Dư vị ấm áp tuổi thơ
Một sớm mùa đông, kẻ tha hương có một ngày cuối tuần hiếm hoi được biếng lười nằm nghe gió lạt xạt ngoài hiên lẫn trong những thanh âm ồn ã phố phường, tự nhiên thấy có một nỗi bực dọc vô cớ chợt nghèn nghẹn dâng đầy. Tại sao bấy lâu ta cứ phải quăng mình vào guồng quay tất bật, rồi bất giác nhìn lại, hai tay vẫn khô gầy, chẳng thêm gì ngoài những vết chai sần và đường gân nổi lên thô kệch. Một tiếng thở dài khiến cái lạnh buổi sáng thêm não nề.
Bỗng nhiên thoang thoảng đâu đây một mùi hương ngầy ngậy, rất lạ mà cũng rất quen. Gã hít căng lồng ngực nhưng rồi lại thở dài tự hỏi: “Bấy nhiêu năm trên cõi đời, còn hương vị nào mà chưa từng nếm trải?” Nhưng khứu giác đâu phải là kẻ vô tâm. Nó là giác quan có sức ảnh hưởng tức thì tới những giác quan khác. Nó gợi nhắc, dẫn dụ người ta mơ tưởng tới những thứ xa vời và hoài niệm về những điều thân thuộc trong quá vãng. Gã toan cất tiếng càu nhàu nhắc vợ con bật máy hút mùi để căn nhà không nồng mùi thức ăn. Nhưng cái mùi hương ngầy ngậy ấy mỗi lúc một đậm đà hơn khiến gã phải bật dậy hít hà. Trong gian bếp nhỏ, cô vợ đang rán những miếng mỡ khổ thái con chì để chuẩn bị nấu món bún riêu cua, một món ăn dân dã mà cầu kì, chỉ khi nào thật rảnh rỗi vợ gã mới bắt tay làm.
Cái thời nghèo khó ấy đã qua cách đây mấy mươi năm. Chỉ những người qua cái tuổi bốn mươi như gã mới từng nếm trải nỗi eo hẹp ngặt nghèo của thời bao cấp. Bố mẹ là cán bộ công chức nhà nước, cả gia đình sống cùng nỗi đợi chờ những tấm tem phiếu về mỗi tháng. Cái thời mọi thứ đều thiếu thốn nên tiết kiệm trở thành đức tính cố hữu. Mẹ dè sẻn chia đều khẩu phần ăn trong tháng chỉ với hai cái tem gạo mười ba cân, để dẫu ít các con vẫn được ăn cơm trắng chứ không phải độn thêm ngô khoai. Để rồi mấy đứa trẻ vui nhảy chân sáo khi bố có được một suất tem thịt. Mà đâu phải là miếng thịt nạc ngon. Đó là miếng mỡ bèo nhèo trắng phau dính một mảng bì còn lởm chởm lông. Chỉ có vậy mà bữa cơm gia đình hôm ấy rộn ràng hẳn lên, bởi món thức ăn tươi ấy đâu phải ngày nào cũng có.
Mẹ tẩn mẩn cạo sạch miếng thịt mỡ ấy rồi mang luộc. Bì được mẹ thái mỏng rồi trộn với riềng xay rang vàng khô thơm lừng, chút gạo rang lên giã mịn để chế thành món nem chạo. Còn khổ mỡ, mẹ thái thành từng miếng cỡ ngón tay rồi đem rán. Mẹ bảo phải luộc thịt trước như thế thì âu mỡ rán sẽ trong vắt, thơm ngậy, để cả tháng trong chạn vẫn dẻo quánh không bị ôi thiu. Mẹ cời bếp rơm thật khéo để không có chút tàn tro nào bay vào chảo mỡ. Chảo mỡ sôi xèo xèo. Miếng mỡ quắt dần. Mẹ dập bớt lửa cho mỡ tiết ra hết mà miếng tóp không bị cháy. Chảo mỡ sóng sánh một màu vàng như mật non. Mùi thơm ngậy của mỡ rán lan tỏa cả gian bếp quyện với mùi khói rơm ấm nồng khơi gợi sự ấm áp bình yên hơn bất cứ mùi vị nào khác.
Mẹ chắt mỡ nước vào cái âu sành có nắp đậy, khẽ khàng cất lên chạn, rồi trút những miếng tóp mỡ vào chiếc bát sâu lòng để ăn dần vài bữa. Cái chảo còn dính mỡ sẽ dành để xào rau hoặc trộn cơm chiều theo sự vòi vĩnh của cô con gái út. Bát tóp mỡ là phần mà đám trẻ con mong chờ nhất. Cảm giác nhai miếng tóp mỡ mới rán còn nóng giòn tan trong miệng là niềm sung sướng vô biên lan tỏa cả tuần sau đó. Thi thoảng mới có được phiếu thịt mỡ như thế, theo lời đề nghị "hoang một chút" của bố thì mẹ sẽ làm món tóp mỡ sốt cà chua để cả gia đình được cải thiện một bữa. Nhưng món được ưa chuộng nhất của lũ trẻ ấy là tóp mỡ trộn muối.
