Lũ quét tại Mỹ và tranh cãi về công tác cảnh báo
Trận lũ quét kinh hoàng hôm 4/7 tại bang Texas đã cướp đi sinh mạng của khoảng 120 người, làm dấy lên câu hỏi về công tác ứng phó và cảnh báo sớm thiên tai của Mỹ.
Chỉ trong vòng một giờ đồng hồ, cơn mưa xối xả trút xuống như trút nước đã nhấn chìm vùng Hill Country, bang Texas, Mỹ trong biển lũ, biến dòng sông Guadalupe hiền hòa thành bức tường nước cao tới 9 mét, cuốn phăng mọi thứ trên đường đi. Trận lũ quét kinh hoàng diễn ra đúng vào ngày Quốc khánh Mỹ mùng 4/7 đã cướp đi sinh mạng của khoảng 120 người, hàng trăm người khác vẫn còn mất tích. Gần một tuần đã trôi qua, nhưng hậu quả của trận lũ quét kinh hoàng này vẫn để lại những vết thương sâu sắc cho cộng đồng, từ cảnh hoang tàn đổ nát cho đến nỗi đau mất mát chưa thể nguôi ngoai.
Thảm họa lũ quét tàn phá Hill Country, bang Texas
Lá cờ đã được hạ xuống một nửa cột cờ, tại bang Texas, vào ngày mùng 9/7 và để tưởng nhớ các nạn nhân của trận lũ quét kinh hoàng. Lệnh hạ cờ trên toàn tiểu bang được Thống đốc Greg Abbott ban hành có hiệu lực cho đến sáng ngày ngày 14/7.
Những trận mưa xối xả với lượng mưa 300 mm đã diễn ra trong vòng một giờ vào rạng sáng ngày mùng 4/7, ngày Quốc khánh Mỹ đã khiến nước sông Guadalupe dâng cao tới 9 mét, gây ra đợt lũ quét chết chóc nhất lịch sử nước Mỹ. Phần lớn số người tử vong tập trung ở quận Kerr và thủ phủ Kerrville, thị trấn có 25.000 cư dân. Đây là những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong số 20 quận của Texas bị lũ tàn phá. Gần 30 trẻ em và cố vấn tại trại Mystic - một trại hè dành cho nữ sinh theo đạo Thiên chúa đã tồn tại 99 năm, nằm dọc theo sông Guadalupe đã thiệt mạng.
Thống đốc Texas Greg Abbott đã nhiều lần đi khảo sát thiệt hại từ trận lũ quét và cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực tìm người mất tích mặc dù hy vọng tìm thấy thêm người sống sót ngày càng mờ nhạt theo thời gian.
Ông Greg Abbott, Thống đốc bang Texas cho hay: “Chúng ta cần tìm ra từng người đang mất tích. Đó là nhiệm vụ số một".
Hơn 2.100 người đã được điều động đến quận Kerr để thực hiện nhiệm vụ này. Các đội cứu hộ đang sử dụng máy xúc và các máy móc khác để rà soát các đống cây cối, nhà cửa và đống đổ nát, hy vọng tìm thấy các nạn nhân.
Tổng thống Donald Trump, người đã ký ban bố tình trạng thảm họa lớn cho quận Kerr, cho biết ông dự định sẽ đến thăm hiện trường thảm hoạ trong tuần này. Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: “Có lẽ là vào thứ Sáu. Chúng tôi muốn dành một chút thời gian cho họ. Tôi định sẽ đến đó ngay hôm nay, nhưng sẽ chỉ cản trở họ. Có lẽ là vào thứ Sáu.”
Trước mất mát của người dân bang Texas, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã gửi lời chia buồn chân thành nhất tới gia đình các nạn nhân và bày tỏ sự đoàn kết với tất cả những người bị ảnh hưởng, người dân Texas và Chính phủ Mỹ.
Ký ức kinh hoàng
Khoảng 18 trại hè dành cho thanh thiếu niên dọc theo sông Guadalupe từ lâu đã là "mạch sống của cộng đồng này", nơi hình thành nên những ký ức thú vị về mùa hè. Các thung lũng sông Guadalupe trong khu vực cũng được những người yêu thiên chọn làm nơi cắm trại. Nhưng nơi đây cùng từng được mệnh danh là "một trong ba khu vực nguy hiểm nhất" nước Mỹ do lòng sông đá vôi gồ ghề, địa hình dốc với hẻm núi dễ xảy lũ quét. Thảm họa thiên tai đã cướp đi nhiều mạng sống và sẽ là nỗi ám ảnh lâu dài với những người sống sót và gia đình các nạn nhân.
