Giá nhà tăng cao, nguy cơ xuất hiện thế hệ ‘ba không’
Giá nhà bị đẩy cao phi lý khiến không ít người trẻ hiện nay trì hoãn việc kết hôn hay sinh con, từ đó hình thành thế hệ “ba không” - không mua được nhà, không muốn cưới, không dám sinh con.
Ở tuổi 27, anh Hoàng Vĩnh Lộc (phường Láng) là chủ một cửa hàng cắt tóc nhỏ trên phố Huỳnh Thúc Kháng. Mức thu nhập từ 15 đến 20 triệu đồng mỗi tháng của anh đủ để trang trải cuộc sống. Nhưng để sở hữu một căn nhà riêng và ổn định chỗ ở trước khi lập gia đình thì anh Lộc vẫn cảm thấy đây là một điều xa vời.
“Giá nhà tăng cao cũng là một trong những lý do khiến tôi chưa muốn lập gia đình ở thời điểm hiện tại. Tôi nghĩ việc mong muốn có một ngôi nhà để sinh sống cùng gia đình của mình là mong muốn của tất cả những người đàn ông trưởng thành. Mức thu nhập của tôi hiện tại, sau khi trừ hết chi phí đi cũng không còn tiết kiệm được bao nhiêu. Tôi vẫn đang sinh sống cùng bố mẹ nên việc mua nhà theo hình thức trả góp sẽ tạo áp lực cho bản thân và công việc kinh doanh của tôi”, anh Lộc cho hay.
Câu chuyện của anh Lộc không phải là trường hợp cá biệt. Khảo sát của Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ vừa công bố cho thấy, 22,2% người trẻ tại Việt Nam lựa chọn cuộc sống độc thân, không có ý định kết hôn hay sinh con. Bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định này, gồm: thu nhập, điều kiện công việc, sức khỏe và đặc biệt là nhà ở - yếu tố đang trở thành rào cản lớn đối với mong muốn lập gia đình của nhiều người trẻ. Áp lực về tài chính và chỗ ở còn là nguyên nhân nhiều cặp vợ chồng trẻ trì hoãn sinh con.
Vợ chồng anh Trịnh An Thái (phường Hồng Hà) đã kết hôn được 3 năm nhưng vẫn chưa có kế hoạch sinh con dù có mức thu nhập khá cao. Anh cho biết: “Hiện tại tôi đang kinh doanh quán cà phê, thu nhập khoảng 30-40 triệu. Tôi cũng lấy vợ được khoảng 3 năm. Tôi có ý định mua nhà nhưng hiện tại, điều đó là một áp lực. Vì giá nhà hiện tại so với thời điểm trước đang quá chênh lệch, sống ở Hà Nội vài năm nữa chưa chắc đã mua được nhà ở đây”.
Theo kết quả Điều tra Dân số và Nhà ở giữa kỳ năm 2024 do Tổng cục Thống kê thực hiện và công bố đầu năm 2025, tổng tỷ suất sinh của Việt Nam năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ – mức thấp nhất trong lịch sử và thấp hơn ngưỡng sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Đáng chú ý, mức sinh đã giảm nhanh trong những năm gần đây, từ 2,09 con năm 2019 xuống 1,96 con năm 2023, và tiếp tục giảm còn 1,91 con vào năm 2024.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam – Phó Chủ tịch Hội khoa học tâm lý – giáo dục Việt Nam phân tích: “Chúng ta đang thấy một sự thay đổi tâm lý rất nhanh và khác giữa thế hệ gen Z, gen Alpha so với các thế hệ trước. Đối với thế hệ trước, chúng ta nhìn thấy những mục tiêu lớn của cuộc đời là ‘tậu trâu, lấy vợ, làm nhà’. Nhưng các bạn trẻ bây giờ, họ sinh ra trong một nền kinh tế rất sôi động và mục tiêu như 'làm nhà' trở thành quá khó khăn. Vì vậy, đứng trước một mục tiêu khó có thể đạt được thì họ sẽ có xu hướng không đặt ra kế hoạch dài hạn và chỉ tập trung vào kế hoạch ngắn hạn”.
Một mái nhà không chỉ là nơi để ở mà còn là nền tảng để con người an tâm xây dựng tương lai. Nhưng khi “an cư” trở nên quá khó, giấc mơ “lạc nghiệp” và lập gia đình của nhiều người trẻ cũng vì thế mà dang dở. Thực trạng này không chỉ kìm hãm sự phát triển kinh tế, mà còn kéo theo những hệ lụy xã hội nghiêm trọng, làm lung lay niềm tin và tương lai của cả một thế hệ.