Những sớm mùa đông, mẹ nhón dúm muối hạt, dăm bảy miếng tóp mỡ, một thìa mỡ đã đông quánh, trộn đều trong chiếc bát con. Xoong cơm nguội để dành từ tối hôm trước được hâm lại cho nóng. Mấy đứa trẻ xúm xít quanh xoong cơm nóng hổi, xúc lưng bát cơm và một thìa mỡ muối, trộn đều lên. Mỡ nước tan ra, ngấm vào bát cơm nóng. Miếng tóp mỡ vàng ươm trên bát cơm trắng bỗng duyên dáng hấp dẫn đến lạ kì. Mỗi miếng cơm và vào miệng, chỉ dám cắn thêm một chút xíu tóp mỡ. Muối hạt nhai còn sồn sột mà sao đậm đà đưa cơm đến thế. Vèo cái hết bát cơm, cậu choai tinh nghịch lấy đũa gắp miếng tóp mỡ cuối cùng dứ dứ trước mặt cô em gái nhỏ rồi bất thần bỏ tọt vào miệng, không nhai rau ráu mà ngậm rất lâu, nhẩn nha tận hưởng vị béo ngậy của nó có khi đến tận lớp học mới nhai nuốt vội vàng.
Món tóp mỡ trộn muối ấy được anh em gã gọi là món ăn thần thánh của tuổi thơ. Lúc đó có cảm giác ngon vì thiếu thốn khát thèm. Còn giờ đây, khi đã được nếm trải nhiều dư vị cả ngọt bùi lẫn cay đắng của cuộc sống tha hương, những miếng tóp mỡ đôi khi bỗng hóa dư thừa, thỉnh thoảng mới được nấu cùng món cá chép om dưa hay bún riêu cua như bữa nay. Vậy mà giữa sớm mùa đông này, cái mùi vị béo ngậy của mỡ rán lại khơi dậy trong tiềm thức gã tha hương cảm giác thú vị đến ngỡ ngàng. Đưa tay nhón một miếng tóp mỡ còn nóng giòn, đưa lên miệng cắn chầm chậm khẽ khàng, sao mãi không tìm lại cảm giác hạnh phúc trong vắt thuở xưa. Chỉ thấy nghèn nghẹn nỗi nhớ mẹ, nhớ quê, nhớ về dư vị ấm áp tuổi thơ, thao thiết, rưng rưng.
Con người ta ai lớn lên rồi cũng có cho riêng mình một miền ký ức tươi xanh. Đôi khi vì những bộn bề của cuộc sống hiện tại mà nó bị lãng quên, vùi lấp, đã tưởng nó mất đi. Nhưng không, nó vẫn ở đó. Và trong một trưa đầy nắng, miền ký ức tươi xanh của một người được tắm mát trong tiếng gà cục tác…
Cuộc sống cần có sự kết nối. Con người sống lại càng cần sự kết nối hơn bao giờ hết. Nhưng nhịp sống hiện đại, đặc biệt là sự xuất hiện của thế giới công nghệ, đôi khi lại khiến người ta quên đi sự kết nối, gắn kết với những người xung quanh, lãnh cảm với những gì tồn tại quanh mình. Bởi vậy, mỗi người nên chăng ngắt kết nối với những điều không thực sự cần thiết để kết nối với những điều thực sự thiết thực quanh mình?
Tới bây giờ, có người vẫn chưa thể lý giải nổi tại sao hai thứ không có “họ hàng” gì liên quan lại luôn đi kèm với nhau: Thuốc lào – Chè Thái. Dọc theo đường quốc lộ 1A ở xứ Thanh, rất dễ bắt gặp các quán có biển tên chỉ viết đúng bốn chữ này ở ven đường. Thuốc lào thì không viết rõ địa danh ở đâu, chứ chè thì nhất định phải là chè Thái bởi ý niệm: chè ở Thái Nguyên thì mới ngon nhất.
Les Brown, một nhà diễn thuyết nổi tiếng trên toàn nước Mỹ vì những thông điệp đầy sức sống, kêu gọi con người vượt qua mọi khó khăn để vươn lên và khẳng định chính mình, đã từng nói: “Quá nhiều người trong chúng ta không sống với giấc mơ của mình vì chúng ta sống với nỗi sợ hãi”.
Trước đây khi nghe ai đó nói rằng: "muốn yêu thương người khác, trước hết bạn phải biết yêu thương chính mình", có người thường bỏ ngoài tai và luôn tìm cách biện hộ cho việc không chăm sóc bản thân vì chẳng có thời gian. Khi sức khỏe lên tiếng báo động, cô mới giật mình lo sợ và nhận ra mình đã bỏ quên bản thân từ rất lâu rồi.
Tôi vốn không phải là người thích chạy theo xu hướng, kể cả việc thưởng thức phim. Chắc đó là lý do khi mọi người hào hứng tìm kiếm bộ phim "Khi cuộc đời cho bạn quả quýt" trên khắp các nền tảng mạng xã hội, tôi vẫn bình thản với hiện tượng đặc biệt này. Dẫu thế, trong một ngày phố phường oi ả, cảm thấy đôi phần kiệt quệ vì đời sống, tôi đã ngồi nghiêm chỉnh xem trọn vẹn bộ phim. Có một người cũng giống như tôi.
0