Đại tướng, Nhà cách mạng Nguyễn Quyết - nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, nguyên Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam - tên thật là Nguyễn Tiến Văn, sinh ngày 20-8-1922 trong một gia đình nông dân ở xã Chính Nghĩa, huyện Kim Động (nay là xã Lương Bằng, tỉnh Hưng Yên). Suốt đời cống hiến cho cách mạng. Đại tướng hội tụ đầy đủ nhân cách “Trí -dũng - nhân - tín - liêm - trung”, được đánh giá là người có những quyết sách chiến lược, đóng góp quan trọng tro hầu hết các giai đoạn lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thế kỷ XX.

Khi tròn tuổi 15, chàng trai Tiến Văn lên Hà Nội làm thư ký kiêm phát hành báo Đuốc Tuệ (Trung tâm Phật giáo Bắc Kỳ). Tiếp xúc với báo chí cách mạng, hiểu về lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ nghĩa Mác – Lênin, Tiến Văn được giác ngộ và tham gia cách mạng. Năm 1939, được Đảng giao nhiệm vụ trở về Hưng Yên xây dựng phong trào. Năm 1940, được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương phụ trách Bí thư Thanh niên phản đế Kim Động. Năm 1941, theo phân công của Xứ ủy Bắc Kỳ, Tiến Văn trở lại Hà Nội phụ trách công tác vận động công nhân, làm nòng cốt gây dựng phong trào. Sau khi tham dự lớp học quân sự tại Thái Nguyên, chỉ gần một tháng, giữa năm 1944, Nguyễn Quyết được phân công phụ trách công tác quân sự Hà Nội. Tháng 11-1944, được Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ định làm Bí thư Thành ủy Hà Nội, khi mới ngoài 22 tuổi.

Cách mạng Tháng Tám thành công, giặc Pháp quay trở lại xâm lược Nam bộ, với lòng yêu nước và kinh nghiệm lãnh đạo khởi nghĩa, chỉ huy quân sự, Nguyễn Quyết đã xin Trung ương vào Nam chiến đấu.

Từ năm 1946 đến 1950, trên cương vị Chính ủy Trung đoàn 108, phụ trách mặt trận Quảng Nam - Đà Nẵng, đồng chí chủ trương sử dụng lực lượng chủ lực hợp đồng chặt chẽ với quân dân địa phương chiến đấu lập nhiều chiến công oanh liệt.

Cuối năm 1953, để cứu vãn tình hình bất lợi, quân Pháp mở chiến dịch Át-lăng trong tổng thể Kế hoạch Nava, nhằm “xóa” vùng tự do Liên khu V, làm bàn đạp đánh chiếm Bắc Bộ. Đồng chí Nguyễn Quyết là một trong bộ ba chỉ huy trực tiếp chống chiến dịch lớn chưa từng có này của Pháp.

Quân ta chiến đấu quyết liệt, tăng cường lực lượng chính quy cho chiến trường Phú Yên, giải phóng Kon Tum, đánh chặn các cuộc hành binh của Pháp. Quân Pháp thất bại, buộc phải phân tán lực lượng, bị động đối phó, không thể tập trung cho chiến trường Điện Biên Phủ.

Quân dân Liên khu V được Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi điện khen ngợi “đã tích cực hoạt động, tiêu hao và tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bảo vệ tính mạng và tài sản nhân dân”. Chiến thắng Chiến dịch Át-lăng thực sự là một “kỳ tích”, khi giữ vững hậu phương Liên khu V, góp phần quan trọng vào Chiến thắng Điện Biên.

Năm 1955, cấp trên phân công Nguyễn Quyết về làm Chính ủy Quân khu Tả Ngạn (tiền thân của Quân khu 3). Suốt gần 30 năm, ông cùng Bộ Tư lệnh Quân khu chủ động tiến hành xây dựng nền quốc phòng toàn dân ngay trong điều kiện hòa bình, kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, hình thành thế trận toàn dân đánh giặc với lực lượng vũ trang nòng cốt ba thứ quân. Trên cơ sở phát triển một cách sáng tạo đường lối chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, Quân khu có sự chuyển biến tích cực to lớn về nhiều mặt, nhanh chóng, cơ động chuyển hướng từ thời bình sang thời chiến để chiến thắng đế quốc Mỹ.

Nghiên cứu các bài viết và soi vào thực tiễn lịch sử Quân khu 3 sẽ thấy đóng góp nổi bật của ông là tất cả các lực lượng đều có khả năng cơ động cao, trong tác chiến, trong thực hiện các nhiệm vụ đột xuất, khẩn cấp. Các đơn vị chủ lực phải cơ động trên phạm vi rộng để thực hiện những nhiệm vụ mang tính quyết định. Những ai dưới quyền ông đều thấy một phong cách nổi bật là hết sức sâu sát thực tế, luôn có mặt ở những đơn vị khó khăn nhất, các điểm nóng hoặc những nơi có nhân tố mới để nghiên cứu, tìm hiểu, từ đó đưa ra các giải pháp khắc phục kịp thời hay nhân rộng, phát huy. Đặc biệt quan tâm đến vấn đề biển đảo, những dịp Tết, ông thường xuyên đi tìm hiểu tình hình và chúc Tết quân, dân những nơi đảo xa. Ở những năm của thế kỷ XXI này nhìn về những năm 80 của thế kỷ trước càng thấy các quyết sách của ông trong phong trào “Làm giàu, đánh thắng”, “Vươn ra Biển Đông làm giàu, đánh thắng” mang tính chiến lược, đi trước thời gian.

Năm 1986, Thượng tướng Nguyễn Quyết được bổ nhiệm vụ Phó chủ nhiệm, sau đó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị. Với tầm nhìn chiến lược, nhạy bén, thấu hiểu tình hình, ông được Trung ương, Quốc hội trao trọng trách Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước.

Mang bản lĩnh người lính Cụ Hồ, ông phát huy hết tài năng, tâm huyết, đi khắp đất nước, đến với những nơi khó khăn, biên giới, hải đảo, đến cả các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam ở Lào và Campuchia... Tháng 5-1989, ông ra Trường Sa và khẩu hiệu thiêng liêng: “Cả nước vì Trường Sa, Trường Sa vì cả nước” ra đời.

Là nhà lãnh đạo nghiên cứu sâu lý luận Chủ nghĩa Mác một cách hệ thống, triệt để học và làm theo tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, nắm vững đường lối của Đảng, am hiểu thực tiễn, ông đưa ra nhiều chủ kiến khoa học, góp phần làm sáng rõ nhiều vấn đề. Những luận điểm thuyết phục của ông đã giúp Trung ương, Bộ Chính trị ban hành những nghị quyết kịp thời, đúng đắn về quân sự - quốc phòng, kinh tế, đối ngoại,… phù hợp tình hình trong nước, khu vực mà và thế giới.

Với những công lao to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, ông được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh cùng nhiều phần thưởng cao quý khác!