Niềm vui từ Nghị quyết 18/2025/NQ-HĐND không dừng lại ở những khay cơm đúng giờ – đủ chất, mà phải được giữ bền bằng một “vành đai” giám sát đa tầng: từ chỉ đạo của Trung ương, sự vào cuộc quyết liệt của Thành ủy – HĐND – UBND Thành phố, đến kỷ luật thực thi của sở ngành, chính quyền cơ sở, nhà trường và phụ huynh. Khi mỗi mắt xích đều làm đúng – làm thật, bữa trưa học đường không chỉ là dinh dưỡng, mà còn là bảo chứng của kỷ luật, minh bạch và trách nhiệm.

Trong tiếp xúc cử tri tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Hà Nội phải là nơi an toàn cao nhất về vệ sinh thực phẩm và văn minh đô thị”.

Quán triệt tinh thần ấy, Thành ủy Hà Nội đã đề ra kỷ cương, bữa ăn miễn phí phải bảo đảm an toàn – công bằng – minh bạch là chuẩn mực chính trị, không phải thủ tục. An toàn thực phẩm phải được đặt ở mức cao nhất.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong yêu cầu không buông lỏng quản lý, không để các trường tự tung tự tác; tuyệt đối không để tiêu cực, lợi ích nhóm làm tổn thương chủ trương hỗ trợ bữa trưa. Ông giao chính quyền cấp xã/phường chịu trách nhiệm chính trong quản lý, giám sát bữa ăn bán trú.

Ở tầng điều hành, UBND TP giữ vai trò “nhạc trưởng” giám sát toàn tuyến. Lãnh đạo trực tiếp phụ trách, duy trì nhịp họp trực tuyến thường kỳ với các sở, ngành, xã/phường và hiệu trưởng để rà soát tiến độ, “điểm danh” trách nhiệm đến từng đầu mối và kịp thời tháo gỡ vướng mắc ngay trong ngày. Thông điệp nhất quán được lặp lại ở mọi cuộc họp: giám sát là công việc hằng ngày, không theo đợt.

Phó Chủ tịch đặt trách nhiệm phải coi kiểm tra “Đột xuất” là công việc bình thường mới. Không chờ báo cáo tuần, không đợi “đến hẹn lại lên”. Các đoàn liên ngành vào thẳng bếp, kho, sổ kiểm thực; vừa ấn định lịch định kỳ cho cả năm học, vừa sẵn sàng kiểm tra bất cứ lúc nào, và công khai kết quả để răn đe, tạo đồng thuận. Vòng ngoài cổng trường—khu vực dễ phát sinh rủi ro đồ ăn đường phố—được tăng cường tuần tra, xử lý nghiêm, niêm yết kết quả. Vòng ngoài siết chặt thì vòng trong mới an toàn; đồng thời, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm nếu để xảy ra vi phạm.

Sở GD&ĐT Hà Nội đóng vai trò thường trực, ban hành bộ tiêu chí và quy trình thẩm định nhà cung cấp ngay từ đầu năm học; giao UBND xã/phường và hiệu trưởng tổ chức thực hiện, đồng thời quy trách nhiệm người đứng đầu nếu khâu thẩm định, giám sát không đạt.

Ngày 18/9/2025, Sở thể chế hóa yêu cầu các cơ sở bán trú công khai hằng ngày thực đơn, nguồn gốc thực phẩm và thu–chi; ràng buộc trách nhiệm pháp lý của nhà trường và nhà cung cấp khi xảy ra vi phạm ATTP/ngộ độc. Quy chuẩn đi kèm gồm bếp một chiều, “kiểm thực 3 bước”, lưu mẫu theo hướng dẫn Bộ Y tế, thẩm định ATTP trước khi ký hợp đồng và công khai qua niêm yết tại trường, mã QR cho phụ huynh tra cứu, cùng cập nhật trên cổng thông tin/mạng xã hội của trường.

