Australia thực thi lệnh cấm trẻ dưới 16 tuổi dùng mạng xã hội
Việc Australia thực thi lệnh cấm mạng xã hội với trẻ em dưới 16 tuổi nhiều khả năng sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa toàn cầu và trở thành tiền lệ cho hàng loạt quốc gia cân nhắc biện pháp tương tự, trong đó có nhiều quốc gia châu Âu.
Đạo luật sửa đổi An toàn trực tuyến của Australia chính thức có hiệu lực, đưa Australia trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Trong bối cảnh nhiều nước còn đang tranh luận hoặc thử nghiệm các quy định rời rạc, mô hình triển khai mạnh tay của Australia đang được các nhà lập pháp trên toàn cầu theo dõi sát sao, như một phép thử về khả năng kiểm soát môi trường trực tuyến dành cho trẻ em.
Australia dẫn đầu cuộc chiến bảo vệ trẻ em trên mạng
Thủ tướng Australia Anthony Albanese nhấn mạnh, luật cấm là một trong những thay đổi về văn hóa và xã hội lớn nhất mà đất nước từng phải đối mặt. Ông cho rằng luật này được xem như bằng chứng cho thấy các nhà hoạch định chính sách có thể kiềm chế những tác hại trực tuyến đang vượt xa các biện pháp bảo vệ truyền thống.
"Chúng tôi biết rằng mạng xã hội đang gây hại cho xã hội. Và một trong những vấn đề mà tôi với tư cách là thủ tướng luôn nhận dược đó là các câu hỏi về an ninh quốc gia. Không có gì quan trọng hơn việc giữ an toàn cho những người trẻ Australia ở hiện tại và trong tương lai”.
10 nền tảng bị cấm gồm Instagram, Facebook, Threads, Snapchat, YouTube, TikTok, Kick, Reddit, Twitch và X cho biết, họ sẽ tuân thủ lệnh cấm, sử dụng công nghệ xác minh độ tuổi để xác định người dưới 16 tuổi và tạm ngừng tài khoản của họ, nhưng họ cho rằng điều này chưa chắc sẽ giúp trẻ em an toàn hơn. Chính phủ Australia cho biết sẽ mất một thời gian để các nền tảng thiết lập các quy trình để thực hiện việc này. Sau vài ngày lệnh cấm được thực thi, nhiều bậc phụ huynh ở Sydney đã bày tỏ sự tin tưởng đối với luật mới của chính phủ.
“Tôi nghĩ điều đó thật tuyệt vời. Tôi chúc chính phủ may mắn trong việc thuyết phục các công ty đảm bảo rằng thanh thiếu niên có thể theo được theo dõi sát sao. Nhưng sẽ cần một chút thời gian để triển khai và thực hiện một cách tốt nhất có thể”.
Về phía giới trẻ, nhiều em bày tỏ sự ủng hộ và một số thừa nhận rằng các em vẫn đang sử dụng mạng xã hội.
"Chắc chắn đã có nhiều ý kiến trái chiều về nó. Một số người nói rằng không có mạng xã hội có nghĩa là bị ngắt kết nối với thế giới. Nhưng tôi nghĩ rằng nó sẽ mang những người bạn thân thiết hơn thay vì nói về những điều đang xảy ra trên mạng.
Lệnh cấm được ban hành vào cuối năm học ở Australia, trước kỳ nghỉ hè ở Nam bán cầu. Đối với hàng triệu trẻ em, đây có thể là kỳ nghỉ đầu tiên sau nhiều năm mà các em không bị làm phiền bởi các thuật toán mạng xã hội.
"Hãy tận dụng tối đa những ngày nghỉ học sắp tới thay vì dành thời gian trên điện thoại của bạn. Hãy bắt đầu một môn thể thao mới, học một nhạc cụ mới hoặc đọc cuốn sách đã nằm trên kệ của bạn một thời gian. Và quan trọng, hãy dành thời gian chất lượng cho bạn bè và gia đình của bạn. Chúc một mùa hè tuyệt vời".
Chính phủ Australia cho biết, khoảng 200.000 tài khoản đã bị vô hiệu hóa chỉ riêng trên TikTok và nhiều tài khoản khác sẽ bị chặn trong những ngày tới. Theo luật, các mạng xã hội cần chứng minh họ đã thực hiện "các bước hợp lý" để hủy kích hoạt tài khoản của người dưới 16 tuổi và ngăn chặn việc mở tài khoản mới để tránh bị phạt tới 32 triệu USD.
