Israel sát hại nhà báo để 'bịt miệng' truyền thông?
Vụ việc Israel ám sát một nhà báo nổi tiếng của hãng thông tấn Al Jazeera đang làm dư luận thế giới dậy sóng, đồng loạt lên án hành động này là “bịt miệng” truyền thông trong bối cảnh chiến sự leo thang.
Vào tháng trước, khi Anas al-Sharif bật khóc trong quá trình đưa tin về cuộc khủng hoảng nạn đói ở Gaza, anh đã được ca ngợi rộng rãi vì đã lên tiếng cho người dân Palestine. Ngày 11/8 vừa qua, màn ảnh truyền hình khắp thế giới Ả Rập lại một lần nữa hướng về chàng trai 28 tuổi. Lần này, anh được quấn trong tấm vải liệm trắng, bên cạnh bốn đồng nghiệp của mình.
Đêm trước đó, họ đã bị Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ám sát trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhắm vào khu lều trại dành cho các nhà báo đang làm việc ở gần bệnh viện Al-Shifa, Thành phố Gaza. Đây không phải một tai nạn chiến tranh, mà là một cuộc tấn công chính xác và có chủ đích, nhằm xóa sổ những nhà báo không chịu ngừng nói lên sự thật.
Những nhà báo quả cảm
Sinh năm 1996, Anas al-Sharif đến từ Jabalia, miền Bắc Gaza. Kể từ khi được hãng thông tấn Al Jazeera tuyển dụng vào tháng 12/2023, anh đã xuất hiện gần như mỗi ngày, cung cấp thông tin trực tiếp về những thời điểm quan trọng trong cuộc xung đột đã kéo dài hơn 22 tháng, bao gồm lệnh ngừng bắn ngắn hạn, việc thả các con tin Israel và cả những câu chuyện đau thương về nạn đói đã gây chấn động thế giới.
Anh trở thành một trong những nhà báo Palestine nổi tiếng nhất ở Gaza, được coi là “tiếng nói của Gaza”, gương mặt đại diện cho những câu chuyện về Gaza trong bối cảnh Israel đã chặn các phương tiện truyền thông quốc tế tiếp cận vùng lãnh thổ này.
Không màng đến mạng sống của mình, al-Sharif làm việc dưới mưa bom bão đạn. Anh đã đi những chặng đường dài để tiếng nói của Gaza được lắng nghe. Vì công việc, al-Sharif đã không thể gặp cha mình trong suốt 60 ngày cho đến khi cha anh qua đời sau một cuộc không kích của Israel. Việc theo đuổi nghề báo cũng đồng nghĩa anh phải bỏ lỡ thời gian quý giá bên vợ và hai con nhỏ.
Những thời gian ngừng bắn ngắn ngủi là lúc anh có thể nghỉ ngơi. Bài phóng sự cuối cùng của anh là về những cái chết ngày một nhiều hơn do nạn đói ở Gaza. Trong những giờ cuối cùng của cuộc đời, chiếc camera của anh vẫn hoạt động, khi anh phản ánh một cuộc tấn công khác của Israel.
Quân đội Israel cho biết đã nhắm mục tiêu vào Anas al-Sharif, cáo buộc anh là thủ lĩnh một nhóm chiến binh Hamas và có liên quan đến các cuộc tấn công bằng tên lửa vào Israel. Trước đó, vào tháng 10/2024, quân đội Israel đã công bố các tài liệu mà họ cho là “bằng chứng rõ ràng” về mối liên hệ của al-Sharif với Hamas và nêu tên 5 nhà báo khác của Al Jazeera mà họ cho là thành viên của nhóm chiến binh này. Một phát ngôn viên của quân đội Israel cho biết trong một video trên X rằng, al-Sharif đã gia nhập một tiểu đoàn Hamas vào năm 2013 và bị thương trong khi huấn luyện vào năm 2017. Tuy nhiên, Báo cáo viên Đặc biệt của Liên Hợp Quốc về tự do ngôn luận Irene Khan và chính al-Sharif trước khi qua đời đã phủ nhận cáo buộc này.
"Tôi, Anas al-Sharif, là một nhà báo không có đảng phái chính trị. Sứ mệnh duy nhất của tôi là đưa tin về sự thật từ thực tế - như nó vốn có, không thiên vị.”
Cuộc tấn công vào quyền tự do báo chí
Việc Israel sát hại nhà báo Anas al-Sharif cùng các đồng nghiệp của anh đã gây phẫn nộ dữ dội. Các tổ chức báo chí quốc tế, chuyên gia Liên Hợp Quốc và cộng đồng phóng viên đã đồng loạt lên án, gọi vụ việc này là một cuộc tấn công trực tiếp vào quyền tự do báo chí và tội ác chiến tranh.
