Cổng tre nhà cũ
Có những hình ảnh tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại neo vào ký ức chúng ta thật sâu. Đó có thể là một giàn hoa giấy trước hiên nhà, tiếng võng đưa trưa hè, hay chỉ đơn giản là… một chiếc cổng tre.
Mỗi khi khẽ khàng mở ra, tiếng “kẹt kẹt” ấy như cất lên bản nhạc của thời thơ ấu – nơi ta đã từng ngã rồi đứng dậy, từng chờ mẹ đi chợ về với bịch chè đậu hay củ khoai nóng hổi. Thời gian trôi, những cánh cổng tre giản dị ngày nào đã nhường chỗ cho bê tông, gạch đá. Nhưng trong lòng mỗi người con xa quê, hình ảnh cổng tre vẫn là biểu tượng của tình yêu thương, của tuổi thơ trong trẻo và những ngày bình yên bên cha mẹ.
Bây giờ về quê, nhà nào cũng có cổng ngõ chắc chắn. Nếu không to lớn, hoành tráng thì cũng gọn gàng, vuông vức bằng bê tông, gạch đá. Không biết từ bao giờ, mỗi lần nhìn những chiếc cổng ấy, lòng tôi lại chợt nhớ hình ảnh chiếc cổng tre năm nào – nơi vẫn an trú trong tâm thức, chờ đợi tôi trong mỗi bước chân trở về. Thuở nhà còn nghèo, mái lợp bằng gianh rạ, nhưng có một thứ luôn khiến tôi thấy ấm lòng – đó chính là chiếc cổng tre mộc mạc của ba mẹ.
Cả tuổi thơ tôi gói gọn trong khoảng sân nhỏ xíu, và chiếc cổng tre thân thương được ba mẹ chắt chiu dựng nên bằng tất cả sự chịu thương, chịu khó. Tôi đã từng chập chững những bước đầu tiên trên nền đất mấp mô, rồi ngã uỵch, vịn vào cánh cổng tre mà đứng dậy. Cổng được ba làm thành hai cánh, ghép từ những thân tre già, tay cầm được vót nhẵn bóng, chà mịn từng mắt, từng xơ. Đó cũng là nơi bàn tay bé nhỏ của tôi thường bấu víu, tựa vào, chờ ba mẹ đi chợ hay đi đồng về để chìa tay đón lấy những món quà nhỏ – khi thì xâu cua đồng, lúc lại củ khoai, nắm cốm.
Hai anh em tôi vẫn thường ngồi ở hiên nhà, ngóng mẹ đi chợ về. Chỉ cần nghe tiếng cổng tre cọt kẹt mở ra, là cả hai đã ùa chạy ra đón. Khi thì bịch chè đậu, lúc là khúc khoai mì, hay chiếc bánh đúc thơm lừng còn vương mùi nước vôi trong, đậu phộng bùi ngậy. Mẹ cười hiền, khen hai đứa ngoan, không bỏ nhà đi chơi. Tôi lại cười xòa, tựa vào cổng tre nói với mẹ rằng, chúng con đã lớn rồi, biết vâng lời ba mẹ rồi. Những ngày ấy, hai anh em vừa ăn vừa cười nói rộn ràng. Giờ nghĩ lại, tôi thấy đó là khoảnh khắc diệu kỳ nhất của đời mình.
Cổng tre nhà cũ cũng là nơi chứng kiến tuổi thơ tôi rong chơi cùng lũ bạn trong xóm. Sau những buổi đi học, làm xong việc nhà – lấy củi, cắt cỏ, quét sân – chúng tôi lại tụ tập, chơi đủ trò. Có lần, chơi hăng quá, một cánh cổng ngã sầm, thanh tre đè lên đùi tôi đau điếng, vết bầm nổi lên tím ngắt. Tôi cố mím môi không khóc, mà nước mắt cứ ứa ra. Lũ bạn hoảng sợ, vừa lo cho tôi, vừa lo ba tôi về mắng. Thế nhưng, khi ba về, ông chẳng trách mắng gì, chỉ lặng lẽ ôm tôi vào lòng, xức dầu lên vết thương. Giây phút ấy, tôi hiểu thêm tình thương của ba mẹ – bao dung và ấm áp vô cùng.
Cổng tre nhà cũ, đơn sơ và mộc mạc, nhưng chở nặng bao yêu thương. Trong tôi, nó có linh hồn như một thành viên của gia đình – cùng chúng tôi đi qua bao vui buồn, thăng trầm của cuộc sống. Những khi ba ốm nằm viện, cổng tre chẳng còn ai sửa sang, cứ dần cũ mòn theo mưa nắng. Những mùa bão về, gió quật nghiêng ngả, một vài thanh tre gãy rắc, xiêu vẹo. Và rồi, một ngày, ba mẹ quyết định thay nó bằng cổng gạch – để “bằng chị bằng em” với hàng xóm.
Tôi lặng người nhìn cổng tre được tháo dỡ. Cứ tưởng khi có cổng mới, lòng mình sẽ vui, nhưng hóa ra chỉ thấy trống trải. Cánh cổng tre ấy – cùng tiếng “kẹt kẹt” thân quen – đã in sâu trong ký ức, như một phần của tuổi thơ không thể thay thế.
Giờ đây, mỗi khi trở về, đi qua ngõ, tôi vẫn như thấy bóng dáng mình thuở bé, đang tựa vào cổng tre mà đợi mẹ. Thời gian trôi, cổng tre chỉ còn trong ký ức, nhưng tình thương, nỗi nhớ thì vẫn còn nguyên vẹn. Tôi ước, giá mà có thể bé lại – để được một lần nữa tựa vai mình vào chiếc cổng tre xa vắng năm nào.
Chiếc cổng tre đã không còn, nhưng hương ký ức vẫn lặng lẽ đậu lại trong tâm hồn mỗi người con xa quê. Giữa những đổi thay của cuộc sống hôm nay, có lẽ ai trong chúng ta cũng mang trong tim mình một "vườn xưa" – nơi chất chứa tình yêu thương, nỗi nhớ, và những tháng ngày êm đềm đã qua.
Mai Thị Trúc
