ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Để bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trước các nguy cơ xâm hại trên môi trường mạng, Việt Nam đã và đang có nhiều hành động mạnh mẽ, hướng tới một môi trường mạng lành mạnh và an toàn cho thế hệ tương lai.

Kết nối ảo, hậu quả thật

Ở độ tuổi 18, một nam sinh viên không nghĩ bản thân lại trở thành nạn nhân của trò lừa đảo bắt cóc online. Sự việc bắt đầu khi em nhận được một cuộc gọi của người tự xưng là cán bộ Công an điều tra, với cáo buộc em có liên quan một đường dây rửa tiền. Những yêu cầu bắt buộc em phải chứng minh tài chính với số tiền lên tới 588 triệu nếu muốn thoát tội kèm theo yêu cầu tuyệt đối không được nói với bất kỳ ai.

Sự việc chỉ dừng lại khi em không thể tự xử lý và phải báo với gia đình. May mắn, nam sinh này đã được hỗ trợ kịp thời, do đó hậu quả chưa đến mức nghiêm trọng. Tuy nhiên không phải ai cũng may mắn như vậy.

Một trường hợp khác là nạn nhân nữ cũng ở Hà Nội. Sau khi doạ nạt, dụ dỗ nạn nhân chuyển 30 triệu, các đối tượng tiếp tục với những uy hiếp về một clip nhạy cảm mà nạn nhân đã cung cấp, yêu cầu nạn nhân đi vào Nha Trang, sau đó chiếm đoạt quyền sử dụng Zalo để goi điện cho gia đình nhằm đe doạ và tống tiền. Trên thực tế, nạn nhân không hề bị bắt cóc mà vẫn đang trên xe di chuyển vào miền Trung.

Các bậc phụ huynh cho biết, những vụ bắt cóc online ngày càng trở nên tinh vi hơn. Các bạn trẻ do ít kinh nghiệm và thiếu sự hiểu biết, nên khi bị uy hiếp thường rơi vào trạng thái tâm lý hoảng loạn. Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng cho các bạn trẻ là cần thiết.

Mọi người dân, đặc biệt là giới trẻ, cần luôn nâng cao cảnh giác trước những lời mời, thông tin lạ trên mạng xã hội. Hãy hạn chế để kẻ lạ mặt giăng bẫy, dụ dỗ, để rồi tự bắt cóc chính mình hay đưa bản thân vào những nguy hiểm.

Tội phạm mạng gia tăng do các khoảng trống  

Có nhiều khoảng trống khiến tội phạm mạng gia tăng, đầu tiên phải kể đến những lỗ hổng về pháp lý, như thiếu các quy định cụ thể, chuyên sâu về an toàn không gian mạng để có thể theo kịp và có tính dự báo trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ hoặc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật từ nước ngoài nhắm vào thanh thiếu niên Việt Nam. Hoặc trách nhiệm của các nền tảng trong việc quản lý dữ liệu người dùng, kiểm soát nội dung độc hại, lừa đảo hoặc bạo lực mạng.

Bên cạnh các lỗ hổng pháp lý, cũng còn những hạn chế về nhận thức từ phía thanh thiếu niên. Nhiều bạn trẻ thiếu kỹ năng cần thiết để nhận thức đầy đủ về các mối nguy hiểm tiềm ẩn trên mạng, bao gồm lừa đảo, bắt nạt trực tuyến, hoặc bị lôi kéo vào các hoạt động tiêu cực. Từ đó, một số thanh thiếu niên có thể có những hành vi lệch chuẩn, thậm chí vi phạm pháp luật trên không gian mạng như lan truyền tin giả, phát ngôn gây thù ghét.

Bên cạnh đó, có những em dễ bị tổn thương tâm lý, có thể do tình trạng nghiện Internet, tiếp xúc với nội dung không lành mạnh, bị bạo lực mạng.

Khoảng trống khác cần chú ý là hạn chế về nhận thức từ phía phụ huynh. Nhiều phụ huynh chưa hiểu rõ về thế giới mạng mà con em mình đang tham gia, dẫn đến việc quản lý lỏng lẻo, hoặc can thiệp không đúng cách, thiếu định hướng.

Báo cáo quốc tế của NCMEC (Hoa Kỳ, 2024) cho biết số lượng nội dung xâm hại trẻ em được tạo bởi AI đã tăng 1.325% so với năm 2023, minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ đang bị lợi dụng làm công cụ phạm tội.

Cùng nhau an toàn trực tuyến

Internet mang đến nhiều cơ hội học tập, kết nối và sáng tạo cho trẻ em, nhưng cũng ẩn chứa nhiều rủi ro: tin giả, lừa đảo và xâm hại trực tuyến. Được nhà trường và gia đình nhắc nhở, cùng việc cập nhật các thông tin về các vụ lừa đảo qua mạng, em Bảo Minh, một học sinh lớp 10, đã biết cảnh giác với những chiêu trò lừa đảo trực tuyến.

"Khi lên mạng xã hội, chúng em cần phải tỉnh táo và bình tĩnh trước các thông tin đó. Chúng em cần xác minh tính chính xác của thông tin và cẩn trọng trước các chiêu trò lừa đảo trên mạng", Bảo Minh chia sẻ.

Tinh thần tự bảo vệ và nâng cao nhận thức của thế hệ trẻ là trọng tâm của Công ước Hà Nội 2025, hiệp ước đa phương toàn cầu đầu tiên về phòng, chống tội phạm mạng. Với sự tham gia của gần 70 quốc gia, Công ước hướng tới mục tiêu tăng cường hợp tác quốc tế, bảo vệ thanh thiếu niên, trao quyền kỹ năng số cho trẻ em, và xây dựng một môi trường mạng an toàn, minh bạch, nhân văn.

Đặt quyền con người làm trung tâm, Công ước Hà Nội 2025 nhấn mạnh vai trò của hợp tác liên quốc gia trong việc ứng phó với các thách thức toàn cầu về an ninh mạng. Việc bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trên không gian mạng không chỉ là nhiệm vụ của riêng một quốc gia, mà là trách nhiệm chung của cộng đồng quốc tế.

Sự ra đời của Công ước Hà Nội 2025 mở ra cơ chế hợp tác quốc tế chặt chẽ giữa các quốc gia và các nền tảng công nghệ, cùng chung tay ngăn chặn và xử lý tội phạm mạng nhắm vào thế hệ trẻ - những công dân số của tương lai.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường - Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an cho biết: “Khi triển khai các bước, ta sẽ có sự kết nối toàn cầu, có sự nỗ lực tham gia của các quốc gia. Có như vậy, chúng tôi cho rằng mới giải quyết được vấn đề".

Tại Việt Nam, tinh thần này được thể hiện qua Chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến” do Liên minh Niềm tin số khởi xướng, với sự đồng hành của UNICEF, UNODC, Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế cùng các nền tảng như TikTok, Meta, Google. Chiến dịch hướng tới xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh và nhân văn cho trẻ em, góp phần hiện thực hóa mục tiêu toàn cầu của Công ước Hà Nội 2025.

Không gian mạng mang đến nhiều cơ hội cho người trẻ, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Với Công ước Hà Nội và những sáng kiến như chiến dịch “Không Một Mình”, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên trước các rủi ro trực tuyến. Khi được trang bị kiến thức và kỹ năng số, mỗi bạn trẻ sẽ biết cách sử dụng Internet an toàn, tỉnh táo, để thế giới mạng thực sự trở thành nơi các em được học hỏi, sáng tạo và trưởng thành.