Những người may mắn thoát nạn như Maria Paula Zarate và Silvana Garza Valdez, hai cố vấn người Mexico ở trại hè Mystic cho đến nay vẫn chưa hết cảm giác kinh hoàng khi chứng kiến cảnh thảm họa bất ngờ này.
Tôi thấy như sét đánh ngay bên cạnh vì nó làm sáng bừng tất cả các lán trại dù các lán trại này rất rộng. Đó là một cơn bão mà tôi chưa từng trải qua trong đời. Mưa không ngừng cho đến khi chúng tôi thức dậy. Mưa dữ dội kèm theo sấm sét trong suốt một thời gian dài."
Cô Silvana Garza Valdez - Cố vấn trại hè Mystic.
Cơn bão mạnh lên suốt đêm và khi bình minh ló rạng, các tư vấn viên chứng kiến khu vực bờ sông bị sụt lở, đầy bùn, mảnh vỡ và đồ nội thất bị cuốn trôi từ các lán trại khác ở thượng nguồn.
Họ bắt đầu nói với chúng tôi rằng tình hình rất tồi tệ và họ sẽ bắt đầu sơ tán. Vì vậy, chúng tôi vào trong lán và phải tỏ ra mạnh mẽ để các bé gái không nhận ra nỗi lo sợ của chúng tôi. Một số em nhìn ra ngoài cửa sổ để xem chuyện gì đang xảy ra. Hầu hết các tư vấn viên bắt đầu khóc vì không ai lường trước được việc này."
Cô Maria Paula Zarate - Cố vấn trại hè Mystic.
Zarate và Garza Valdez hiện đang trú ẩn trong một ngôi nhà ở Kerrville, Texas, chờ được trở về nhà. Trong lúc này, nhiều gia đình có người mất tích trong trận lũ quét vẫn khắc khoải mong chờ tin tức. Anh Macedonio Olvera sống ở Oklahoma đã vội vã tới Kerr sau khi biết tin cha anh, ông José Olvera sống ở khu trang trại bên sông Guadalupe đã thiệt mạng trong thảm họa này. Anh cho biết nước lũ dâng lên quá nhanh khiến cha anh không có thời gian để chạy thoát, còn mẹ kế của anh vẫn chưa được tìm thấy.
Anh Macedonio Olvera - Người thân của nạn nhân lũ lụt chia sẻ: "Tôi nghĩ cả hai người đã rời khỏi nhà, nhưng bà ấy trượt chân và ông ấy đã túm lấy bà. Và từ đó, không ai thấy họ nữa. Có một người đã kể lại cho tôi như vậy".
Ở Mexico, ông Jose Romero và người nhà đau xót khi biết tin Leonardo Rangel, cháu trai của ông và gia đình anh bị nước cuốn trôi. “Sông Guadalupe tràn bờ và cuốn trôi gia đình của cháu tôi. Lũ đã phá hủy ngôi nhà của Leonardo và cuốn trôi cả cháu trai tôi, vợ cháu và đứa con trai 2 tuổi. Chỉ có con trai cả của họ được tìm thấy”, ông Jose Romero cho hay. Ông đã kêu gọi sự hỗ trợ từ Mexico để tìm kiếm người thân mất tích sau khi nhận được thông tin qua mạng xã hội.
Thị trưởng thành phố San Miguel de Allende của Mexico, ông Mauricio Trejo, đã báo cáo về thảm kịch này trong một bài đăng trên Facebook và nhấn mạnh rằng: “Chúng tôi đang chú ý để mang lại sự hỗ trợ cần thiết cho các gia đình của những đồng hương thân yêu đang mất tích”.
Texas đặc biệt dễ xảy ra thiên tai, một phần vì diện tích quá lớn. Theo số liệu của Cơ quan Thời tiết Quốc gia, trong thập kỷ qua, Texas nằm trong top 10 tiểu bang chịu thiệt hại kinh tế liên quan đến thời tiết. Từ năm 2015 đến năm 2024, 654 người đã tử vong do hậu quả trực tiếp của thời tiết. Texas chiếm 31% tổng thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt gây ra tại Mỹ trong 10 năm qua.