Song song với tổ chức là “đường ray” chuyên môn. Chuẩn dinh dưỡng được định hình nhất quán. PGS.TS Bùi Thị An lưu ý: trợ giá bữa trưa phải đi cùng nâng chuẩn bếp một chiều, kiểm soát đầu vào, thực đơn đúng tuổi; thanh/kiểm tra thường xuyên là bắt buộc để giữ niềm tin phụ huynh. Về sư phạm, bữa trưa không chỉ cung cấp 30–40% năng lượng ngày, mà còn là giờ học nề nếp: xếp khay, tự phục vụ, biết cảm ơn, biết giữ gìn vệ sinh. Về quản trị, công khai – số hóa – xếp hạng nhà cung cấp tạo cạnh tranh vì chất lượng chứ không vì giá rẻ thuần túy.

Sơ chế “một chiều”: Khu sơ chế tách sống – chín; dao, thớt mã màu; bồn rửa ghi thời điểm khử khuẩn. Camera treo cao, góc rộng, bao trùm lối đi một chiều. Điều tra viên đánh dấu 3 điểm ngẫu nhiên để đối chiếu cuối buổi.

Với hệ thống hơn 2.840 trường, trên 1.800 trường tổ chức bán trú và mỗi ngày phục vụ hơn 1 triệu suất ăn, Hà Nội buộc phải biến chỉ đạo thành quy trình vận hành chặt chẽ. Tinh thần chung là “lọc đầu vào, khóa đầu ra”: thẩm định điều kiện an toàn thực phẩm trước khi ký, công khai nhà cung cấp – thực đơn – tài chính, và kiểm thực, lưu mẫu, ghi nhiệt xuyên suốt từ chế biến, vận chuyển đến chia suất. Sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền địa phương, nhà trường và phụ huynh vì thế trở thành kim chỉ nam để các quyết sách của Trung ương và Thành phố đi vào từng khay cơm.

Từ nguyên tắc ấy, nhiều địa phương đã cụ thể hóa bằng những bước làm rất thiết thực ngay từ đầu năm học:

Đối với chính quyền cấp xã, phường, mô hình Hồng Vân cho thấy rõ vai trò “chủ nhà”: xã ban hành tiêu chí công khai, lập tổ thẩm định đi thực địa từng nhà cung cấp, chấm điểm – chọn đơn vị đủ điều kiện rồi giao chỉ tiêu giám sát theo chuỗi. Ông Nguyễn Đức Thành, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã, chia sẻ: “Chúng tôi đi tận nơi, chọn nhà cung cấp bảo đảm thực phẩm sạch; kết quả được thông báo để trường ký và xã tiếp tục kiểm tra đột xuất.” Trên nền đó, Trường Tiểu học Hồng Vân ký hợp đồng nấu tại trường với bộ KPI cụ thể (giờ giao, nhiệt giữ nóng/giữ lạnh, định lượng, lưu mẫu) và thực thi quyền “dừng ngay – thay ngay” nếu sai lệch. Hiệu trưởng Nguyễn Thị Thu Phương khẳng định: “Bữa trưa được giám sát đến từng khâu nên vừa an toàn, vừa đủ dinh dưỡng; các con ăn ngon, vào tiết chiều tỉnh táo, phụ huynh yên tâm.”

Xã Thường Tín, Trường Tiểu học Nguyễn Du liên kết đơn vị Xuân Loan, chốt thực đơn theo tuần và ghi nhiệt độ trong suốt quá trình vận chuyển. Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Điệp nhấn mạnh nhà trường tuân thủ “ba bước bắt buộc”: nhận thực phẩm, chế biến đúng quy chuẩn, lưu mẫu trước khi chia ăn. Nhờ dữ liệu nhiệt và nhật ký kiểm thực, cơ chế “đóng – mở” được kích hoạt tức thời nếu có vi phạm; chỉ xem xét mở lại sau khi đơn vị khắc phục, vượt kiểm định độc lập và cam kết nâng chuẩn.