Hãng thông tấn Al Jazeera lên án “vụ ám sát có chủ đích” và gọi đây là “một cuộc tấn công trắng trợn và có chủ đích khác vào quyền tự do báo chí”. Trong một tuyên bố, Al Jazeera cho biết: “Cuộc tấn công này diễn ra trong bối cảnh hậu quả thảm khốc của cuộc tấn công đang diễn ra của Israel vào Gaza, nơi chứng kiến cảnh tàn sát dân thường không ngừng, nạn đói cưỡng bức và sự xóa sổ toàn bộ cộng đồng”. “Lệnh ám sát Anas Al Sharif, một trong những nhà báo dũng cảm nhất của Gaza, và các đồng nghiệp của anh, là một nỗ lực tuyệt vọng nhằm bịt miệng những tiếng nói vạch trần sự chiếm đóng và chiếm đóng sắp xảy ra ở Gaza.”
Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) đã bày tỏ “kinh hoàng” trước vụ sát hại các nhà báo của Al Jazeera do Israel thực hiện. Giám đốc khu vực của CPJ, Sara Qudah, cho biết:
“Việc Israel dán nhãn các nhà báo là chiến binh mà không đưa ra bằng chứng đáng tin cậy đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về ý định và sự tôn trọng quyền tự do báo chí của nước này. Nhà báo là thường dân và không bao giờ được phép trở thành mục tiêu. Những kẻ gây ra những vụ giết người này phải chịu trách nhiệm.”
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres ngày 11/8 cũng lên án vụ giết hại các nhà báo tại Gaza, đồng thời kêu gọi tiến hành “một cuộc điều tra độc lập và khách quan” về vụ việc.
“Tổng thư ký lên án vụ sát hại các nhà báo Palestine trong một cuộc không kích của Israel tại Thành phố Gaza vào ngày 10/8. Những vụ sát hại mới nhất này cho thấy những rủi ro cực đoan mà các nhà báo phải đối mặt khi đưa tin về cuộc xung đột đang diễn ra. Tổng thư ký kêu gọi một cuộc điều tra độc lập và khách quan về những vụ sát hại mới nhất này.”
Trước đó, Văn phòng nhân quyền Liên Hợp Quốc đã ra tuyên bố lên án vụ sát hại các nhà báo Palestine ở Gaza, cho rằng hành động của quân đội Israel là “sự vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế”.
Hội đồng Quan hệ Mỹ - Hồi giáo (CAIR) cũng lên án mạnh mẽ hành vi sát hại các nhà báo Palestine, gọi đó là tội ác chiến tranh.
“Việc Israel sát hại các nhà báo không phải là tai nạn, mà là một phần trong chính sách có hệ thống nhằm bịt miệng truyền thông và che giấu sự thật về tội ác diệt chủng tại Gaza.”
Vụ không kích của Israel khiến 5 nhà báo thiệt mạng không phải là vụ việc đơn lẻ. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, ít nhất 242 nhà báo đã bị sát hại ở Gaza kể từ khi cuộc xung đột giữa Israel và Hamas nổ ra vào tháng 10/2023. Trước thời điểm bị hạ sát, nhà báo al-Sharif cho biết anh đã từng bị Israel đe dọa. Các bài viết của Al Sharif đã thu hút sự chú ý của quân đội Israel, và họ đã cảnh báo anh phải ngừng làm việc cho Al Jazeera.
Sau khi nhà báo Al Sharif bị hạ sát, hàng loạt cuộc biểu tình đã diễn ra, từ khu bờ Tây của Palestine đến các thành phố Islamabad và Karachi ở Pakistan. Không chỉ phản đối mạnh mẽ hành vi của Israel, người biểu tình cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế, các tổ chức truyền thông và chính phủ trên toàn thế giới hành động để bảo vệ quyền tự do báo chí và an toàn cho các nhà báo, những người đang dũng cảm đưa sự thật đến với nhân loại.
“Việc sát hại các đồng nghiệp của chúng tôi - những nhà báo của Al Jazeera – là một tội ác, và không phải là lần đầu tiên xảy ra. Kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược, lực lượng chiếm đóng đã sát hại hàng chục nhà báo, đây là một tội ác mà cộng đồng quốc tế cần phải lên tiếng. Phải có một phiên tòa xét xử các hành vi phạm tội mà lực lượng chiếm đóng đã gây ra đối với các đồng nghiệp của chúng tôi – những người đang truyền tải sự thật.”