Tranh cãi về ứng phó và cảnh báo sớm thiên tai
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ ước tính đợt lũ lần này có thể gây ra thiệt hại kinh tế từ 18 đến 22 tỷ USD trên toàn bang Texas. Trong khi đó, chính quyền bang đang chịu nhiều áp lực từ dư luận khi bị chất vấn về khả năng ứng phó và cảnh báo sớm cho người dân. Nhiều ý kiến cho rằng người dân lẽ ra đã có thể kịp thời sơ tán nếu được thông báo sớm hơn. Một số chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại rằng việc cắt giảm nhân sự liên bang dưới thời chính quyền Trump có thể đã ảnh hưởng đến khả năng dự báo và đưa ra cảnh báo kịp thời trước khi thảm họa ập đến.
Khu vực bị ảnh hưởng, được người dân địa phương gọi là “Hẻm Lũ Quét”, từ lâu đã là điểm nóng của các trận lũ nghiêm trọng do địa hình hiểm trở với nhiều đồi dốc, thung lũng sâu và hệ thống suối, lạch dẫn nước đổ dồn về sông Guadalupe. Vào thời điểm xảy ra lũ, khu vực thiếu hụt hệ thống cảnh báo công cộng như còi báo động, do chi phí lắp đặt cao và hạ tầng viễn thông hạn chế.
Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS), cảnh báo lũ quét đã được phát hành hàng giờ trước khi nước sông dâng cao, bao gồm một tin nhắn khẩn cấp về tình huống nguy hiểm và đe dọa tính mạng lúc 1h14 sáng ngày 4/7. Tuy nhiên, chất lượng sóng điện thoại di động kém ở vùng nông thôn khiến nhiều người không nhận được cảnh báo đúng lúc.
Có đủ thời gian để người dân tìm nơi trú ẩn an toàn, nếu cảnh báo được nhận và hành động được thực hiện kịp thời. Câu hỏi đặt ra là: Các quan chức địa phương và các cơ sở như khu cắm trại đã chuẩn bị và phản ứng như thế nào?”.
Ông Jonathan Porter - Phó Chủ tịch cấp cao của NWS
Tại cuộc họp báo ngày 9/7, Cảnh sát trưởng quận Kerr từ chối trả lời trực tiếp về thời gian phản ứng sau cảnh báo “Code Red” và cho biết hiện tại ưu tiên là tìm kiếm các nạn nhân mất tích, và phân tích đầy đủ sẽ được công bố sau. Trong khi đó, ông Dalton Rice, nhà chức trách thị trấn Kerrville, lý giải rằng lượng mưa vượt xa dự đoán, rơi dồn dập trong thời gian ngắn, khiến việc sơ tán trở nên nguy hiểm hơn nếu thực hiện giữa đêm khuya.
Một số quan chức địa phương cũng nhấn mạnh tốc độ dâng nước của sông Guadalupe là "chưa từng có". Theo quan sát, tại một số vị trí, mực nước đã tăng từ 3 mét lên 9 mét chỉ trong vòng một giờ là một sự thay đổi đột ngột và cực kỳ nguy hiểm.
Vụ việc đã thu hút sự quan tâm ở cấp liên bang. Ngày 8/7, lãnh đạo phe Đa số Thượng viện Chuck Schumer đã gửi thư cho Quyền Tổng Thanh tra Bộ Thương mại Roderick Anderson, yêu cầu điều tra liệu việc thiếu hụt nhân sự tại Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ có ảnh hưởng đến chất lượng cảnh báo hay không.
Trong thư, ông Schumer nhấn mạnh vai trò then chốt của các nhà khí tượng học: “Đây là những chuyên gia chịu trách nhiệm mô phỏng bão, giám sát mực nước và phối hợp với các nhà quản lý khẩn cấp địa phương. Nói một cách đơn giản: họ giúp cứu mạng sống”.
Các văn phòng Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ NWS tại San Antonio và San Angelo – chịu trách nhiệm cảnh báo khu vực bị ảnh hưởng – đang thiếu hụt các vị trí chủ chốt như nhà khí tượng học phối hợp cảnh báo và nhà thủy văn cao cấp, một phần do các đợt cắt giảm dưới thời chính quyền Trump.
Thống đốc Greg Abbott cho biết tiểu bang sẽ triệu tập phiên họp đặc biệt vào ngày 21/7 để điều tra phản ứng khẩn cấp và xem xét tài trợ cho các hệ thống cảnh báo thiên tai tại các khu vực dễ bị tổn thương.
