Lệnh điều quân của ông Trump khiến Washington dậy sóng
Washington đang dậy sóng khi 800 binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia Mỹ đã được triển khai tới thủ đô Washington theo lệnh của Tổng thống Donald Trump.
Mỹ triển khai vệ binh quốc gia tại thủ đô Washington
Sau lần điều động lực lượng Vệ binh Quốc gia tới thành phố Los Angeles, bang California cách đây hai tháng, đến ngày 11/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump một lần nữa gây chấn động khi tuyên bố triển khai 800 binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia và đặt lực lượng cảnh sát Washington dưới quyền kiểm soát của liên bang để đối phó với “tình trạng khẩn cấp về tội phạm” tại thủ đô Washington. Quyết định này khiến dư luận quan ngại, vì có ý kiến cho rằng ông Trump đang vượt lằn ranh quân sự hóa nội địa và chính trị hóa việc điều quân.
Ngày 14/8, Lầu Năm Góc xác nhận toàn bộ 800 binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia Mỹ, theo lệnh của Tổng thống Donald Trump đến thủ đô Washington để hỗ trợ lực lượng thực thi pháp luật, đã có mặt tại đây.
Thư ký Báo chí Lầu Năm Góc Kingsley Wilson cho biết, các binh sĩ này sẽ hỗ trợ cảnh sát Washington DC và các đối tác thực thi pháp luật liên bang trong việc đảm bảo an ninh cho các cơ sở, tuần tra giữ gìn an ninh công cộng, bảo vệ các cơ sở liên bang và các trạm kiểm soát giao thông.
Theo người phát ngôn Lầu Năm Góc, các binh sĩ sẽ ở lại cho đến khi luật pháp và trật tự được khôi phục tại Washington DC, theo quyết định của Tổng thống.
Quân đội Mỹ cho biết nhiệm vụ ban đầu của Vệ binh Quốc gia là hiện diện tại các khu vực công cộng trọng yếu, đóng vai trò răn đe tội phạm.
Họ sẽ không bắt giữ, khám xét hoặc chỉ đạo lực lượng thực thi pháp luật, nhưng có thẩm quyền tạm giữ cá nhân để ngăn chặn nguy cơ gây hại sắp xảy ra.
Quân đội cho biết thêm, các binh sĩ sẽ được trang bị đồ bảo hộ, vũ khí sẽ chỉ được cấp phát khi cần thiết và vẫn được cất giữ trong kho.
Ngoài Vệ binh Quốc gia, hàng trăm đặc vụ liên bang từ hơn 10 cơ quan đã được triển khai tại thành phố trong những ngày qua. Một quan chức Nhà Trắng cho biết, đêm 12/8 có hơn 1.450 nhân viên thực thi pháp luật làm nhiệm vụ, trong đó có 30 binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia và 750 cảnh sát thành phố. Chiến dịch này đã dẫn đến 103 vụ bắt giữ kể từ ngày 7/8, riêng ngày 12/8 có 43 vụ. Các tội danh bao gồm giết người, vi phạm luật vũ khí và vi phạm luật nhập cư.
Ngày 13/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ kêu gọi các nghị sĩ Cộng hòa gia hạn quyền kiểm soát liên bang đối với lực lượng cảnh sát thủ đô Washington, vượt quá giới hạn 30 ngày. Động thái này làm gia tăng căng thẳng giữa chính quyền liên bang và chính quyền địa phương.
Tổng thống Trump cũng cảnh báo, nếu Quốc hội không thông qua luật cho phép gia hạn quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát Washington, ông sẽ ban bố “tình trạng khẩn cấp quốc gia” để kéo dài thời hạn 30 ngày theo Đạo luật Tự quản Khu vực thủ đô. Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý nghi ngờ tính hợp pháp của hành động này.
Ông Trump đã ra lệnh triển khai Vệ binh Quốc gia như một phần trong chiến dịch mà ông gọi là trấn áp tội phạm ở Washington, cam kết đưa Thủ đô Mỹ “vĩ đại trở lại” và “chấm dứt tội phạm bạo lực” tại đây. Ông cũng tuyên bố sẽ di dời người vô gia cư khỏi thủ đô và bỏ tù tội phạm.
Theo một số nguồn tin, động thái này của chính quyền Tổng thống Trump dường như được kích hoạt bởi một vụ tấn công liên quan đến Edward Coristine, cựu nhân viên Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE). Cảnh sát cho biết 10 thiếu niên đã tấn công nam thanh niên này và bạn vào sáng 3/8. Hai thiếu niên 15 tuổi sau đó bị bắt và buộc tội.
