấn công của Qatar
Với thỏa thuận này, Qatar sẽ sở hữu một phi đội UAV MQ-9B SkyGuardian – dòng máy bay được thiết kế chuyên biệt cho nhiệm vụ tình báo, giám sát, trinh sát (ISR) và tấn công chính xác, nên còn được coi là “mắt thần” của lực lượng không quân. Gói trang bị bao gồm 200 bộ điều hướng JDAM KMU-572, 300 quả bom BLU-111 loại 500 pound, 100 bộ cánh MXU-650 cho bom laser GBU-12 Paveway II, và 110 tên lửa Hellfire II AGM-114R2. Ngoài ra, còn có 10 radar khẩu độ tổng hợp AN/APY-8 Lynx, tổ hợp cảm biến tình báo tín hiệu Rio Grande của L3Harris, và các thiết bị hỗ trợ mặt đất đi kèm.
General Atomics là nhà thầu chính, phối hợp với các công ty như RTX và Lockheed Martin trong việc bàn giao và tích hợp hệ thống. Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh, thương vụ này giúp Qatar tăng cường năng lực ứng phó với các mối đe dọa hiện tại và tương lai, đồng thời nâng cao khả năng răn đe trong khu vực.
Thắt chặt liên minh chiến lược
Qatar đã đề xuất mua MQ-9B từ năm 2020, song quá trình bị kéo dài do các quy định xuất khẩu của Mỹ và nhạy cảm trong cân bằng khu vực. Việc Bộ Ngoại giao Mỹ phê duyệt thỏa thuận vào tháng 3/2025 và ký chính thức hôm 14/5, đánh dấu sự chuyển biến trong quan hệ Washington–Doha.
Qatar hiện là nơi đặt căn cứ không quân Al Udeid – trung tâm điều phối và triển khai các hoạt động quân sự Mỹ tại Trung Đông. Nhà Trắng khẳng định thỏa thuận này không chỉ làm sâu sắc hơn quan hệ quốc phòng song phương mà còn tạo lực đẩy cho ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ.
MQ-9B - bước nhảy vọt về công nghệ không người lái
Là phiên bản nâng cấp của MQ-9A Reaper, MQ-9B có sải cánh 24m, động cơ tua bin cánh quạt 950 mã lực và thời gian bay liên tục trên 30 giờ ở độ cao trên 12.000m. Thiết kế mở cho phép tích hợp các hệ thống cảm biến hiện đại như radar AN/APY-8 Lynx hay bộ thu tín hiệu thông tin Rio Grande.
MQ-9B đạt chuẩn STANAG 4671 của NATO, cho phép hoạt động trong không phận dân sự – điều mà các UAV trước đây không có. Vũ khí đi kèm gồm bom dẫn đường JDAM và tên lửa Hellfire, giúp MQ-9B có khả năng tấn công chính xác cả mục tiêu trên bộ lẫn trên biển.
So với các UAV khu vực như Wing Loong II của Trung Quốc (do UAE vận hành) hay Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ, MQ-9B vượt trội về khả năng tải trọng, thời gian hoạt động và khả năng tương thích với hệ thống NATO. Tuy nhiên, mức giá mỗi chiếc lên tới khoảng 245 triệu USD, bao gồm cả hỗ trợ kỹ thuật và vũ khí, cao hơn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh.
Tác động chiến lược tại vùng Vịnh
Thỏa thuận được ký trong bối cảnh căng thẳng tại vùng Vịnh leo thang, đặc biệt liên quan đến hoạt động hải quân của Iran tại eo biển Hormuz và cuộc chạy đua vũ trang giữa các quốc gia vùng Vịnh. Với lập trường ngoại giao cân bằng giữa Washington và Tehran, Qatar phải thận trọng trong việc điều chỉnh chính sách quốc phòng.
MQ-9B sẽ tăng cường khả năng giám sát các tuyến hàng hải trọng yếu, nơi Qatar xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) – trụ cột kinh tế quốc gia. Phiên bản SeaGuardian có thể được tích hợp radar bề mặt Seaspray 7500 nâng cao năng lực giám sát hàng hải. Trong bối cảnh Iran duy trì đội tàu ngầm nhỏ và các tàu cao tốc vũ trang, năng lực này của Qatar sẽ đóng vai trò răn đe.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, với chiến lược thúc đẩy các thỏa thuận vũ khí nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Iran trong khu vực Vùng Vịnh, đã tái khởi động thỏa thuận này ngay sau khi trở lại Nhà Trắng vào năm 2025. Theo Breaking Defense, việc Tổng thống Trump đích thân ký kết văn kiện thể hiện rõ quyết tâm thúc đẩy nhanh tiến độ các hợp đồng quốc phòng.