Hàng loạt nền tảng mạng xã hội đang triển khai biện pháp mạnh để tuân thủ lệnh cấm người dùng dưới 16 tuổi tại Úc. Snapchat sẽ khóa tài khoản trong ba năm hoặc cho đến khi người dùng đủ tuổi; YouTube tự động đăng xuất và ẩn kênh của người dưới 16 tuổi nhưng vẫn lưu dữ liệu để khôi phục; TikTok vô hiệu hóa toàn bộ tài khoản và nội dung của người chưa đủ 16 tuổi, đồng thời kêu gọi phụ huynh báo cáo trường hợp khai man tuổi.
Phòng khám giải quyết chứng nghiện màn hình
Khi lệnh cấm mạng xã hội đối với trẻ em dưới 16 tuổi có hiệu lực trên toàn Australia, các chuyên gia cảnh báo rằng, đây mới chỉ là bước khởi đầu trong cuộc chiến chống lại chứng nghiện game và nghiện màn hình ở giới trẻ. Tại Bệnh viện Fiona Stanley - nơi đặt phòng khám điều trị rối loạn game đầu tiên của hệ thống y tế công, các bác sĩ đang ghi nhận sự quan tâm gia tăng từ phụ huynh và chuẩn bị cho khả năng số ca cần hỗ trợ tăng mạnh sau lệnh cấm.
Vài ngày trước, tại nhà riêng ở Perth, một cậu bé 14 tuổi thường đắm chìm trong thế giới sống động của Clash Royale, chơi trò điện tử trên điện thoại. Cậu bé bắt đầu chơi game từ năm 12 tuổi, giờ dành nhiều giờ mỗi ngày cho các trò yêu thích như Roblox, Fortnite và Clash Royale.
Các trò chơi gắn liền với các mạng xã hội như YouTube, Twitch, Kick và TikTok đã bị cấm đối với trẻ em Australia dưới 16 tuổi từ ngày 10/12.
“Em nhớ YouTube lắm vì tài khoản sẽ bị xóa... Em sẽ nhớ những tin rò rỉ về game, như các game mới sắp ra mắt, hay các cập nhật vũ khí mới, vật phẩm mới, avatar mới cho những trò tôi chơi. Em sẽ nhớ những cuộc gọi điện thoại. Nhớ việc nói chuyện với bạn bè, gọi cho họ”.
Khi cậu bé bắt đầu có các dấu hiệu như tức giận, hung hăng, không ăn uống đầy đủ và ngủ không đều, mẹ cậu đã liên hệ với Phòng khám Rối loạn Game của Bệnh viện Fiona Stanley. Cậu đã đến điều trị được hai tuần.
Bà cho biết, việc điều trị tại đây là một sự can thiệp nhẹ nhàng, không phải kiểu “cắt đột ngột”, mà là con đường giúp con nhận thức được mình dành bao nhiêu thời gian cho thiết bị. Phòng khám Rối loạn Game là cơ sở đầu tiên thuộc hệ thống bệnh viện công ở Australia cung cấp điều trị cho chứng nghiện game và nghiện màn hình.
Tiến sĩ Daniela Vecchio, người đứng đầu phòng khám Fiona Stanley cho biết, bà thành lập cơ sở này sau khi chứng kiến số lượng ngày càng nhiều thanh thiếu niên đến bệnh viện vì các rối loạn liên quan đến màn hình.
“Họ trở nên thu mình. Một số em đã tấn công cha mẹ khi bị đặt giới hạn, có những em từ chối đến trường; chúng tôi có những gia đình cầu cứu, hoàn toàn suy sụp”.
Bà Vecchio cho biết, lệnh cấm mạng xã hội do chính phủ ban hành là một bước quan trọng nhưng cần đi kèm các biện pháp khác như xử lý nội dung có hại và thiết kế gây nghiện của game và mạng xã hội, bao gồm thông báo, cuộn vô hạn và thuật toán.
Với sự kết hợp giữa thăm khám ngoại trú, thăm khám cộng đồng, chăm sóc nội trú, tư vấn qua điện thoại, đội ngũ đa ngành muốn điều trị cho nhiều bệnh nhân hơn trong cộng đồng và tại trường học.