Quyết định ít có tiền lệ
Quyết định của Tổng thống Donald Trump đặt lực lượng cảnh sát Washington dưới quyền chỉ huy của Bộ Tư pháp Mỹ và điều động cả lực lượng Vệ binh Quốc gia tới triển khai ở thủ đô, đã bỏ qua thẩm quyền của các lãnh đạo địa phương. Điều này phản ánh cách điều hành trong nhiệm kỳ hai của ông Trump, khi ông nhiều lần sử dụng quyền lực hành pháp theo cách hiếm có tiền lệ trong lịch sử hiện đại của Mỹ và thách thức các chuẩn mực chính trị.
Trong sắc lệnh hành pháp, ông Trump tuyên bố bạo lực gia tăng ở thủ đô đang gây nguy cơ cấp bách cho công chức, người dân và khách du lịch, làm gián đoạn giao thông an toàn, an ninh cũng như hoạt động bình thường của Chính phủ Liên bang.
“Thủ đô của chúng ta đã bị các băng nhóm bạo lực, tội phạm khát máu, những nhóm thanh niên tụ tập lang thang, nhiều kẻ nghiện ngập mất kiểm soát và người vô gia cư chiếm lĩnh. Chúng ta không thể để điều đó tiếp diễn. Chúng ta không chấp nhận như vậy. Theo thẩm quyền được trao cho tôi với tư cách Tổng thống Mỹ, tôi chính thức viện dẫn Điều 740 của Đạo luật Tự quản Đặc khu Columbia, đặt Sở Cảnh sát Vùng đô thị Washington D.C. dưới sự kiểm soát trực tiếp của liên bang. Tôi đang triển khai Lực lượng Vệ binh Quốc gia để giúp thiết lập lại luật pháp, trật tự và an toàn công cộng tại Washington D.C.”
Tuy nhiên, theo thống kê của cảnh sát địa phương và dữ liệu liên bang, tội phạm bạo lực tại Washington D.C. đã giảm đáng kể trong thời gian gần đây. Tỷ lệ tội phạm, sau khi tăng vọt trong năm 2023, đã giảm 35% vào năm 2024 và tiếp tục giảm thêm 26% trong bảy tháng đầu năm 2025, xuống mức thấp nhất trong hơn ba thập kỷ, theo Thị trưởng thành phố Muriel Bowser.
“Đúng là chúng tôi đã chứng kiến sự gia tăng tội phạm sau đại dịch COVID-19, nhưng chúng tôi đã hành động nhanh chóng, ban hành luật pháp và triển khai các chiến thuật nhằm loại bỏ những kẻ phạm tội bạo lực khỏi đường phố, đồng thời cung cấp cho cảnh sát nhiều công cụ hơn. Nhờ những nỗ lực đó, chúng tôi đã chứng kiến số vụ tội phạm giảm mạnh.”
Washington, D.C. là nơi đặt trụ sở của chính phủ liên bang và là thành phố duy nhất của Mỹ không thuộc 50 tiểu bang. Thủ đô Washington hiện do chính quyền Đặc khu Columbia điều hành dưới sự giám sát của Quốc hội Mỹ. Tuy nhiên, Tổng thống Trump từ lâu đã công khai bày tỏ sự không hài lòng với cách tổ chức này. Ông từng đe dọa liên bang hóa thành phố, tức tước quyền tự quản và đặt thủ đô Washington dưới sự kiểm soát của chính quyền liên bang, đồng thời trao cho Nhà Trắng quyền quyết định cuối cùng về cách thức điều hành.
Để hiện thực hóa điều này, chính phủ liên bang cần Quốc hội thông qua việc bãi bỏ Đạo luật Quản lý Nội bộ năm 1973, đạo luật trao cho cư dân quyền bầu chính quyền thành phố của riêng họ. Hơn nữa, cả Hạ viện và Thượng viện sẽ cần bỏ phiếu để bãi bỏ đạo luật này.
Trong khoảng một thế kỷ, cho đến năm 1973, thành phố được điều hành bởi ba ủy viên do tổng thống bổ nhiệm. Khi đó, Tổng thống Richard Nixon đã ký Đạo luật Tự trị, cho phép cư dân ở đây bầu thị trưởng và hội đồng thành phố. Nhưng đạo luật này cũng quy định tổng thống có thể nắm quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát của thành phố nếu "có những điều kiện đặc biệt mang tính khẩn cấp". Tổng thống có thể sử dụng lực lượng cảnh sát D.C. trong 48 giờ, hoặc tối đa 30 ngày nếu thông báo cho Quốc hội.
Đây là lần thứ hai trong mùa hè năm nay Tổng thống đảng Cộng hòa triển khai quân tới một thành phố được điều hành theo thể chế dân chủ. Hôm 11/8, tại San Francisco đã mở phiên tòa liên bang xem xét việc ông Trump điều Vệ binh Quốc gia tới Los Angeles hồi tháng 6 mà không được Thống đốc bang California Gavin Newsom chấp thuận, liệu có vi phạm luật liên bang hay không.