UAE hiện đã triển khai hàng chục chiếc Wing Loong II do Trung Quốc sản xuất. Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang mở rộng thị phần với Bayraktar TB2. Thỏa thuận với Qatar giúp Mỹ duy trì ưu thế công nghệ và tăng cường khả năng phối hợp giữa các đồng minh NATO và khu vực.
Ông Dave Alexander, Chủ tịch General Atomics Aeronautical Systems, phát biểu tại Triển lãm quốc phòng IDEX 2025 rằng, năm nay là bước ngoặt trong việc mở rộng thị phần UAV tại vùng Vịnh với các cuộc đàm phán tương tự đang diễn ra với Saudi Arabia và UAE.
Thách thức trong triển khai và vận hành
Qatar hiện sở hữu một lực lượng không quân hiện đại với các dòng tiêm kích như Eurofighter Typhoon, Dassault Rafale và Boeing F-15QA. MQ-9B sẽ bổ sung khả năng trinh sát và tấn công kéo dài – điều mà máy bay có người lái không thể đảm nhận liên tục. Tuy nhiên, việc tích hợp UAV vào hệ thống tác chiến đòi hỏi đầu tư lớn về hạ tầng và huấn luyện. Với quy mô lực lượng vũ trang chỉ khoảng 12.000 người, Qatar sẽ cần hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ để đảm bảo vận hành hiệu quả.
MQ-9B có thể được triển khai cho các nhiệm vụ chống khủng bố và an ninh hàng hải, đồng thời làm cầu nối thông tin giữa các lực lượng quân sự. Tại căn cứ Al Udeid, UAV này có thể hỗ trợ các chiến dịch liên quân theo dõi các nhóm cực đoan, buôn lậu hay cướp biển.
Ngoài Qatar, MQ-9B cũng đang được nhiều quốc gia lựa chọn. Ấn Độ đã ký thỏa thuận 3,4 tỷ USD cho 31 chiếc vào tháng 10/2024, trong đó có kế hoạch lắp ráp nội địa. Vương quốc Anh cũng đang vận hành phiên bản Protector RG Mk1. Với khả năng tích hợp với UAV nhỏ như Sparrowhawk, MQ-9B có thể hoạt động như nút mạng trong chiến tranh công nghệ cao. Tuy vậy, sự trỗi dậy của UAV giá rẻ, khó phát hiện và công nghệ đối kháng điện tử – đặc biệt từ Trung Quốc – đang đặt ra thách thức cho MQ-9B. General Atomics đã nâng cấp kết nối vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO), nhưng điều này đồng thời làm tăng chi phí.
Việc Qatar sở hữu MQ-9B SkyGuardian là cột mốc quan trọng trong lộ trình hiện đại hóa quân đội và thắt chặt liên minh với Mỹ. Dòng UAV này sẽ tăng cường năng lực bảo vệ biên giới, giám sát tuyến vận tải hàng hải và đóng góp vào ổn định khu vực.
Tuy nhiên, chi phí cao và thách thức vận hành khiến dư luận đặt câu hỏi: liệu khoản đầu tư lớn này có mang lại hiệu quả chiến lược lâu dài, hay chỉ là biểu tượng của mối quan hệ ngày càng gắn kết với Washington? Câu trả lời có thể sẽ định hình cán cân quyền lực tại vùng Vịnh trong những năm tới.
Tòa án sơ thẩm của Liên minh châu Âu (EU) hôm 13/5 đã ra phán quyết yêu cầu Ủy ban châu Âu (EC) phải minh bạch hơn trong việc xử lý các tài liệu liên quan đến các hợp đồng mua vaccine COVID-19.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã thị sát cuộc tập trận chiến thuật kết hợp của các lực lượng đặc nhiệm nước này vào ngày 13/5, hãng thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa tin.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 14/5 đã ám chỉ rằng họ sẽ không tham dự cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp giữa Moscow và Kiev.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố Iran sẽ không "cúi đầu trước bất kỳ kẻ bắt nạt nào”, nhằm đáp lại lời chỉ trích của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Tehran.
Tổng thống Peru Dina Boluarte đã bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Tư pháp Eduardo Arana làm thủ tướng mới của nước này vào ngày 14/5, chỉ một ngày sau khi ông Gustavo Adrianzen từ chức.
Tập đoàn xe điện hàng đầu Trung Quốc - BYD sắp mở nhà máy đầu tiên tại châu Âu ở miền Nam Hungary, với kế hoạch sản xuất cả xe điện và xe lai sạc điện bắt đầu từ nửa cuối 2025.
0