ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ngày 8/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 221/2025/NĐ-CP, quy định miễn thị thực có thời hạn (tối đa 5 năm) cho người nước ngoài thuộc diện đặc biệt cần ưu đãi để phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Mỗi lần nhập cảnh, họ được ở tối đa 90 ngày và có thể được cấp chứng nhận tạm trú, gia hạn hoặc chuyển sang thẻ tạm trú theo luật.

Danh sách đối tượng cụ thể: từ khách mời của lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, tới học giả, chuyên gia, nhà khoa học, giáo sư, tổng công trình sư, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao; nhà đầu tư, lãnh đạo tập đoàn/doanh nghiệp lớn (nằm trong top 100 toàn cầu theo xếp hạng quốc tế uy tín); nhân vật văn hóa, nghệ thuật, thể thao tiêu biểu; lãnh sự danh dự; khách mời của viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp lớn; và các trường hợp đặc biệt khác do Bộ trưởng Công an quyết định.

Nghị định quy định rõ các tiêu chí, như nhà khoa học phải đạt giải thưởng quốc tế uy tín; cầu thủ bóng đá phải thuộc top 100 thế giới hoặc được CLB chuyên nghiệp trong nước mời; doanh nghiệp phải nằm trong nhóm vốn hóa lớn nhất toàn cầu… Thẻ miễn thị thực đặc biệt có thể là thẻ điện tử hoặc thẻ cứng gắn chip, giá trị pháp lý như nhau, được cấp bởi Bộ Công an (Cục Quản lý xuất nhập cảnh) trên cơ sở đề nghị của cơ quan, tổ chức đủ thẩm quyền.

Đáng chú ý, đây không phải ưu đãi du lịch đại trà mà là một công cụ cạnh tranh quốc gia trong cuộc đua toàn cầu thu hút nhân tài, vốn và ý tưởng. Nếu coi mỗi nhân tài là “tài nguyên chiến lược” thì visa không chỉ là giấy thông hành, mà trở thành đòn bẩy để quốc gia giành lợi thế. Việt Nam mở cửa có chọn lọc, nhắm đúng nhóm có thể đóng góp giá trị trực tiếp cho kinh tế, khoa học, công nghệ, văn hóa, thể thao.

Lợi ích trước mắt là tháo gỡ nút thắt thủ tục. Trước đây, chuyên gia quốc tế muốn vào Việt Nam phải xin visa từng lần, dễ mất cơ hội hợp tác. Giờ đây, với thẻ miễn thị thực dài hạn, họ có thể linh hoạt nhập cảnh, ký hợp đồng, triển khai dự án hay tham gia nghiên cứu mà không gián đoạn. Điều này tăng tốc thu hút vốn, dự án khoa học, hợp tác quốc tế.

Trước tác động lâu dài của điều này, nhân tài quốc tế mang theo mạng lưới quan hệ, kinh nghiệm, công nghệ, tri thức; tạo ra dự án mới, đổi mới sáng tạo; nâng năng lực hợp tác của trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp. Ở lĩnh vực văn hóa, thể thao, nghệ sĩ hay vận động viên tiêu biểu góp phần lan tỏa hình ảnh và vị thế quốc gia. Mỗi nhân tài thành công ở Việt Nam trở thành “đại sứ mềm” quảng bá đất nước.

Nhìn ra thế giới, đây là xu hướng phổ biến. Singapore có chương trình EntrePass và Tech. Pass dành cho nhà sáng lập và chuyên gia công nghệ; Hàn Quốc triển khai Gold Card và OASIS Visa thu hút nhà khoa học, kỹ sư; Đức, Pháp áp dụng thẻ cư trú dài hạn cho nhà nghiên cứu, chuyên gia; UAE tung ra “Thị thực vàng” 10 năm cho nhà đầu tư, nhân tài; Canada và Úc có hẳn dòng visa Global Talent nhằm hút chất xám trong các ngành mũi nhọn.

Điểm chung của các mô hình thành công là chính sách thị thực đi kèm môi trường làm việc minh bạch, thủ tục nhanh gọn và chất lượng sống tốt để giữ chân nhân tài. Nghị định 221 gửi thông điệp rõ ràng: Việt Nam chủ động hội nhập sâu, nhưng có nguyên tắc và tiêu chí lựa chọn. Đây là cách vừa hút nguồn lực, vừa bảo đảm an ninh, đối ngoại, kinh tế.

Thách thức của Việt Nam nằm ở khâu thực thi: nếu cấp thẻ vẫn chậm, thủ tục rườm rà, môi trường thiếu minh bạch, lợi thế sẽ bị bào mòn. Để chính sách này phát huy tác dụng, cần ba yếu tố song hành: thủ tục điện tử thông suốt, cơ sở dữ liệu an ninh – xuất nhập cảnh hiện đại, cùng môi trường kinh doanh – nghiên cứu – sáng tạo đủ hấp dẫn để người được mời muốn ở lại lâu dài.

Có thể nói, Nghị định 221 là “tấm thảm đỏ” trải tới tận cửa khẩu cho nhân tài quốc tế. Nhưng để lời mời này trở thành sức hút bền vững, tấm thảm ấy phải trải suốt hành trình họ làm việc và sinh sống ở Việt Nam. Khi đó, chính sách mới thực sự tạo “cú hích kép”: vừa hút chất xám, vừa hút vốn, nâng tầm vị thế quốc gia trong kỷ nguyên hội nhập cạnh tranh khốc liệt.