Ông Trump cũng ám chỉ các thành phố lớn khác do đảng Dân chủ lãnh đạo có thể là mục tiêu tiếp theo, bao gồm Chicago – nơi vốn bị coi là điểm nóng tội phạm bạo lực, dù số vụ đã giảm đáng kể trong nửa đầu năm nay.
Trong chiến dịch tranh cử, thông điệp “luật pháp và trật tự” của ông Trump thường mang hàm ý về sắc tộc. Ông nhiều lần nhắc đến các thành phố đa số cử tri Dân chủ như Baltimore, Chicago và Washington, nơi có đông dân da màu khi nói về tội phạm đô thị.
Ông Trump là tổng thống đầu tiên sử dụng tình trạng khẩn cấp đã được ban bố để giành quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát Washington D.C. Tuy nhiên, trước đây, lực lượng cảnh sát liên bang và quân đội cũng từng được triển khai tại thủ đô, gần đây nhất là trong vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 tại tòa nhà Quốc hội do đám đông ủng hộ ông Trump tiến hành.
Năm 2020, ông Trump cũng từng điều động Vệ binh Quốc gia tới Washington nhằm trấn áp các cuộc biểu tình đòi công lý sắc tộc sau vụ cảnh sát thành phố Minneapolis sát hại George Floyd.
Thủ đô Washington cũng từng nhiều lần bị can thiệp vào quyền tự quản. Trước tuần này, đáng chú ý nhất là việc Quốc hội Mỹ thành lập Ủy ban Kiểm soát Tài chính vào năm 1995 để giúp thành phố thoát khỏi khủng hoảng ngân sách.
Ý kiến trái chiều của người dân Washington
Việc liên bang tiếp quản Sở Cảnh sát Đô thị Washington là động thái chưa từng có tiền lệ, đánh dấu sự mở rộng giới hạn thẩm quyền của Tổng thống Donald Trump, gây ra nhiều phản ứng trái chiều từ người dân Mỹ. Một số người Washington lo ngại về kế hoạch kiểm soát cảnh sát thủ đô và triển khai Vệ binh Quốc gia của ông Trump, trong khi số khác tin rằng điều này sẽ cải thiện an ninh và giúp họ an tâm hơn.
Người dân thủ đô Washington bày tỏ nhiều cảm xúc đan xen sau khi chính quyền liên bang tiếp quản lực lượng thực thi pháp luật của thành phố và triển khai binh sĩ Vệ binh Quốc gia theo lệnh của Tổng thống Donald Trump.
“Sự hiện diện của quân đội chỉ làm gia tăng đối đầu thay vì gắn kết cộng đồng. Điều chúng ta cần là đoàn kết, chứ không phải cảm giác sống dưới sự kiểm soát quá mức. Việc này khiến mọi người cảm thấy xa cách hơn với thành phố. Hôm nay quá nhiều thứ xảy ra, tôi không ngờ sẽ thấy họ ở đây. Trước giờ, chúng tôi chủ yếu chỉ thấy cảnh sát.”
Cô Imani Wright – người dân Washington
Cộng đồng người vô gia cư tại Washington không khỏi lo ngại trước động thái mới đây của ông Trump và chính quyền liên bang.
“Tình trạng vô gia cư ở Washington D.C. là một vấn đề nghiêm trọng, nhưng kế hoạch của chính quyền ông Trump không phải là cách giải quyết. Cách giải quyết là giúp đỡ, bố trí chỗ ở, xây dựng kết nối với họ.”
Ông Andy Wassenich, Tổ chức hỗ trợ người vô gia cư Miriam’s Kitchen
Báo cáo từ Bộ Phát triển Nhà ở và Đô thị Mỹ (HUD) cho biết, có hơn 770.000 người trải qua tình trạng vô gia cư ở Mỹ trong năm 2024, tăng 18% so với năm 2023. Riêng tại Washington D.C., có khoảng 5.616 người không có chỗ ở ổn định, tăng hơn 14% so với năm trước.
Tuy không phải thành phố có số người vô gia cư cao nhất so với New York, Los Angeles hay Chicago, nhưng thủ đô lại đứng đầu về tỷ lệ người vô gia cư so với dân số, với 83 người vô gia cư trên mỗi 10.000 cư dân.
Dự án Free DC – phong trào được thành lập nhằm yêu cầu chính phủ trao quyền tự chủ cho thủ đô Washington – tuần qua đã tổ chức một cuộc biểu tình phản đối hành động của chính quyền Trump. Các nhà tổ chức cáo buộc Tổng thống cố tình kích động bạo lực và so sánh việc bắt giữ những người bị nghi nhập cư bất hợp pháp chẳng khác gì “bắt cóc”.
Nee Nee Taylor, giám đốc phụ trách tổ chức của Free DC, bày tỏ hoài nghi về hiệu quả của việc tăng cường cảnh sát trên đường phố Washington so với đầu tư vào các chương trình xã hội để hỗ trợ những người dễ bị tổn thương nhất.