Rõ ràng là các viên chức địa phương có mặt tại hiện trường vào thời điểm đó sẽ biết rõ nhất về diễn biến thảm họa. Đó một trong những vấn đề mà chúng ta sẽ bắt đầu giải quyết trong vòng gần hai tuần tại cơ quan lập pháp của tiểu bang. Chúng ta sẽ giải quyết mọi khía cạnh để đảm bảo rằng chúng ta sẽ có các hệ thống cần thiết để ngăn chặn các sự kiện lũ lụt chết người như thế này trong tương lai."
Ông Greg Abbott - Thống đốc bang Texas.
Trong khi đó, Phó Thống đốc bang Dan Patrick cam kết chính quyền bang sẽ chi trả cho việc thiết lập các hệ thống cảnh báo thiên tai tại khu vực bị ảnh hưởng.
Theo ông Jonathan Porter, những trận lũ quét dữ dội như thế này không phải là điều mới ở vùng Hill Country và việc lũ quét xảy ra vào ban đêm khiến tình hình trở nên nguy hiểm hơn.
Thời điểm tồi tệ nhất của lũ xảy ra vào ban đêm, đặc biệt nguy hiểm vì đó là thời điểm nhiều người đang ngủ. Và đó là lý do mà các khu cắm trại trong khu vực cần có người trực, theo dõi các cảnh báo thời tiết 24/7 và thực hiện hành động phù hợp như vậy mới giảm được rủi ro do thời tiết."
Ông Jonathan Porter - Phó Chủ tịch cấp cao của NWS.
Tinh thần cộng đồng trong thảm họa
Giữa lúc phải đối mặt với thiên tai, tinh thần cộng đồng và lòng nhân ái của người dân Texas đang phát huy vai trò thiết yếu. Không chỉ giúp đỡ những người mất nhà cửa, người dân và các tổ chức tình nguyện còn chung tay cứu trợ cả những sinh linh nhỏ bé bị mắc kẹt trong vùng lũ, mang lại hy vọng trong cơn hoạn nạn.
Một trung tâm quyên góp tại Center Point, bang Texas, đã được thành lập tại trường trung học của thị trấn, nơi các tình nguyện viên chất các xe tải bằng dụng cụ, thực phẩm khô và nước cho các nạn nhân của trận lũ
Anh Jake Watson - Người dân Boerne, Texas cho biết: "Chúng tôi muốn cung cấp các công cụ và đồ dùng cho đội cứu hộ tình nguyện địa phương vì họ đang làm rất nhiều công việc như dọn dẹp các cây cối và mảnh vỡ".
Tại Center Point, tình hình vẫn còn nghiêm trọng. Các con phố ngập nước, trạm cứu hỏa bị hư hại nặng và cây cầu bắc qua sông Guadalupe vẫn bị phong tỏa.
Song song với cứu trợ cho con người, các tổ chức bảo vệ động vật cũng đang khẩn trương hành động. Hội Động vật Best Friends phối hợp cùng Wings of Rescue và Austin Pets Alive! đã tổ chức một chuyến bay đặc biệt, đưa 47 chú chó và 80 con mèo từ San Marcos đến Kanab, Utah nhằm giải phóng không gian tại các trại cứu hộ để đón nhận thêm thú cưng bị lạc trong vùng thiên tai.
Trong khi Texas vẫn đang oằn mình khắc phục hậu quả, các vùng khác của nước Mỹ cũng chịu ảnh hưởng từ thời tiết cực đoan. Cơ quan Thời tiết Quốc gia (NWS) đã phát đi cảnh báo lũ quét tại thủ đô Washington, D.C. và nhiều thành phố lớn ở khu vực Trung Đại Tây Dương. Một cơn bão mạnh đang tấn công Bờ Đông, nối tiếp ngay sau chuỗi trận lũ nghiêm trọng tại Texas và New Mexico, cho thấy thiên tai vẫn là mối đe dọa trực tiếp trên diện rộng.
Trận lũ quét kinh hoàng một lần nữa cho thấy sự mong manh của con người trước sức mạnh thiên nhiên và đặt ra câu hỏi về khả năng phản ứng khẩn cấp của các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, đằng sau tất cả những điều đó, tinh thần đoàn kết và lòng nhân ái vẫn đang thắp lên hy vọng ở Texas. Từ những nỗ lực không ngừng nghỉ của lực lượng cứu hộ, các tổ chức cứu trợ cho đến người dân, tất cả đang cố gắng hàn gắn vết thương do thiên tai để lại.