Bà Vecchio cũng muốn chính phủ thiết lập một chương trình sàng lọc để hiểu rõ hơn có bao nhiêu trẻ em có thể bị ảnh hưởng.
Phòng khám đã điều trị hơn 350 bệnh nhân kể từ khi bắt đầu thí điểm năm 2022, với bệnh nhân nhỏ tuổi nhất chỉ mới 5 tuổi. Bà Vecchio và cộng sự đang chuẩn bị cho khả năng số ca điều trị gia tăng khi lệnh cấm có hiệu lực. Bà cho biết đội ngũ sẽ làm việc trong kỳ nghỉ Giáng sinh để giúp những người gặp khó khăn do lệnh cấm mới.
Trong một phòng họp của bệnh viện - nơi bệnh nhân đến tham gia trò chơi hàng tuần, bệnh nhân cũ của phòng khám, anh Gabriel cho biết, việc tiếp cận điều trị đã giúp anh thấy không cần phải phụ thuộc vào trò chơi điện tử.
Người đàn ông 29 tuổi tin rằng lệnh cấm mạng xã hội là một bước đi đúng hướng nhưng chưa đủ để tạo ra sự thay đổi có tác động đến cuộc sống của thanh thiếu niên. Thay vào đó, sự giúp đỡ từ bên ngoài, bao gồm cả từ phòng khám đã cung cấp cho anh các công cụ để tìm ra giải pháp thực sự cho các vấn đề trong cuộc sống của mình.
Nghiên cứu từ Đại học Nam Australia cho thấy, sự gia tăng đáng kể việc sử dụng mạng xã hội ở trẻ em và thanh thiếu niên, với số người dùng hàng ngày tăng hơn 200% từ năm 2019 đến năm 2022. Trong suốt 4 năm, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, việc sử dụng mạng xã hội hàng ngày ở học sinh từ 11-14 tuổi đã tăng từ 26% lên hơn 85%, trong khi việc tham gia thể thao, đọc sách, âm nhạc và nghệ thuật giảm mạnh.
Châu Âu cân nhắc lệnh cấm mạng xã hội
Việc Australia thực thi lệnh cấm mạng xã hội với thanh thiếu niên nhiều khả năng sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa toàn cầu. Chính sách này có thể trở thành tiền lệ cho hàng loạt quốc gia và khu vực đang cân nhắc biện pháp tương tự, trong đó có nhiều quốc gia châu Âu.
Châu Âu hiện đang xem xét các lệnh cấm tương tự, cũng như các đề xuất về "giờ giới nghiêm" vào đêm khuya, hạn chế các tính năng gây nghiện và triển khai một ứng dụng xác minh độ tuổi trên toàn EU. Vào cuối tháng 11, Nghị viện châu Âu đã bỏ phiếu ủng hộ việc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội nếu không có sự đồng ý của phụ huynh và cấm hoàn toàn trẻ em dưới 13 tuổi. Cơ quan này cũng đã bỏ phiếu ủng hộ việc bảo vệ trẻ vị thành niên khỏi các tính năng gây nghiện như cuộn trang vô tận, video tự động, thông báo đẩy quá mức và phần thưởng cho việc sử dụng trang web nhiều lần.
"Tôi nghĩ điều này rất đáng mừng. Tôi rất vui vì họ cũng có cùng phân tích với tôi, rằng chúng ta cần bảo vệ trẻ em tốt hơn trước những gì đang diễn ra trên mạng. Vì vậy, tôi rất vui vì họ đã đưa ra lệnh cấm này để kiểm tra, thử nghiệm luật và chúng ta sẽ có thể học hỏi từ luật của Australia”
Đan Mạch quốc gia Bắc Âu dường như đã sẵn sàng noi theo bước đi của chính phủ Australia. Tháng trước, nước này tuyên bố đã đạt được thỏa thuận chặn quyền truy cập mạng xã hội đối với trẻ dưới 15 tuổi, một động thái có khả năng trở thành luật vào giữa năm 2026, nhưng cũng cho phép phụ huynh cấp phép ngoại lệ cho trẻ em từ 13 tuổi trở xuống được truy cập một số nền tảng nhất định
Nhiều quốc gia châu Âu khác cũng đang cân nhắc biện pháp này. Pháp, Italia, Hy Lạp, Romania đều đang xem xét việc thiết lập độ tuổi tối thiểu để truy cập mạng xã hội.
