Giữ gìn văn hóa hát chầu văn giữa lòng Thủ đô
Hát chầu văn không chỉ tồn tại trong đời sống tín ngưỡng, mà còn được nhiều nghệ nhân, nghệ sĩ đưa vào sinh hoạt câu lạc bộ và nghệ nhân Trần Xuân Thu là một trong số đó.
Kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam đã để lại cho dân tộc những di sản nghệ thuật quý giá, mang bản sắc riêng của đất nước. Trong đó, hát chầu văn hay hát văn là một trong những thành tố vô cùng quan trọng tạo nên di sản văn hoá phi vật thể Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, đã được UNESCO ghi danh vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.
Gắn bó mật thiết với thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, hát chầu văn - một loại hình nghệ thuật mang đậm dấu ấn tâm linh, gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa người Việt. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là một nhịp cầu nối liền quá khứ với hiện tại, truyền thống với đương đại. Những thanh âm khi sôi nổi, lúc trầm lắng, như một dòng chảy miên man của lịch sử, chuyên chở bao tầng ý nghĩa thiêng liêng.
Từ cơ duyên đầu tiên rất tình cờ đến với nghệ thuật hát chầu văn, nghệ nhân Trần Xuân Thu (nghệ danh Thu Thu), Chủ nhiệm CLB Hát văn và Hát chầu văn Hà Nội đã có một hành trình bền bỉ lưu giữ loại hình nghệ thuật văn hóa dân gian truyền thống dù từng đối mặt với muôn vàn khó khăn.
Nghệ nhân Trần Xuân Thu chia sẻ: "Kể từ khi được UNESCO công nhận là một phần trong di sản văn hóa, lúc đó hát chầu văn mới lan tỏa một cách triệt để đối với quần chúng nhân dân và được nhiều người đón nhận. Những năm gần đây, rất vui mừng vì loại hình nghệ thuật này đã có nhiều người nghe hơn, nhiều người thích hơn và thậm chí có thể dùng một từ là lan tỏa một cách rộng rãi và có một chỗ đứng rất đặc biệt trong lòng khán giả".
Giữa nhịp sống đô thị hối hả ở Thủ đô, khi dòng chảy của âm nhạc hiện đại len lỏi trong cuộc sống, nghệ nhân Trần Xuân Thu cùng các nghệ nhân, nghệ sĩ, những người yêu các giá trị văn hóa truyền thống vẫn đang lặng thầm gìn giữ những làn điệu hát chầu văn qua các buổi sinh hoạt thường niên và những buổi biểu diễn của CLB Hát văn và Hát chầu văn Hà Nội.
Bước chân vào một buổi sinh hoạt thường niên của câu lạc bộ, người ta dễ lạc vào không gian tưởng như nghi lễ thực thụ. Mọi thứ đều chỉn chu và nghiêm cẩn, từ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu, dáng ngồi trang nghiêm đến tiếng nhạc, tiếng phách hòa quyện cùng giọng ca ngân vang. Trong khoảnh khắc ấy, dường như cả quá khứ và hiện tại gặp nhau, để hát chầu văn không chỉ là một hình thức diễn xướng dân gian, mà còn trở thành nhịp cầu nối tâm linh, văn hóa, nghệ thuật của người Việt giữa đời sống hôm nay.
"Mình cũng rất tự hào khi dù tuổi đời của CLB Hát văn và Hát chầu văn Hà Nội mới chỉ có ba năm, nhưng trong ba năm đó câu lạc bộ đã liên tục giành được các phần thưởng danh giá của Sở Văn hóa, Thể thao Hà Nội cũng như của Trung tâm Văn hóa thành phố Hà Nội. Đó chính là thước đo đánh giá kết quả mà cả một tập thể làm nên. Và mỗi một khi các bạn đến với câu lạc bộ thì các bạn sẽ thấy một sự chỉn chu của câu lạc bộ từ cách ăn mặc, đến các lời văn hay kể cả sự khó tính của cán bộ phụ trách với từng tiếng hát, từng lối đàn"- nghệ nhân Trần Xuân Thu chia sẻ thêm.
Qua những chia sẻ của nghệ nhân Trần Xuân Thu, chúng ta càng thêm hiểu và trân trọng hơn giá trị nghệ thuật của hát chầu văn - một di sản không chỉ nâng niu cội nguồn tín ngưỡng, mà còn làm nên hồn cốt văn hóa của Thăng Long - Hà Nội ngàn năm. Giữ gìn chầu văn không đơn thuần là bảo tồn một loại hình nghệ thuật, mà còn là giữ lấy một phần linh hồn dân tộc. Và chính những người như nghệ nhân Trần Xuân Thu, cùng bao thế hệ nghệ nhân, nghệ sĩ thầm lặng khác, đã và đang giữ cho ngọn lửa chầu văn cháy sáng, để di sản không chỉ sống trong đời sống hôm nay, mà còn lan tỏa, ngân vang tới mai sau.
