Hội làng trong phố

Sau Tết, dường như không có làng quê nào ở Việt Nam là không có lễ hội. Hội làng thường được tổ chức vào mùa xuân, khi đất trời giao hòa, thiên nhiên tươi tốt, lòng người hân hoan.

Hội làng được coi là thời điểm cuốn hút nhất, tưng bừng nhất với những nghi thức tôn nghiêm và thuần Việt nối đời như tế lễ, rước, trò vui và hát xướng... Trong 1.206 lễ hội lớn nhỏ, Hà Nội có 221 lễ hội tại khu vực nội thành. Không ít trong số đó vốn là lễ hội của các làng nay đã "lên" phố, như ở Mỗ Lao.

Ở Mỗ Lao, cây đa giếng nước không còn, nhưng sân đình vẫn vậy, làng đã lên phường, lên phố, nhưng những giá trị văn hóa truyền đời vẫn được người dân lưu giữ. Hội làng như một mạch nước ngầm xuyên thời gian, bừng chảy tràn trề trong đời sống vật chất, tinh thần và tâm linh người Việt.

Mở đầu phần lễ luôn là lễ rước kiệu Thành hoàng, thu hút đông đảo bà con tới xem và theo rước. Cả con phố Thanh Bình (phường Mỗ Lao, quận Hà Đông), người dân buôn bán bên đường đều tự nguyện nghỉ bán hàng, tạo đường thông hè thoáng cho đám rước đi qua.

Bối cảnh xã hội hiện đại và quá trình đô thị hóa khiến lễ hội trong phố đang đứng trước nhiều nguy cơ mai một. Sự thay đổi liên tục về thành phần dân cư do quá trình nhập, chuyển cư khiến mối liên hệ giữa các thành viên trong cộng đồng ngày càng xa rời. Bên cạnh đó, áp lực của cuộc sống hiện đại khiến giới trẻ ít có điều kiện tham gia lễ hội, việc thực hành lễ hội trong khu vực nội đô gặp khó khăn. Vậy nên, những lễ hội làng lại càng có vai trò củng cố mối liên hệ bền chặt và giúp các cộng đồng xích lại gần nhau.

Nam phụ lão ấu đều tham gia vào hội làng, người trong đội cờ hồng, người trong đoàn đánh trống, đội múa bồng, đội múa sênh tiền, đội rước kiệu… Những người không tham gia đám rước, đám hội thì cũng có mặt ở hai bên đường. Gương mặt ai cũng hồ hởi, háo hức được xem hội làng 10 năm mới có một lần. Như một nét đẹp văn hóa cộng đồng không thể thiếu, với mỗi người, cảm xúc khi tham gia vào ngày vui của cả làng có lẽ là một niềm vui, niềm tự hào xen lẫn lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân.

Sau phần lễ là đến phần hội. Ở hội làng, phần hội luôn được mong chờ nhất, đặc biệt là với đám trẻ con và thanh niên. Các trò chơi dân gian được tổ chức ngay tại khoảng sân hẹp trong phố, giữa những ngôi nhà cao tầng. Lũ trẻ ngày thường quen với các trò chơi điện tử, thì trò bắt vịt, bắt lợn lại trở thành trò chơi thú vị hấp dẫn. Còn người lớn thì vừa cổ vũ, vừa hoài niệm về những hội làng của ngày xưa cũ, khi phố vẫn là làng. Tiếng reo hò, tiếng cười rộn vang khoảng sân bê tông, vút lên trên những nhà cao tầng trong phố thị.

Nói đến lễ hội, người ta thường nghĩ ngay đến không khí tưng bừng ở những làng quê. Nhưng ở Thủ đô Hà Nội, lễ hội trong phố lại là một “đặc sản”. “Hội phố” không chỉ đem lại đời sống văn hóa tâm linh cho cư dân, bảo vệ di sản, mà còn tạo ra sự gắn kết cộng đồng.

Cho đến tận bây giờ, mối quan hệ giữa “phố” và “làng”, “văn minh đô thị" và "văn hóa làng” vẫn song hành, hòa quyện với nhau, đan xen nhau trong kiến trúc, lối sống, hành vi ứng xử của đất và người Hà Nội. Tính cộng đồng trong phạm vi làng xã vẫn tồn tại hòa quyện trong các khu dân cư, tổ dân phố, truyền thống “tương thân tương ái”, tình làng, nghĩa xóm, lối sống nhân ái “lá lành đùm lá rách”, “tắt lửa tối đèn có nhau”... vẫn được thể hiện mỗi khi có biến cố xảy ra.

Đặc biệt, nề nếp, gia phong được rèn giũa qua biết bao thăng trầm ở nơi này nơi kia vẫn không bị cách sống nơi phồn hoa làm cho phai nhạt. Nó vẫn ôm trong mình những dấu tích để minh chứng cho một nền văn hóa bền vững đến lạ lùng.

Sự biến đổi văn hóa cổ truyền trong xã hội hiện đại với sự thay đổi sâu sắc các nền tảng là một tất yếu. Nhưng những giá trị di sản ông cha phải được con cháu trân trọng, gìn giữ, phát huy thành sức mạnh nội sinh.

Bài viết hay? Hãy đánh giá bài viết
user image
user image
User
Ý KIẾN

Thói quen đi chợ không dùng tiền mặt đang dần trở thành nét tiêu dùng mới, không chỉ đem lại tiện lợi mà còn góp phần làm nên diện mạo đô thị hiện đại.

Bún chả que tre không chỉ mang hương vị làng quê đồng bằng Bắc Bộ, mà còn gợi lại ký ức thời bao cấp, khi thịt thà đắt đỏ và bún chả que tre được coi là “xa xỉ” và đáng mong chờ.

Trên con phố Hàng Hòm có sự đan xen của những câu chuyện xưa cũ và nhịp sống hiện đại, tạo nên một dấu ấn riêng biệt, khiến du khách ghi nhớ.

Xôi Ngũ Bảo Liên Hoa là một trong những biến tấu độc đáo của món xôi ở Hà Nội.

Dịch vụ vệ sinh giày ở Hà Nội đã bước vào thời đại công nghệ, hòa vào nhịp sống số, trở nên tiện lợi, nhanh chóng và chuyên nghiệp hơn.

Cá mòi chưng tương nếp không chỉ là món ăn mà đó còn là một lát cắt của đời sống Hà thành xưa, là lời thì thầm của thời gian trong từng hạt tương, từng thớ cá.