Bên cạnh đó quốc gia châu Á, Malaysia cũng có kế hoạch cấm mạng xã hội đối với người dùng dưới 16 tuổi, bắt đầu từ năm tới.
Lệnh cấm mạng xã hội có xảy ra ở Mỹ?
Tại Mỹ, một số nhà lập pháp và nhà lãnh đạo chính trị cũng đã ủng hộ các chính sách hạn chế trẻ em dùng mạng xã hội. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu lệnh cấm truyền thông xã hội đối với thanh thiếu niên có thể được triển khai ở Mỹ hay không?
Ngày càng có nhiều tiểu bang của Mỹ đã thông qua các hạn chế đối với quyền truy cập của thanh thiếu niên vào mạng xã hội hoặc các dịch vụ internet khác.
Thống đốc Nebraska đã ký một dự luật thành luật trong năm nay yêu cầu các nền tảng truyền thông xã hội xác minh tuổi của người dùng và có sự đồng ý của cha mẹ trước khi trẻ vị thành niên có thể tạo tài khoản. Luật có hiệu lực vào tháng 7/2026.
Trong năm nay, các bang Utah, Texas và Louisiana đã ban hành luật yêu cầu các cửa hàng ứng dụng phải xác minh tuổi người dùng và xin sự đồng ý của phụ huynh trước khi cho phép tải xuống hoặc cập nhật các ứng dụng mới.
Tòa án Tối cao Mỹ mới đây đã ủng hộ luật của bang Texas yêu cầu xác minh độ tuổi đối với các trang web khiêu dâm, cho thấy tòa án không hoàn toàn phản đối việc áp đặt các giới hạn độ tuổi trực tuyến. Quyết định này được đưa ra bất chấp lập luận từ ngành công nghiệp sáng tạo nội dung cho rằng quy định như vậy vi phạm Hiến pháp vì cản trở người trưởng thành tiếp cận ngôn luận được bảo vệ.
Tuy vậy, khả năng xuất hiện một chính sách liên bang như vậy vẫn rất thấp, trong bối cảnh Quốc hội tiếp tục bế tắc về các dự luật liên quan đến an toàn thanh thiếu niên và quản lý mạng xã hội. Nếu được đề xuất, một lệnh cấm toàn quốc nhiều khả năng sẽ đối mặt với các thách thức pháp lý dựa trên Tu chính án Thứ nhất.
Nhưng dưới áp lực ngày càng tăng từ phụ huynh và các nhóm vận động, nhiều công ty mạng xã hội tại Mỹ đã triển khai loạt biện pháp độc lập với các quy định pháp lý, nhằm giảm thiểu rủi ro trực tuyến đối với trẻ em. Những biện pháp này bao gồm lời nhắc “nghỉ ngơi”, giới hạn nội dung và công cụ kiểm soát của phụ huynh.
Gần đây, nhiều nền tảng còn ứng dụng AI để ước tính độ tuổi người dùng thay vì dựa vào thông tin ngày sinh họ tự khai để tự động chuyển trẻ vị thành niên vào chế độ bảo vệ nghiêm ngặt hơn.
Instagram năm ngoái đã ra mắt “tài khoản thanh thiếu niên”, dựa trên xác thực cá nhân và ước tính độ tuổi bằng AI và năm nay điều chỉnh thêm để phù hợp với tiêu chuẩn trẻ dưới 13 tuổi.
Những động thái này không chỉ nhằm tăng cường an toàn cho trẻ em mà còn giúp các công ty công nghệ tránh nguy cơ bị áp thêm quy định tại Mỹ. Nếu lệnh cấm của Australia có hiệu quả, các nền tảng có thể phải thực hiện những điều chỉnh sâu rộng hơn tại nhiều quốc gia khác, bao gồm cả Mỹ.
Trong khi Australia đẩy mạnh triển khai lệnh cấm và trở thành quốc gia tiên phong trong kiểm soát mạng xã hội đối với trẻ vị thành niên, các chuyên gia cho rằng đây chỉ là một phần của giải pháp. Việc trang bị kỹ năng số cho trẻ vẫn là yếu tố cốt lõi để bảo đảm an toàn trực tuyến. Cha mẹ chính là những người đầu tiên bảo vệ trẻ em trên mạng xã hội.
