Lối cũ ta về
Ai trong chúng ta cũng có một “lối cũ” để trở về – có thể là con đường đất đỏ hun hút bóng chiều, có thể là ngõ nhỏ ngập mùi rơm rạ, hay đơn giản chỉ là khoảng sân nhà rêu phong nơi cha mẹ vẫn ngóng con về.
“Lối cũ” không chỉ là một con đường, mà còn là nơi lưu giữ yêu thương, ký ức và tuổi thơ trong veo.
“Lối cũ ta về dường như nhỏ lại/
Trời xanh xanh mãi một màu ấu thơ/
Lối cũ ta về vườn xưa có còn/
Hoàng hôn buông xuống thoảng hương ngọc lan”.
Lời ca của nhạc sĩ Thanh Tùng ngân lên giữa phố Xuân Diệu rực rỡ bằng lăng tím vào một ngày hạ ngập nắng, khiến tim tôi bất chợt thắt lại. Một khúc hát thôi, mà lay gọi cả một vùng ký ức xa xôi, nơi có con đường xưa hun hút bóng chiều, nơi tôi từng để lại dấu chân qua bao mùa mưa nắng.
Lối ấy, không chỉ là con đường đưa tôi trở về quê nhà, mà còn là miền đất cũ của tuổi thơ trong veo, nơi thời gian từng chậm rãi trôi như một giấc mơ dịu dàng. Tôi nhớ những chiều tan học, áo trắng còn vương bụi phấn, chân trần líu ríu chạy trên con đường đất đỏ, lòng đầy những mơ mộng ngây ngô. Hai bên đường là bụi xuyến chi mộc mạc, trắng đến tinh khôi như nét bút đầu đời trên trang giấy mới. Tiếng dế kêu rúc rích dưới tán cỏ, tiếng chim gọi nhau ríu rít chuyền cành, và phía xa là đàn trâu chậm rãi gặm cỏ, tất cả hoà thành một bản đồng ca thanh bình của làng quê, êm đềm đến nao lòng.
Vậy mà, chẳng rõ từ khi nào tôi đã thôi bước về lối ấy. Có lẽ là từ ngày tôi rời quê đi học, rồi bị cuốn theo nhịp sống hối hả nơi thành thị với những dự định chưa thành. Phố xá đông đúc, nhà cao tầng mọc lên chót vót, những con đường thênh thang phủ nhựa mịn màng. Tất cả dần thay thế hình ảnh lối cũ ngoằn ngoèo trong tâm trí tôi. Cuộc sống bận rộn, những kế hoạch nối tiếp nhau không hồi kết… khiến tôi quên mất đã từng có một con đường như thế, từng có một tuổi thơ dịu ngọt đến vậy.
Cho đến một ngày, khi lòng bỗng trở nên trống rỗng giữa những nhộn nhịp thị thành. Một tiếng ve tình cờ giữa mùa hạ, một cơn gió vô tình mang theo mùi rơm rạ từ đâu thoảng qua ngõ nhỏ. Chừng ấy thôi, cũng đủ làm tim tôi chậm đi một nhịp. Tôi nhớ mẹ, nhớ những bữa cơm canh cà đạm bạc mẹ nấu bằng tất cả thương yêu. Nhớ bàn tay thô ráp của ba gánh từng gánh lúa dưới nắng hè chang chang. Nhớ lũ em thơ nô đùa dưới mương nước, da sạm nắng, tiếng cười khanh khách. Và hơn cả, tôi nhớ lối cũ, nơi từng dẫn tôi qua những năm tháng hồn nhiên không vướng bụi trần.
Thế là tôi trở về.
Lối xưa đây rồi nhưng không còn như xưa nữa. Con đường đất đỏ năm nào giờ đã được đổ bê tông rộng rãi. Những hàng tre già ven lối đã bị thay thế bởi vườn thanh long, vườn ổi. Không còn tiếng chân trâu lốc cốc về chuồng, không còn lũ trẻ rượt đuổi nhau trên bờ cỏ. Tôi lặng lẽ bước đi, lòng cố nghe lại những thanh âm xưa cũ, như thể chỉ cần lắng đủ sâu, tôi sẽ chạm vào ký ức năm nào.
Ngôi nhà cũ của ba mẹ vẫn còn đó, nhưng đã nhuốm màu thời gian. Bức tường vôi bong tróc loang lổ rêu phong. Cánh cửa gỗ xưa vẫn khép hờ như thể vẫn đang chờ ai đó quay về. Trên vách nhà, bức ảnh chụp ba mẹ và tôi thuở bé vẫn treo nghiêng nghiêng theo năm tháng. Ba tôi đã rời xa cõi tạm từ vài năm trước. Mẹ giờ tóc đã bạc, lưng đã còng, lúc nhớ lúc quên, nhưng khi nhìn tôi, mẹ vẫn nở nụ cười hiền lành như ngày nào ru tôi giấc trưa bên cánh võng.
Chiếc đài cassette cũ của ba vẫn nằm ở góc nhà, đều đặn phát ra những giai điệu dân ca mộc mạc mà ngày bé tôi từng thuộc lòng. Tôi tìm thấy mình trong tiếng gà gáy sớm, trong làn khói bếp mỏng tang len qua kẽ lá… Những bụi hoa dại ven đường vẫn nở, dù sắc màu đã nhạt đi. Và chính những phai nhạt ấy, lại khiến tim tôi như thắt lại. Bởi tôi hiểu, thời gian có thể cuốn trôi tất cả, nhưng những điều từng thật lòng thương yêu, sẽ mãi neo lại ở đâu đó, chỉ đợi ta trở về.
Ai trong đời cũng có một lối cũ, có thể đã mờ lối cỏ, có thể cảnh vật đã đổi thay, nhưng mỗi khi nhớ lại, lòng ta lại rưng rưng. Bởi lối cũ không chỉ là một con đường, mà là nơi chất chứa yêu thương, là mảnh đất chôn rau cắt rốn, là chiếc nôi của những giấc mơ ngày thơ bé.
Dù có đi xa đến đâu, dù có thành công hay thất bại, thì chỉ cần nghĩ đến nơi ấy, tim ta lại dịu lại, như vừa đặt tay lên miền ký ức mềm mại. Ở đó, không có toan tính, không có bon chen, chỉ có tiếng gió đồng thổi qua rặng tre, chỉ có những cái ôm ấm áp, những câu gọi thân quen… như lời thì thầm của một thời xa lắm…
“Lối cũ ta về, …”
Trần Anh Đức