Cùng với giám sát từ con người, Hà Nội cũng nhanh chóng ứng dụng công nghệ số vào giám sát ở tầng cao hơn, đó là số hóa toàn chuỗi: QR truy xuất nguồn gốc, camera bếp, sổ kiểm thực điện tử, app thực đơn–dinh dưỡng, dashboard nhật ký nhiệt – thời điểm – lưu mẫu. Mọi khâu đều để lại dấu chân dữ liệu.

Ở chiều ngược lại, tận dụng công nghệ, nhiều trường áp dụng giám sát ngược với nhà cung cấp: hợp đồng kèm bộ chỉ số chất lượng (giờ giao, nhiệt giữ nóng/giữ lạnh, định lượng khẩu phần, tần suất lưu mẫu), nhật ký số, và quyền dừng ngay – thay ngay khi phát hiện sai lệch. Ban giám hiệu – giáo viên kiểm trực tiếp từng mắt xích: kiểm tra đầu vào ở cổng bếp, đối chiếu xuất xứ, lấy mẫu, đo nhiệt tại lớp trước giờ ăn.

Tận dụng công nghệ, phụ huynh ở nhiều trường phối hợp cùng Ban giám hiệu xây dựng cơ sở dữ liệu giám sát số. Tại Trường Tiểu học Xuân La, hơn 2.000 học sinh được phục vụ đúng giờ tại lớp; camera nội bộ và QR gắn theo lô hàng giúp “đường đi” của mỗi khay cơm nhìn thấy được. Phụ huynh Nguyễn Văn Toàn chia sẻ: “Buổi sáng tôi quét QR xem nguồn rau, trưa nhận ảnh lớp ăn; nhìn được quy trình nên yên tâm để con ở lại bán trú.”

Ở trường Tiểu học Nguyễn Du (Việt Hưng), sổ kiểm thực điện tử cộng lịch phụ huynh luân phiên chứng kiến giao–nhận tạo lớp đồng kiểm hiệu quả: có lần hệ thống cảnh báo nhiệt giữ nóng xuống ngưỡng, bếp xử lý trong ngày, không phải chờ báo cáo tuần. Tại phường Xuân Đỉnh, nhà trường và địa phương truy xuất tận gốc rau, thủy – hải sản trước khi ký hợp đồng; thực đơn đổi theo tháng dựa trên dữ liệu tiêu thụ. Phụ huynh Nguyễn Thị Diệp cho biết: “Món ăn được cập nhật từng ngày, đánh giá từng bữa, món nào con ăn ít, thì phụ huynh, nhà trường phản ánh đến đơn vị chế biến để kịp thời điều chỉnh.”

Với các cách làm phù hợp, bám sát thực tiễn, những bữa ăn bán trú bảo đảm vệ sinh, đủ dinh dưỡng không chỉ đem đến sự an tâm cho phụ huynh, mà còn là niềm vui đến lớp cho mỗi học sinh Thủ đô.

Niềm vui từ Nghị quyết 18 chỉ thật sự bền vững khi “vành đai” giám sát đa tầng vận hành đều tay: ý Đảng – lòng Dân gặp nhau trong kỷ luật thực thi của Thành phố, sự chủ động của xã/phường, trách nhiệm của nhà trường và tiếng nói đồng hành của phụ huynh. Mỗi mắt xích làm đúng–làm thật thì mỗi khay cơm đến tay học sinh không chỉ đủ no, đủ chất mà còn đủ minh bạch, đủ an toàn.

Đây cũng là một bước cụ thể hóa Nghị quyết của Đảng về nâng cao chất lượng giáo dục, đưa chủ trương đầu tư cho con người vào từng ngày học, để nuôi dưỡng thể lực, bồi đắp trí lực và dựng xây niềm tin cho một thế hệ vươn xa.