Ngọn đuốc được truyền lại
Cuộc không kích của Israel sát hại nhà báo al-Sharif và các đồng nghiệp của anh đã xóa sổ đội ngũ phóng viên của Al Jazeera, một trong số ít kênh tin tức có thể đưa tin nhất quán, không bị che giấu về chiến dịch quân sự không khoan nhượng của Israel tại Gaza. Kể từ các cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas, Israel đã cấm các phóng viên nước ngoài vào Gaza, trừ khi có sự giám sát chặt chẽ của quân đội Israel. Những phóng viên có thể đi cùng quân đội nước này cũng bị chịu sự kiểm soát gắt gao về địa điểm đến và bị cấm nói chuyện với người Palestine.
Theo giới quan sát, những nỗ lực này của Israel là nhằm “che mắt” thế giới, để mọi người biết ít hơn về những gì đang diễn ra tại Gaza, nơi chiến dịch quân sự của Israel đến nay đã cướp đi sinh mạng hơn 61.000 người, nơi nạn đói đang diễn ra và hơn 90% trong số 2,3 triệu dân đã buộc phải rời bỏ nhà cửa nhiều lần, bị mắc kẹt trong vùng đất nguy hiểm này. Tuy nhiên, liệu kế hoạch ấy của Israel có thành công?
Phát biểu tại trường quay của Al Jazeera ở Doha, Qatar, người dẫn chương trình Tamer Almisshal khẳng định các nhà báo của kênh tin tức này sẽ tiếp tục đưa tin, tiếp nối ngọn lửa nghề mà các đồng nghiệp của mình đã để lại.
“Đó là một vụ ám sát có chủ đích nhắm vào đội ngũ của chúng tôi nhằm giết hại và che giấu tội ác, cũng như sự thật đã được những phóng viên dũng cảm của chúng tôi đưa tin. Việc biện minh cho vụ giết người này bằng những cáo buộc bịa đặt là một tội ác bổ sung chống lại quyền tự do báo chí, chống lại các nhà báo Palestine và chống lại đội ngũ của chúng tôi. Chúng tôi sẽ tiếp tục đưa tin và chúng tôi sẽ không từ bỏ, cả về mặt pháp lý lẫn chuyên môn, để kêu gọi công lý cho các nhà báo của chúng tôi và cho các nhà báo Palestine. Công lý cho các nhà báo Palestine.”
Tại thành phố Khan Younis, phía Nam dải Gaza, một số nhà báo phải ngủ trên những tấm nệm mỏng giữa cái nóng ngột ngạt, với thiết bị chất đống bên cạnh. Nhà báo tự do kiêm nhà làm phim tài liệu Ezz El-Din Al-Masry cho biết, các nhà báo phải chịu đựng thách thức của sự dịch chuyển kép.
Bất chấp khó khăn, trong những chiếc lều và xe tải tạm bợ được cải tạo thành phòng tin tức di động, các nhà báo Palestine vẫn đang tác nghiệp trên tuyến đầu với máy ảnh được lắp đặt và sẵn sàng ghi lại những cuộc đấu tranh hàng ngày ở dải đất này.
“Với tư cách là nhà báo, chúng tôi sẽ liên tục đưa tin để truyền tải tiếng nói và hình ảnh của người dân ở Dải Gaza đến với thế giới, thông qua việc ghi chép lại những tội ác đang diễn ra trong hai năm qua chống lại người Palestine ở nhiều khu vực khác nhau của Dải Gaza.”
Vụ ám sát nhà báo Anas al-Sharif và các đồng nghiệp của anh là một đòn tấn công nghiêm trọng vào quyền tự do báo chí. Theo luật nhân đạo quốc tế, việc nhắm mục tiêu và giết hại các nhà báo một cách có chủ đích cũng cấu thành tội ác chiến tranh. Dù mục đích của Israel khi hạ sát các nhà báo Palestine là gì thì việc làm ấy cũng không thể làm lay chuyển ý chí của người dân Gaza. Ngược lại, những hành động tàn bạo sẽ chỉ càng khiến người dân thêm phẫn nộ. Và chắc hẳn, không bao giờ họ quên những nhà báo chiến trường luôn dám nói lên sự thật, như những lời cuối cùng trong bản di chúc mà nhà báo al-Sharif tự viết cho mình: “Tôi đã nếm trải đau khổ và mất mát nhiều lần, nhưng tôi chưa bao giờ ngần ngại truyền tải sự thật như nó vốn có, không bóp méo hay xuyên tạc… Nếu tôi chết, tôi chết với sự kiên định theo nguyên tắc của mình. Đừng quên Gaza”.
