ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

“Tiền chênh” hay “phí bôi trơn” để có suất mua nhà ở xã hội là khoản chi phí người mua buộc phải trả thêm, nằm ngoài giá trị hợp đồng chính thức với chủ đầu tư để có thể sở hữu được căn hộ. Nếu trước đây, hiện tượng này chỉ xuất hiện tại các dự án chung cư giá rẻ hay phân khúc tầm trung, thì nay đã lan rộng ra toàn thị trường – từ nhà ở xã hội cho đến phân khúc căn hộ hạng sang, trị giá hàng chục tỷ đồng.

“Bán suất ngoại giao”, “suất nội bộ”... là những lời mời chào quen thuộc trên mạng xã hội mỗi khi có dự án nhà ở xã hội chuẩn bị thu hồ sơ, dù pháp luật quy định rất chặt chẽ về đối tượng và điều kiện giao dịch. Trong vai người thu nhập thấp có nhu cầu tìm nơi an cư, phóng viên Đài Hà Nội đã liên hệ một môi giới rao bán suất ngoại giao tại dự án nhà ở xã hội CT3 Kim Chung, trên địa bàn xã Thiên Lộc, Hà Nội. Theo lời môi giới này, để sở hữu suất mua tại dự án, người mua phải trả thêm một khoản chênh cao đến khó tin.

Không chỉ dự án đang chuẩn bị thu hồ sơ, căn hộ nhà ở xã hội tại dự án đã bàn giao 1 năm nay cũng được rao bán với mức giá chênh lệch trên dưới 2 tỷ đồng tùy diện tích. Như tại dự án NHS Trung Văn, căn hộ có diện tích 69,9m² tại thời điểm giao dịch được môi giới thông báo là 4,2 tỷ đồng, tương đương khoảng 60 triệu đồng/m², trong khi giá hợp đồng mua bán là gần 1,365 tỷ đồng, tương đương khoảng 19,523 triệu đồng/m². Con số này cao gấp 3 lần so với giá bán ban đầu của chủ đầu tư.

Hiện tại, môi giới có đủ chiêu trò để lách luật, trục lợi chính sách từ nhà ở xã hội, do loại hình này được Nhà nước hỗ trợ nên có mức giá thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là để mua được một căn hộ nhà ở thương mại tại dự án The Prime ở khu đô thị Tây Hồ Tây, có mức giá dao động từ 170 triệu – 190 triệu/m² – cao gấp nhiều lần so với giá nhà ở xã hội là 20-30 triệu đồng/m² – người dân vẫn phải chi trả một khoản chênh lệch ở ngoài lên hàng tỷ đồng tùy diện tích, đồng thời vẫn phải mua từ "suất ngoại giao" chứ không thể mua trực tiếp từ chủ đầu tư.

Một căn hộ hạng sang trị giá hàng chục tỷ đồng nhưng người mua vẫn phải chi thêm vài tỷ đồng tiền chênh mới có thể sở hữu. Thực tế này cho thấy thị trường bất động sản đang tồn tại những biểu hiện thiếu minh bạch, "thổi giá" và thao túng giao dịch với mức độ ngày càng tinh vi. Đây không chỉ là dấu hiệu của một thị trường thiếu lành mạnh mà còn vi phạm các quy định pháp luật hiện hành.

Ông Lê Quang Đạo, chuyên gia pháp lý tại Công ty Luật TNHH Vietnam Law, cho biết: “Luật Kinh doanh Bất động sản 2023 nghiêm cấm các hành vi sau: thứ nhất là hành vi làm sai lệch thông tin về bất động sản; thứ hai là nhóm hành vi về cung cấp không đúng hoặc không đủ thông tin về bất động sản. Luật cũng quy định cung cấp thông tin về bất động sản là nghĩa vụ của sàn giao dịch. Bên cạnh đó, theo Luật Quản lý Thuế, nếu giá trong hợp đồng mua bán thấp hơn giá thực tế phải trả thì đây là hành vi trốn thuế.”

TS Nguyễn Sĩ Dũng, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cho hay: “Việc lợi dụng sự khan hiếm để tăng giá nhà là bất hợp lý. Với những người thu nhập thấp, thậm chí thu nhập trung bình, thì không thể với tới giá nhà như vậy được. Có lẽ, cần phải có một vài giải pháp để chống dịch vụ môi giới tăng giá nhà lên cao.”

Những khoản chênh lệch khổng lồ, từ nhà ở xã hội đến chung cư hạng sang, cho thấy thị trường bất động sản cần những giải pháp mạnh để chấn chỉnh, bảo đảm công bằng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người mua nhà với nhu cầu ở thực. Một thị trường bất động sản lành mạnh chỉ hình thành khi mọi giao dịch được công khai, đúng quy định, và được giám sát chặt chẽ.

Minh bạch trong thông tin, tuân thủ pháp luật và nâng cao trách nhiệm của các chủ thể tham gia thị trường sẽ là điều kiện tiên quyết để bảo vệ quyền lợi người dân, đồng thời tạo dựng môi trường đầu tư ổn định, bền vững. Chỉ khi những “cuộc chơi” không còn được điều khiển bởi các khoản chênh ngoài hợp đồng, niềm tin của người mua nhà mới thực sự được khôi phục.